Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 260

नादिन
881
नामि
नादिन 4.1 Sounding, resonant; अम्बुदवृन्दनादी रथः Mb.; R. 3. 59; 19. 5. -2 Bellowing, roaring; at, f &c.
नादेय [नद्या नदस्य वा ठक् ] River-born, aquatis, marine; Ram.4.39. 12. -यम् Rock-salt; नादेयं नादेयं शरदि बसन्ते च नादेयम् Vaidyakam. -यी N. of several plants (Mar. भुइजांभळी, टाहाकळ, बोरू etc.).
नाद्य . Belonging to a river, river-born. -द्यम् A lotus; (नमो)नाधोपहारलुब्धाय Mb. 12.284.98.
नाध् = नाथ् q.v. TATT ATT a. Sounding loudly, roaring lustily. af ind. 1 In different places, in different ways, manifoldly, variously; मृत्योः स मृत्युमाप्नोति य इह नानेव पश्यति । -2 Distinctly, separately. -3 Without (=faat; with ace. instr. or abl.); नाना नारी निष्फला लोकयात्रा Vop.3 (विश्वं)न नाना शंभुना रामात् वर्षेणाधोक्षजोवर; bid. -4 (Used as an adjective at the beginning of comp.) Manifold, various, sundry, different, diverse; नानाफलैः फलति कल्पलतेव भूमिः Bh. 2.46%3 नानाशस्त्रप्रहरणाः सर्व युद्धविशारदाः Bg.1.9; Ms.9.148. -Comp. -अत्ययः . of different kinds, manifold, diverse. -अर्थ 4.1 having different aims or objects. -2 having different meanings, homonymous (asaword).-आत्मवादिन् a. maintaining the Sankhya doctrine that each individual has a soul distinct from the universal spirit. -371279 a. of many a bodes ; नानाश्रया प्रकृतिः San. K.62.-कारम् ind. having done variously; P. III. 4.62. Kasi. -ग्रहः taking separately. -जातीय .. of diverse kinds or sorts.-धर्मन् a. having different customs. Eata: a musical instrument producing more than one sound. - ICT a. various, manifold. -रसa. of different or varying tastes; गुण्याद्भवमत्र लोकचरितं नानारसं दृश्यते M. 1.4.-रूप a. of different forms, diverse, multiform, various. -au u. of different colours. -विध d. of various sorts, diverse, manifold. -fareth ind. in various ways. -aft u. having manifold energy.
नानात्वम् The state of diversity or plurality; नानात्वं बाह्मभेदाच San. K.27.
नानानम् ind. Ved. Differently, separately &c. नानान्द्रः A husband's sister's son. नान्त u. Endless, infinite. aractus 4. Inseparable, invariably connected; अविनाभावः संबन्धमात्रं न तु नान्तरीयकत्वम् K. P.2. (नान्तरीयकत्वम् = तदभावे तदभावरूपा व्याप्तिः); f. also यत्र च संबन्धो विधीयते तत्रान्यतरस्यान्यत्र विधानम्, संबन्धो नान्तरीयकः यद् वा । संबन्धस्य विधानं नान्तरीयको संबन्धिनौ SB. on MS. 3.3.21.
नान्त्रम् Praise, eulogy.
नान्दन ३. Gladdoning, pleasing, सैषा बितिर्नाम द्वास्तदेतन्नान्दनम् Ait. Up. 3. 12. -नम् A pleasure-garden, paradise.
नान्दिकरः, नान्दिन् m. The speaker of the नान्दी or benediction.
नान्दी | नन्दन्ति देवा अत्र नन्द्-घञ् पृषो वृद्धिः प्] 1 Joy, satisfaction, delight. -2 Prosperity; ततो राजकुले नान्दी संजज्ञे भूयसा पुनः Mb. 12. 82.66. -3 Praise of a deity at the commencement of a religious rite or observance. - Particularly, the benedictory verse or verses recited as a sort of prologue at the beginning of a drama, benediction; आशीर्वचनसंयुक्ता नित्यं यस्मात् प्रयुज्यते। देवद्विजनृपादीनां तस्मान्नान्दीति संज्ञिता ॥ or देवद्विजनृपादीनामाशीर्वचनपूर्विका । नन्दन्ति देवता यस्यां तस्मानान्दीति कीर्तिता ॥ - Loud noise of a dozen drums; L. D. B. -Comp. -कर: नान्दिन, -निनादः, -नादः, -रवः a shout of joy or rejoicing; नान्दीनादप्रभृति हि कृतं माल तैस्तदानीम् Mv.2.4. (v.1.) -पट: the lid or cover of a well. -मुख a. (the class of manes or deceased ancestors) to whom the नान्दीमुखश्राद्ध is offered. (-खम् ), श्राद्धम् a Sraddha ceremony performed in memory of the manes, preliminary to any festive occasion such as marriage &c. (-खः) the cover or lid of a well. ( eft) a female ancestor entitled to ashare in the above Sraddha. -वादिन् m. 1 the speaker of a prologue to a drama. -2 a drummer. -श्राद्धम् se नान्दीमुखम् above.
नान्दीक: 1A post in a door-way set up for good luck. -2 नान्दीश्राद्ध see above.
नापितः A barber, shaver. -Comp. -उच्छिष्टता the act of not bathing after the shave ; पारदार्थमनायुष्यं नापितोच्छिष्टता तथा Mb. 13. 101.40. -गृहम्,-शाला a bar ber's shop, shaving-house.
afarafa: The son of a barber; P. IV. 1. 158.
नापित्यम् The trade of a bar ber. -स्य: The son of a barber.
नाभकः A myrobalan.
नाभाग: N. of the son of Vaivasvata Manu. "अरिष्टः N. of the son of Vaivasvata Manu.
नाभस . (-सी /.) Heavenly, celestial.
नाभस्वत a. Relating to the wind; अहो यत्र बने घोरे नैव नाभस्वती कथा Siva. B. 19. 17.
नाभि,-भी m... [न-इम् भश्चान्तादेशः f. Un.4.125] 1 The navel; गङ्गावर्तसनाभिर्नाभिः Dk.2&c.; निम्ननाभिः Me. 84, 28; R. 6.52; अरा इव रथनाभौ प्राणे सर्व प्रतिष्ठितम् Prasn. Up. -2 Any, navel-like cavity. -m. 1 The nave of a wheel; अरैः संधार्यते नाभिर्ना भी चाराः प्रतिष्ठिताः । स्वामिसेबकयोरेवं वृत्तिचक्र प्रवर्तते ॥ Pt. 1. 81. -2 The centre, tocus, chief point ; समुद्रनाभ्यां शाल्वोऽभूत् सौभमास्थाय शत्रुहन् Mb. 3. 20. 17.-3 Chief, leader, head; कृत्स्न स्य नाभिर्नुपमण्डलस्य R. 18. 20. -4 Near relationship, community (of race &c.); as in सनाभि q. v. -BA paramount Bovereign or lord; उपगतोऽपि च मण्डलनाभिताम्