Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 41

गुर्व्
गूर्ध 10 P. ( गूर्धयति ) Ved. To praise, extol.
गूवाक See गुवाक.
गूषणा The eye in a peacock's tail.
1P. (गति) 1 To sprinkle, moisten, wet. -2 To grant.
गृज्, -गृ 1 P. (गर्जति or गुञ्जति ) To sound, roar, grumble &c.
गृञ्जनः 1 A small red variety of garlic or onion ( prohibited as food for द्विज ); लशुनं गृञ्जनं चैव पलाण्डुं कवकानि च । अभक्ष्याणि द्विजातीनाममेध्यप्रभवाणि च || Ms. 5.5; Y.1.176. -2 A turnip -3 The tops of hemp chewed to produce intoxication, the Ganja. - The meat of an animal destroyed by poisoned arrow; 'अथ गृञ्जनं विषदिग्धपशोर्मासे' Medini. | Mb. 13. 9. 39.
गुण्डि (डी) व A species of jnekal.
गृत्स . 1 Clever; dexterous; judicious; wise. -2 A sharp fellow, sharper. स: The god of love.
गृत्समदः N. of a Vedic Risi and author of several hymns in Rigveda.
गृधू 4 P. ( गृध्यति, गृद्ध ) 1 To covet; desire, strive after greedily. -2 To long for, be desirous of. - Caus. ( गर्धयति ) 1 To make desirous or greedy. -2 To deceive cheat ( Ātm. ); सीतां दिदृक्षुः प्रच्छन्नः सोऽगर्धयत राक्षसान् Bk.
8. 43.
गृधु . [ गृधू-कु ] Lustful, libidinous. -धुः The God of love.
गृद्ध a. Desirous, Longing for; lustful ( आसक्त ); गृद्धां वाससि संभ्रान्तां मेनकां मुनिसत्तम: Mb. 1. 72.6.
ग्रद्धिन् a Desirous, eagerly longing for.
गृध्नु a. [गृधू-क्नु ] 1 Greedy, covetous; अगृध्नुराददे सोऽर्थम् R. 1. 21 क्षणेन Nāg. 4. 25. -2 Eager, desirous; ये चान्ये गुणगृभव: Bhāg.
3. 14. 20.
गृध्यम्, ध्या. [ कर्मणि क्यप्] Desire, greedines. गृध्य a. Longed for greedily desired यमर्थमसि Bk. 7.55.
गृध्र . [ गृधू-क्रन्] Greedy, covetous. -धः, -धम् A vulture; मार्जारस्य हि दोषेण हतो गृध्रो जरद्गवः H. 1. 53; R.. 12.50, 54. - श्री The female vulture; Y. 3. 256. -Comp. -कूट: N. of a mountain near Rajagriha - पतिः, -राजः the lord of the vultures, an epithet of Jatayu; अस्यैवासीन्महति शिखरे गृध्रराजस्य वासः ए. 2. 25. -वाज, -वाजित furnished with vulture feathers ( as an arrow ).
a.
गृधाण a Similar to a vulture (in greediness); engerly diring: Bhag. 5. 7. 14.
668
गृहम्
ग्रधिका The mother of vultures a daughter of Kasaypa and Tamrā.
a. Bad, wicked. f. 1 The wind escaping at the anus (अपान). -2 Understanding, reason, intellect. गृध्रसी 1 Lumbago. -2 Rheumatism affecting the loins; Charaka 1. 5, 20.
ग्रभम् Ved. A house; cf. ग्रहम्; न्यु त्रियन्ते यशसो गृभादा Rv. 7. 21. 2.
ग्रभि: Ved. Grasping, holding; वनस्पतीनां ग्रभिरोषधीनाम्
Av. 12. 1. 57.
ग्रभि (भी) त a. 1 Seized ; Bhāg. 3. 21.24; 10.87.14. -2 Impregnated, bearing fruit.
सृष्टि. [खानि सकृत् गर्भम् ग्रह् कर्तरि चिच् पृषो० TY. ] 1 A cow which has had only one calf, a young cow ( सकृत्प्रसूता गौः ) आपीनमा रोइहनप्रयत्नाद् ष्टिः R. 2. 183 स्त्री तावत्संस्कृतं पठन्ती दत्तनवनस्या इव गृष्टिः सूसूशब्दं करोति Mk. 3. -2 ( In comp. with the names of other animals) Any young female animal; वासितागृष्टि: ' a young sheelephant.' -3 A woman who has one child only. -4 A bulbous plant ( Mar. डुकरकंद ); Kau. A. 2.1. -m. A boar.
10 A. To accept, to take, to seize; L. D. B. गृहम् [ गृह्यते धर्माचरणाय, गेहार्थे क Tv. ] 1 A house dwelling, habitation, mansion न गृहं गृहमित्याहुहिणी गृह मुच्यते Pt. 4. 81, 5.15; पश्य वानरमूर्खेण सुगृही निर्ग्रहीकृत: Pt. 1.390. -2 A wife ; ( the first quotation in 1 is sometimes erroneously cited as an illustration). -3 The life of a householder ; न हि सति कुलधुर्ये सूर्यवंश्या गृहाय R. 7. 71, 5. 10; Mv. 4. 28.4 A sign of the zodiac. 5 A name or appellation. -6 A square (in chess or any other game). -हाः ( m. pl.) 1 A house, dwelling; इमे नो गृहाः Mu. 1; स्फटिकोपलविप्रहा गृहाः शशभृद्भित्तनिरङ्कभित्तयः N. 2.74; तयागारं धनपतिगृहानुत्तरेणास्मदीयम् Me. 77. -2 A wife: अथावलोकको छानेकः परावसुः M. 3.138.4. -3 The inhabitants of a house, family; the life of a householder ; गृहानुत्सृज्य यो राजन् मोक्षमेवाभिपद्यते Mb. 12. 160. 29. -हः Ved. An assistant, or servant; गृहो याम्यरंकृतो देवेभ्यो हव्यवाहनः Rv. 10. 119.13. In comp. oft. rendered by 'domestic', 'household' or tame pigeon'; 'कार्याणि कर्माणि 'household duties'; 'शकुन्तिका 'tame bird' उधना परिवदामि नृत्यवे सौनिको राहतका मित्र . 1. 45 &c. -Comp. -अक्ष: a loophole, oyelet-hole, a round or oblong window. अधिपः ईशः ईश्वरः 1 a house-holder. -2 a regent of a sign of the zodiac. संशयस्थः see अनुपात -अयनिकः a house-holder. -अर्थः domestic affairs, any household matter; गृहार्थोऽभिपरिक्रिया Ms. 2. 67. -अभिपालिन् m. a watchman. -अम्लम् a kind of sour-gruel. - अवग्रहणी the threshold. - अश्मन् m. a flat oblong stone upon which condiments are
'tame'; e. 1. 'कपोतः
a