Page Text
________________
109
મુકિતવાદી માટે કુતર્કોગ્રેહત્યાગ આવશ્યક પોતાના સંયમ, પોતાની અહિંસા, અને પોતાના ટીકાઈઃ જો એમ છે તો તેથી શું? તે કહે છે. ઈર્યાસમિતિ-આચારમાટે ગૌરવ અને મમતા ધરે ગાથાર્થ મુક્તિવાદીઓને કુતકમાં કદાગ્રહ છે, શરીર કચરાવાના ભયથી શું હું મારું સંયમ યોગ્ય નથી. પરંતુ મહાત્માઓનો વ્યુત-શીલ અને ચૂકું?” શું છે આ? સંયમનું સમ્યફ અભિમાન. સમાધિ સંબંધમાં આગ્રહ યોગ્ય છે. સગુણ-સુકૃત-સાધના-સમ્યફ તત્ત્વનાં એ ટીકાર્થઃ ઉક્ત સ્વરૂપવાળા કુતર્કને વિષે તેવા પ્રશસ્ત અભિમાનતો સારાં, કેમકે એ સદ્ગુણાદિની પ્રકારના ગ્રહસ્વરૂપ હઠાગ્રહ રાખવો) યોગ્ય પકડ રખાવે. પરંતુ કુતર્કજનિત નિજબુદ્ધિનાં નથી. કોણે? તો કે મુક્તિવાદીઓએ અર્થાત્ અભિમાન ખોટાં, કેમકે એ મિથ્યાતત્ત્વ, મિથ્યા- સંન્યાસીઓએ. (હા,) તો પણ યોગ્ય છે માર્ગ, કે આપમતિ વગેરેની પકડ ન મૂકવાદે. મહાત્માઓએ શ્રુતપર યાને આગમપર, શીલપર
આ બોધમાંરોગ, અમને ધક્કો, શ્રદ્ધાનો ભંગ યાને પરદ્રોહત્યાગપર, અને ધ્યાનના કાર્યરૂપ તથા મિથ્યા અભિમાન કરાવનાર કોણ ? તો કે સમાધિપર આગ્રહ રાખવો એ. કુતર્ક કુતર્ક એટલે જ્યાં સમ્યક જ્ઞાનયોગ નહિ, વિવેચનઃ પૂર્વ ગાથામાં કુતર્કનો દુરાગ્રહ અર્થાત્વીતરાગના આગમની પ્રમાણભૂતતામાન્ય અનેક પ્રકારે અનર્થો લાવનાર હોવાનું બતાવ્યું. તો નહિ, એવા વિચાર અધ્યવસાય એ કુતર્ક. એના હવે શું કરવું? એ બતાવતા કહે છે કે, એ બોધરોગકારકતા વગેરે કેવાં ભયંકર પરિણામ! સંસારથી સંન્યાસ (ત્યાગ) લીધેલા માટેએ કુતર્ક અંતઃકરણનોભાવશત્રુ છે, વાસ્તવિક મહાત્માઓએ કુતર્કપર આગ્રહ રાખવોયુક્તિયુક્ત શત્રુ છે, દુનિયાના દુશ્મન અથવા શરીરહાનિકર નથી. આહાર વિહારાદિ એદ્રવ્યશત્રુ, અંતકરણને બગાડે પ્ર. - અહીં કુતર્ક રાખવો યોગ્ય નથી, એમ એવો નિયમ નહિ, કિન્તુ કુતર્ક એ ભાવશત્રુ. કેમ ન કહ્યું? ને કુતર્કનો આગ્રહ રાખવો યોગ્ય દ્રવ્યશત્રુ ભવોભવ ન રખડાવે, પરંતુ ભાવશત્રુ નથી એમ કેમ કહ્યું? ભવોભવ ભટકાવે, ને અનેકાનેક અપાયો અનર્થો ઉ. - કુતર્કનો ત્યાગ કરવામાટે સર્વાનાં સરજે ! કેમકે એ અંતઃકરણના ભાવ બગાડે. આગમને સર્વેસર્વા પ્રમાણભૂત માનવા જોઇએ, ને કુતર્કમાં આગમનિરપેક્ષ-સ્વછંદ વિચારણા છે. તે પાંચમી સ્થિરા નામની યોગદષ્ટિમાં વેદસંવેદ્યપદ તેથી ચિત્તની વિશુદ્ધિ ન રહી શકે.
દ્વારા સમ્યગ્દર્શન આવ્યથી જ આવે. ત્યારે હજી મુક્તિવાદી માટે કુતર્કગ્રહત્યાગ આવશ્યક અહીંતોચોથી દીપ્રા’ દષ્ટિની વાત ચાલે છે. એમાં यतश्चैवमत: किमित्याह
હજી વેદસંવેદ્યપદ પ્રાપ્ત નહિ હોવાથી મિથ્યાત્વ pdડિિરવેશતન્ન, યુપુત્તિવાદ્રિનામ્ અવસ્થા છે. એટલે એમાં માત્ર સર્વજ્ઞ-આગમ યુ:પુનઃ કૃતેશને, સમથરમહાત્મનામ્II૮ટા જ પ્રમાણભૂત એવો નિર્ધાર નહિ હોવાથી કુતર્ક
ત-૩નક્ષનેડમિનિવેશતથાત€- ઊભો છે, કુતર્કનો ત્યાગ નથી. છતાં અહીં ૪થી રૂપ: કિમિત્યાદિયુ વેષામિત્વાદમુરિવારિનાં દષ્ટિમાં મિથ્યાત્વ બહુ મંદ પડી ગયું હોવાથી કુતર્ક સંન્યાસિનમિત્યર્થ યુર:પુનઃ કૃતે-ગામે શીજો- ઊભો હોવા છતાં કુતર્કનો આગ્રહ નથી. પદ્રોવિરતિનક્ષને સમાધી -ધ્યાનનમૂતે તેથી જ ચોથી દષ્ટિમાં આવેલા જેઓ સંસાર મહાત્મનાં મુવિાહિનામનિવેશી યુતિ પાટટી દારૂણ સમજાઈ ગયો હોવાથી એનો ત્યાગ કરી
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |