Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 538

बालिशीक
1184
बाहुः
H
Ms. 3. 176; ममापराधात्तैः क्षुदैर्हतस्त्वं तात बालिशैः Mb. 3. 117. 1. -4 Careless. T: 1 A fool, blockhead. -2 A child, boy. -शम् A pillow. -Comp.-मति a. Childish-minded, foolish.
afegits To make fickleminded, inconsiderate; भरतस्नेहसंतप्ता बालिशीक्रियते पुनः Ram. 3. 16.38.
बालिश्यम् 1 Youth, boyhood. -2 Childishness, silliness, folly.
बाली A kind of ear-ring. बालीश: Retention of urine. बालु, -बालुकम् A kind of perfume.
बालका See वालुका. -Comp.-यन्त्रम् a machine for boiling drugs: भेषजं कूपिकासंस्थवहिना यत्र पच्यते । बालुकायन्त्रमेतद्धि यन्त्रतन्त्रबुधैः स्मृतम् Bhav. P.
बालुकी, -बालुङ्की, -बालुङ्गी A kind of eucumber. बालूक: A kind of poison.
बालेय ..(-यी.)[बलये हितं ढक्] 1 Fit for an offering. -2 Tender, soft. -3 Descended from Bali.-यः An ass. -Comp.-शाक: a kind of vegetable (Mar. भारंग).
बाल्यम् [बालस्य भावः ष्यम् ] 1 Boyhood, childhood; बाल्यात् परामिव दशा मदनोऽभ्युबास R.5.63%; Ku.1.29.-2 The period or state of waxing, crescent-state (as of the moon); दिवापि निष्टपूतमरीचिभासा बाल्यादनाविष्कृतलाञ्छनेन Ku.7. 35. -8 Immaturity of understanding, folly, puerility. - Inorance%3 न चापि जननी बाल्यात्त्वं विगर्हितुमर्हसि Ram. 2. 101. 17. -8 Humility, being without any pride; तस्माद् ब्राह्मणः पाण्डित्यं निर्विद्य बाल्येन तिष्टासेत् Bri. Up. 3.5.1 (some take as "inner seeing', आत्मदृष्टि).
बाल्वज a. (also बाल्बज) Made of the grass Eleusine Indica (Mar. मोळ) बाल्बजी होव वैश्यस्य (रशना) Mb. 13. 28.40.
बाष्कल: N. of a teacher (a pupil of पैल); N. of a sage on whose name there was a Sakha of Rigveda; a school of Rigveda. -Comp. -शाखा the बाष्कल recension of the Rigveda.
बाष्पः , -पम् [बाध्-पृषो०सत्वं षत्वं वा] 1A tear, tears%3 कण्ठः स्तम्भितबाष्पवृत्तिकलुषः 5.4.6; निगृह्मान्तर्बाष्पं हसितमपि शून्येन मनसा Bh.-2 Vapour, steam, mist. -3 Iron. -4 A kind of pot-herb. -Comp. -अम्बु. tears. -आकुल, -आप्लुत a. dimmed or interrupted by tears. -उद्भवः the starting of tears. -कण्ठ a. having tears in the throat, choked with tears. -कल a. inarticulate or indistinct through tears; सा बाष्पकलया वाचा निःश्वसन्ती पुनः पुनः Mb. 4. 20. 28. -दुर्दिनम् a flood of tears. -a. (eyes) clouded by tears. -पूर:agush or flood of tears%3 वारंवार तिरयति दृशोरुगम बाष्पपूरः Mal. 1.35. -प्रकरः, -प्रसरः a flow or gush of tears; पुनदृष्टिं बाष्पप्रसरकलषामर्पितवती
5. 6. 9. -मोक्षः, -मोचनम् shedding tears. -बिन्दुः । __teardrop. -विक्लव a. overcome with tears. -संदिग्ध . indistinct through suppressed tears as a voice).
बाष्पक: A kind of vegetable (Mar. माठ). -का also aff94i 1 Steam, vapour. -2 A kind of vegetable, हिंगुपत्री.
बाष्पायते Dem. A. 1To shed tears, weep; तत् किमिति बाष्पायित भगवत्या Mal.63 v.b.9.-2 To emit vapour or steam.
बास्त (-स्ती/.) Coming or derived from agoat; कार्णरौरवबास्तानि चर्माणि ब्रह्मचारिणः Ms.2.41.
बास्तिकम् A multitude of goats ; Rim. 2.77.2. बाहः 1 The arm. -2 A horse.
बाहा The arm; मां प्रत्यालिङ्गेतोगताभिः शाखाबाहाभिः 8.4. -Comp.-बाहवि ind. hand to hand, arm against arm; cf. बाहूबाहवि.
बाहिरिक: An alien character; न च बाहिरिकान् कुर्यात् पुरराष्ट्रोपघातकान् । क्षिपेज्जनपदे चैतान् सर्वान् वा दापयेत् करान् ॥ Kau. A. 2.4.22; also द्वारबाहिरिकादेयम् च दुर्गम् Kau. A. 2.5.24.
बाहीक.(-की/.) External, outer; बाहीका विलसति कुट्टिमस्थलीय कापोतं सुललितरूपमुद्वहन्ती Ram. Ch.7.6. -काः (pl.) The people of the Punjab.-क: 1An inhabitant of the Punjab. -2 An ox.
बाहुः [बाध् कु धस्य हः Tv.] 1 The arm; शान्तमिदमाश्रमपदं स्फुरति च बाहुः कुतः फलमिहास्य S. 1. 16; 80 महाबाहुः &c. -2 The forearm. -3 The fore-foot of an animal. -4 A door-post. -B The base of a right-angled triangle (in geom.).-8 (In medic.) The whole upper extremity of the body (opp. सक्थि ). -8 The bar of a chariotpole. -9 The shadow of the gnomon on a sun-dial. -10 The arm as a measure of length = 12 Angulas). -11 The limb of a bow. -हू (du.) The lunar mansion Ardra. -Comp. -अन्तरम् the chest; संवर्त्य मुष्टिं सहसा जधान बाह्वन्तरे शैलनिकाशरूपः Ram.6.70.154.-उत्क्षेपम् ind. having raised or tossed up the arms; बाहृत्क्षेपं ऋन्दितुं च प्रवृत्ता 5.5.30.-कर a. active with the arms; P. III. 2.21.-कण्टकम् a mode in fighting; 'एको जा पदाऽऽ क्रम्य परामुदाम्य पाव्यते । केतकीपत्रवच्छत्रुर्युद्धं तद्बाहुकण्टकम् ॥'; बाहुकण्टकयुद्धेन तस्य कर्णोऽथ युध्यतः Mb. 12.5.4. -कुण्ठ, -कुब्ज a. crippled in the arms. -कुन्थः a wing (of a bird). -चाप: the distance measured by the extended arms. -ज:1aman of the Ksatriya caste ef. बाहू राजन्यः कृतः Rv. 10.90. 12%; also Ms.1.31; स बाहुजो महाबाहुस्तदुवाह महाबलम् Siva B. N. 12. 12. -2 a parrot. -8 sesamum growing spontaneously. -ज्या a sine (in math.).-तरणम् crossing a river (with the arms).-त्रः, -त्रम्,-त्राण vantbrass (armour for the arms). -दण्डः 1 a long, staff-like arm. - 2 punishment with the arm