Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગ્રંથી ખડી થાયનો અર્થ)
( ૧૨૭
માટે ભૂમિકા તૈયાર થઈ શકે. પણ જો એવો સામનો એમાં શુભ અધ્યવસાય સહિત વીયૅલ્લાસ થાય ન થઈ શકયો અને ગ્રન્થિ અકબંધ ઊભી રહી ગઈ, તો ત્યારે (૧) યથાપ્રવૃત્તકરણ, (૨) અપૂર્વકરણ, અને જે યથાપ્રવૃત્ત-કરણની શુદ્ધિ લાંબી ટકે એવી નથી, તે (૩) અનિવૃત્તિકરણ ક્રમશઃ થાય છે. અભવ્યોને માત્ર યથાપ્રવૃત્તકરણને આત્મા ગુમાવી નાખવાનો; અને પહેલું યથાપ્રવૃત્તકરણ જ થાય છે. આ કરણ એ શુભ પાછો અનાદિ-સિદ્ધ મલિન અધ્યવસાયમાં રમતો થઈ અધ્યવસાય સહિત વીર્ષોલ્લાસાત્મક આત્મપરિણામ જવાનો!
છે. જયાં સુધી ગ્રન્થિ ઊભી છે ત્યાં સુધી પહેલું એ તો શુભ ભાવને ટકાવી એને હવે વિશેષ “યથાપ્રવૃત્તકરણ' જ હોય છે અને ગ્રચિને ઓળંગી વિશુદ્ધ બનાવતાં આવડે તો જ આ મહાકઠિન ગાંઠ જવા યાને ગ્રન્થિને ભેદવા બીજું “અપૂર્વકરણ' આવે. ભેદાય, અને આગળ વધાય એમ છે. એટલે જ સમજી એમાં પછી જયાં હવે સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થવાની તૈયારી રાખવા જેવું છે કે મલિન ભાવો મલિન અધ્યવસાયોમાં હોય ત્યાં અનિવૃત્તિકરણ આવે છે. ગ્રન્થિ એટલે અતિ જીવને અનંતો કાળ એકધારાએ સળંગ રમ્યા કરવું સંક્લિષ્ટ ચિત્ત પરિણામ, યાને બહુ કલેશ-કષ્ટ ભેદાય હોય, તો બધું જ સહેલું છે. કોઈ એનો સામનો કરી એવો, અતિ કઠોર નક્કર રૂઢ વાંસની ગુપ્ત ગાંઠ એમાં ફેરફાર કરનાર નથી. પરંતુ સારી સ્થિતિ શુભ જેવો, જીવનો કર્યજનિત નિબિડ રાગ-દ્વેષનો ભાવ, શુભ પરિણતિ કદાચ પ્રાપ્ત થઈ, તો એને પરિણામ. ગ્રન્થિભેદ થયે આ પ્રન્યિ-પરિણામથી ટકાવવી અને આગળ વધારવી એ જ મુશ્કેલ પડે છે. વિપરીત, સમ્યકજ્ઞાન-પરિણામ જન્મે છે. એ એને ટકાવવા-વધારવા માટે મહા નુકસાનકારી
સમ્યકજ્ઞાનનો થોડો પણ સારો વિશદ્ધ અંશ હંમેશા રાગ-દ્વેષ-કામ-ક્રોધ-લોભ-મોહ વગેરે આંતર અસંમોહ-અવ્યામોહનું કારણ બને છે. (અર્થાતુ દુમનથી આત્માને બચાવી લેવાની જરૂર પડે છે. સંમોહ-વ્યામોહ ન થવા દે.) કર્મોની અંતઃકોડાકોડી કદાચ સવાલ થાય કે, -
સ્થિતિ રત્યે સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થાય ત્યાર બાદ આત્મામાં
સિલક રહેલ કર્મોની સ્થિતિમાંથી પલ્યોપમ-પૃથકત્વ બાહ્ય વસ્તુ નુકસાન કરે?:
જેટલી સ્થિતિ તોડી નાખે ત્યારે શ્રાવકપણું પ્રાપ્ત થાય; પ્ર0 - તો પછી શું બાહ્ય માલમિલ્કત, કુટુંબ,
અને એ સ્થિતિમાંથી સંખ્યાતા સંખ્યાતા સાગરોપમ પરિવાર વગેરે નુકસાનકારી નહિ ને? નુકસાનકારી
જેટલી સ્થિતિ તોડતો જાય તેમ તેમ સર્વવિરતિ તો માત્ર અંતરના રાગ-દ્વેષાદિના અશુભ અધ્યવસાયો
ચારિત્ર, ઉપશમ ચારિત્ર અને ક્ષાયિક ચારિત્ર પ્રાપ્ત જ ને?
થાય છે. ઉ૦ - ના, બાહ્ય પણ નુકસાનકારી છે. આંતર
આનો ભાવાર્થ આ છે, - શત્રુ રાગ-દ્વેષાદિના પરિણામ જાગવામાં એ બાહ્ય માલમિલ્કત વગેરે ખાસ નિમિત્તભૂત બનતા હોવાથી
આત્મા આ સંસારમાં ભટકતાં કેટલીક વાર તેવા તેમજ એના પોષક પણ હોવાથી, એ પણ નુકસાન
તેવા પ્રસંગને પામી કાંઈક કુણા પરિણામવાળો કાંક લાવનારા જ ગણાય; માટે એ માલમિલ્કતાદિ
શુભ ભાવવાળો બને છે. આમાં પોતાનો કોઇ ખાસ દુશ્મનરૂપ જ કહેવાય; પણ તે બાહ્યથી દુમનરૂ૫;
પ્રયત્ન નથી હોતો, પરંતુ સહેજે નદીમાં ઘોળાઈને જયારે આભ્યન્તર રીતિએ શત્રુભૂત આપણા આંતરિક
ખરબચડો, વાંકોચૂકો પત્થર અથડાતો કૂટાતો લીસો રાગદ્વેષ-કામ-ક્રોધ-લોભાદિના પરિણામ છે. એને જો
અને ગોળ થઈ જાય છે. એને ઘડવા કોઈ શીલ્પીના
પ્રયત્નથી કારીગરી નથી થઈ. પરંતુ સહેજે, સહેજે દબાવીએ, દૂર કરીએ, તો જ આગળ વધાય એમ છે.
ગોળ બન્યો છે; એને “નદીઘોળ-પાષાણ ન્યાય કહે છે. સંસારમાં આત્મહિતની સાધનામાં આગળ
બસ એ ન્યાયે સંસારમાં જીવના પરિણામ સહેજે કૂણા વધવા માટે શુભ અધ્યવસાય મુખ્ય સાધન છે. યાને શુભ બને છે. એ બનવાનું તે પ્રયત્નથી પ્રવૃત્ત
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020952 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |