Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 362

परिसंख्यात
989
परिनुत
.............
.....
....
SB. on MS. 6.4.7)also परिसंख्यायां स्वार्थहानिः, परार्थकल्पना, । प्राप्तबाधश्च । -4 (In Rhet.) Special mention or exclusive specification, i.e. where with or without a query something is affirmed for the denial, expressed or understood, of something else similar to it; (this figure is particluarly striking when it is based on a or pun); यस्मिन् महीं शासति चित्रकर्मसु वर्णसंकराश्चापेषु गुणच्छेदः &c. or यस्य नूपुरेषु मुखरता विवाहेषु करग्रहणं तुरङ्गेषु कशाभिघातः &c. K; for other examples see S. D.735. -8 Recapitulation.
परिसंख्यात pp. 1 Enumerated, reckoned up.-2 Specified exclusively.
परिसंख्यानम् 1 Enumeration, total, number. -2 Exclusive specification; सांख्यज्ञानं प्रवक्ष्यामि परिसंख्यानदर्शनम् Mb. 12. 306. 26. -3 Correct judgment, proper estimate; Y. 3. 158.
Tituieter 2 A. 1 To exclude, to express exclusion of everything.else than what is stated ; परिसंचक्षाणो हि स्वार्थ जह्यात् , पदार्थं च कल्पेत, प्राप्तं च बाधेत SB. on MS. 1.1.31. -2 To enumerate.
परिसंचरः Time of universal destruction. -a. Vagrant. परिसंतप्त p. p. Scorched, singed: परिसभ्यः A member of an assembly.
परिसमाप्तp. p.1 Finished, completed. -2 Centred, comprehended ; त्वयि तु परिसमाप्तं बन्धुकृत्यं प्रजानाम् 5.5.8.
परिसमापनम् , परिसमाप्तिः f. Finishing, completing.
परिसमूहनम् 1 Heaping up. -2 Sprinkling water (in a particular way ) round the sacrificial fire ( 37: समन्तात् मार्जनम् ); अग्निं परिसमूहनं पर्युक्षणम् Vaisvadeva.
परिसामन् n. A Sama hymn which is occasionally inserted.
परिस1 P. 1 To flow round; एनं सरस्वती परिससार Ait. Br.; परिसखुरापः Mb. -2 To move round, whirl round; प्रदक्षिणं तं परिसृत्य Bhag.; परिसरति (v. 1. for परिपतति) शिखी भ्रान्तिमद्वारियन्त्रम् M. 2. 18.
परिसरः 1 Vorge, border, proximity, vicinity, neighbourhood, environs (of a river, mountain, town &c.); गोदावरीपरिसरस्य गिरेस्तटानि 0.3.83 परिसरविषयेषु लीढमुक्ताः Ki. 5. 38. -2 Position, site. -3 Width, breadth. -4 Death.-BA rule, precept.-8Agod. -7A vein, artery; परिसरपद्धति हृदयमारुणयो दहरम् Bhag. 10.87.18.
परिसरणम् Running about.
परि (री)सर्या, परि(री)सारः Wandering or moving about, perambulation.
परिसृतम् An enclosed or fenced place; तस्मात् परिस्ते दद्यात्तिलांश्चान्ववकीरयेत् Mb. 18.90.21.
परिसृप 1 P. 1 To move round about, hover. -2 To move to and fro.
परिसर्पः 1 Going or moving about. -2 Going in search of, following, pursuing. -3 Surrounding, encircling.
परिसर्पणम् 1 Walking or ereeping about; युधिष्ठिरस्तत् परिसर्पणं बुधः पुरे च राष्ट्रे च गृहे तदात्मनि. -2 Running to and fro, flying about, constantly moving; 49798: परिसर्पणे च तुल्यः Mk. 3.21.
परिस्कन्धः A collection, multitude (स्कन्ध); महाभूतपरिस्कन्धम् Mb. 14.45.1.
परिस्तृ .,परिस्तु 9U. 1 To spread, diffuse, extend; कम्बलान् परितस्तरुः Bk. 14.11. -2 To cover (fig. also); अथ नागयूथमलिनानि जगत्परितस्तमांसि परितस्तरिरे Si.9. 183; अभितस्तं पृथासूनुः स्नेहेन परितस्तरे Ki. 11.8. -3 To place in order.
परिस्तरः Strewing round or heaping together.
परिस्तरणम् 1 Strewing or spreading round, scattering about. -2 A covering, cover.
परिस्तरणिका A cow killed at a funeral ceremony.
परिस्तोमः 1 A painted or variegated cloth for a cover on elephant's back (कुथ); द्रुमाणां विविधैः पुष्पैः परिस्तोमैरिवार्पितम् Ram.4.1.83 Mb. 6.54.54. -2 A sacrificial vessel; Mb. 5. 141. 41. (com. परिस्तोमाः सोमचमसादयः).
परिस्थानम् 1 Abode. -2 Fixedness, solidity. -3 Firmness.
परिस्फीत a. Swollen, turgid.
परिस्फुट a.1Quite plain, manifest, distinctly visible. -2 Fully developed, blown or grown.
परिस्फुर 6 P. To throb, quiver, palpitate; तस्याः परिस्फुरितगभरालसायाः U.3.28.
परिस्फुरणम् 1Quivering, shooting. -2 Budding. परिस्फूर्तिः 1 Shining forth. -2 Becoming elear.
परिस्यन्दः 10ozing, trickling, dropping. -2 A flow, stream. -3 A train &c.; 8ee परिष्यन्द,
परिस्रवः 1 Flowing, streaming. -2 Gliding down. -3 A river, torrent. -4 Birth of a child (गर्भपरिस्रव).
परिस्रावः 1 Effluxion, eflux.-2 N. of a mor bid disease (over flowing of the moistures of the body).
परिस्रावणम् A filtering vessel. परिनाविन् m. A kind of भगंदर q. v.
परिघुत् /. 1 A kind of intoxicating liquor. -2 Trickling, dropping, flowing.
परित a. Flowed. trickled; शयानः शरतल्पेऽस्मिन् सशोणितपरिनुतः Ram, 8.49. 15.