Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 248

070
नडकम्
नध
नडकम् 1 A bone between the shoulders ; 'हृदयं जिला नदत्याकाशगङ्गायाः स्रोतस्युद्दामदिग्गजे R.1.78; Si. 5.68; Bk. कोर्ड सव्यसक्थि पूर्बनडकम्', 'दक्षिणसक्थि पूर्वनडकम् ' Katy. 2. 4. -2 To speak, shout, cry, roar (often with words -2 The hollow of a bone.
like शब्द, वन, नाद &c. as object); ननाद बलवन्नादम्, शब्द
घोरतरं नदन्ति Mb. -3 To vibrate. -Caus. (नादयति-ते) नडश a. (-शी/.) Covered with reeds; (also नडकीय).
1 To fill with noise, make noisy or resonant. -2 To aftoft 1 A quantity of reeds. -2 A reed-bed, a cause to make a sound. -With उद् to roar, cry river abounding in reeds.
(loudly), bellow (as a bull); असोढसिंहध्वनिरुन्ननाद
Ku. 1.56. नडिल a., नवत a. (-ती f.) A bounding in or | covered with reeds, reedy.
नदः [नदति शब्दायते-अच्] 1 A river, great river (such
as the Indus); दधद्भिरभितस्तटौ विकचवारिजाम्बू नदैःSi.4.66 नड्या A quantity of reeds.
(where Malli. remarks :- प्राक्स्रोतसो नद्यः प्रत्यक्स्रोतसो नदा नड्वल a. Abounding in reeds. -लम्, -ला 1 A नर्मदां विनेत्याहुः). -2 A stream, flowing stream, rivulet; quantity or a bed of reeds; बलानि संममर्दाशु नड्वलानीव सुनिनदैर्नदैर्वृतम् Ki. 5. 27.-3 The ocean. - Ved. A horse.
97: Mb. 6. 63. 14. -2 A place abounding in reeds or -BA cloud. -8 A praiser (ऋषि). -Comp. -पतिः , grass%3; नागः प्रभिन्न इव नड्वलेषु Mb.5.23.23%; यो नड्बलानीव -राजः the ocean; प्रथमप्रबुद्धनदराजसुतावदनेन्दुनेव तुहिनथुतिना गजः परेषां बलान्यमृना नलिनाभबक्त्रः R. 18.5.
Si.9.30. नड्वासू:/. pavement.
नदयुः [नद्-अथुच् ] 1 Noise, roaring; निनदमिव नदथु
मिवानेचलन उपशृणोति Ch. Up. 3. 13. 7. -2 The roaring नडह a. Beautiful, lovely; see लडह.
of a bull. -3 Crying. नत pp. [नम्-क्त] 1 Bent, bowed, stooping, inclined.
नदनुः 1 A lion. -2 Sounding, roaring; यदाकृणोषि -2 Sunk, depressed. -3 Crooked, curved. - Bowing
नदनुं समूहसि Rv. 8.21.14. -3 The sound of praise. -" to, saluting; सुविस्मितं कृत्यम नतोऽस्मि तम् Bhag.5.18.4.
War, battle. - A cloud. -तम् 1 The distance of any planet from the meridian. -2 The zenith distance at a meridian transit. -3 Incli- नदिः Ved. Praise. nation.-4 The buttocks (ot. नततटे); L. D. B. -Comp. नदिका A small river, rivulet, rill, brook. -31T: zenith distance. -37% a. 1 bending the body. -2 stooping, bowed. (-ली)1a woman with stooping
नदीA river, any flowing stream; रविपीतजला तपात्यये limbs3; नताशी मातङ्गी रुचिरगतिभङ्गी भगवती। सती शम्भोरम्भी
पुनरोघेन हि युज्यते नदी Ku. 4.44; यथा नद्यः स्यन्दमानाः समुद्रेड रुहचटुलचक्षुर्विजयते॥ A. L.4. -2 a woman in general;
स्तं गच्छन्ति नामरूपे विहाय Munda. -Comp. -ईनः,ईशः, तामीषत्प्रचलविलोचनां नताशीमालिङ्गन्पवन मम स्पृशाजमाम् Mal.
-कान्तः 1 the ocean%3 नदीनः पर्यन्त परमपदवीनः प्रभवति 1.38. -उन्नत a high and low; अस्मिन्नलक्षितनतोन्नतभूमिभागे
Karpūrastava. -2 An epithet of Varuņa; L. D. B. मार्गे पदानि खलु ते विषमीभवन्ति 5.4. 15. -कालः, -घटिका
-कान्ता 1 the rose-apple. -2 a shrub. -कूलम्,-तीरम्
the bank of a river. -कलप्रिय: a kind of reed. -ज . an hour-angle; distance in time from meridian. -JUT the sine of the hour-angle. -नाडी, -नाडिका 1 the
aquatic. (-जः)1 an epithet of Bhisma.-2 antimony. distance in time of any planet from the meridian. -2
(-जम्) a lotus. -तर a. erossing a river. -तरस्थानम्
a landing-place, terry. -दोह: freight, river-toll, fare. any hour of birth after noon or before midnight. -नाभि a. thin, slender; तस्याः प्रविष्टा नतनाभिरन्धं रराज
-धर: an epithet of Siva. -पङ्क: the marshy bank तन्वी नवलोमराजिः Ku. 1. 38.-नासिक aflat-nosed. -पर्वन्
of a river. -पति: 1 the ocean. -2 an epithet of a. flat-jointed. - a woman with curved eye-brows;
Varuna. -पूर: a river which has over flown its banks. यदि हंस गता न ते नतनूः सरसो रोधसि दृक्पथं प्रिया मे V.4.32.
-भवम् river-salt. -मातृक a. watered by rivers,
irrigated, supplied with the water of rivers, canals &c. नतिः [नम्-भावे-क्तिन् ] 1 Bending, stooping, bowing. (as a country &c.); संग्रामभूमीषु भवत्यरीणामौर्नदीमातृकतां -2 Curvature, crookedness. -3 Bending the body in गतासु N.3.383; f. देवमातृक; देशो नद्यम्बुवृष्टपम्बुसंपन्नव्रीहिपालितः। salutation, a bow, courtesy; त्रिकोणमथ षट्कोणमर्धचन्द्र स्यान्नदीमातृको देवमातृकश्च यथाक्रमम् ॥ Ak. -मार्गः the course प्रदक्षिणम् । दण्डमष्टामुग्रं च सप्तधा नतिलक्षणम् | Kalika P. -4 of a river. -मुखम् 1 the mouth of a river; नदीमुखेनैव Parallax in latitude (in astronomy). -8 The change समुद्रमाविशत् ; वृद्धी नदीमुखेनैव प्रस्थानं लवणाम्भसः R.-2 a kind of a dental to a lingual letter.
of grain. -रयः the current of a river. -वङ्क: the bend नत्यूहः A kind of bird; see दात्यूहः; एष क्रोशति नत्यूहस्तं
or arm of a river. -व्णः (स्नः ) 1 bathing in rivers%3B
ततो नदीष्णान् पथिकान गिरिज्ञान् Bk. 2.43. -2 knowing the शिखी प्रतिकूजति Ram. 2. 56. 9.
dangerous spots in rivers, their depth, course &c.; ga: नत्रम् A kind of dance.
समाज्ञापयदाशु सर्वानानायिनस्तद्विचये नदीष्णान् R.16.75%3 (hence) न 1 P. (नदति, नदित) 1 To sound, resound, thunder
। -3 experienced, clever. -सजे: the Arjuna tree, (as a cloud &c.); वामश्चायं नदति मधुरं चातकस्ते सगन्धः Me. 9 नद्य a. Connected with a river.