Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 236

वीरता
888
सदृशीर्व्यत्ति सः R. 3. 10; 5.38; 16. 74; 0.5. 31. -8 धुत a. 1 Shaken; तीव्रवेगधुतमार्गवृक्षया (ताडकया) R.11.16. Deep. grave, loud. hollow (as sound); स्वरेण धीरेण -2 Left, abandoned. -3Chastened; आत्मानं चेद्विजानीयात्परं निवतेयन्निव R.3.43,593 U.6. 17. -9 Well-conducted, ज्ञानधुताशयः Bhag.7.15.40. -ति/. Shaking, fiapping: well-behaved. -10 Gentle, soft, agreeable, pleasing श्येनेयस्य बृहत्पतत्रधुतयः प्रख्यापयन्त्यागमम् Mv.5.1. (as a breeze); धीरसमीरे यमुनातीरे वसति वने वनमाली Git. 5.
धुन a. Ved. 1 Sounding. -2 Shaking, agitating. -11 Lazy, dull. -12 Daring. -13 Headstrong. T:
gaufa Den. P. 1 To sound, roar. -2 To flow. 1 The ocean. -2 An epithet of Buddha.-3 The thinking principle, the soul (चिदात्मन् ). - An epithet of
धुश् 1 A. (धुक्षते, धुक्षित) 1 To be kindled ; स्वैरेवोत्पातking Bali. -रम् Saffron. -रम् -ind. Boldly, firmly, बातप्रसरपटुतरैधुक्षिते पक्षवातैः Nag.5.21. -2 To live. -3 To steadfastly. steadily; धीरं विलोकयति Bh. 2. 31; Amaru. be weary. -Caus. (gerald-a) To kindle, inflame. -With 13. -Comp. -उदात्तः the hero of a poetic composition सम् to be kindled or excited (fig. also); संदुधुक्षे तयोः (i. e. a play or poom) who is brave and noble-minded;
19: Bk. 14. 109. (-Caus.) to kindle, inflame, excite; अविकत्थनः क्षमावानतिगम्भीरो महासत्त्वः । स्थयानिगूढमानो धीरोदात्तो निवार्णभूयिष्ठमथास्य वीर्य संधुक्षयन्तीव वपुर्गुणेन Ku. 3.52. दृढव्रतः कथितः ॥ S.D.66.-उद्धत: the horo of a poetic
धुनिः , -नी /. A river ; पुराणां संहर्तुः सुरधुनि कपर्दोऽधिरुरुहे composition who is brave but haughty; मायापरः प्रचण्ड
G. L. 22. -Comp. -नाथ: tho ocean. श्वपलोऽहंकारदर्पभूयिष्ठः । आत्मश्लाघानिरतो धीरेधीरोद्धतः कथितः S.
धुन्धुकम् A particular defect in wood (a hole); D.67. -चेतस् a. firm, resolute, strongminded, cou
कालकधुन्धुकसंज्ञं कीटविद्धं च न शुभदं छिद्रम् Bri. S. 19.37. rageous. -प्रशान्तः the hero of a poetic composition who is brave and calm; सामान्यगुणैर्भूयान् द्विजातिको धीरप्रशान्तः धुन्धुमारः 1 A kind of insect (इन्द्रगोप). -2 The स्यात् S. D.69. -लालत: hero of a poetic composition who smoke of a house. is firm and brave, but sportive and reckless; Ferrar
धुन्धुरिः,-रीf. A particular musical instrument; मृदुरनिशं कलापरो धीरललितः स्यात् 8. D. 68, -ललिता /.N.
Bhag. 1. 10. 15. of a metre with the गणs as भरनरनग.-स्कन्धः a buffalo.
धुर/. (Nom. sing. धूः) 1 Ayoke (lit.); न गर्दभा धीरता, -धीरत्वम् 1 Fortitude, courage, strength of
वाजिधुरं वहन्ति Mk.4.17; अत्रस्नुभिर्युक्तधुरं तुरः R.14.47. mind; विपत्तौ च महाँल्लोके धीरतामनुगच्छति H. 8. 379 V.2.
-2 (a) That part of a yoke which rests on the -2 Suppression of jealousy &c. -3 Gravity, solemnity
shoulder. (The foremost part of the pole where the (as shown by silence &c.); प्रत्यादेशान्न खलु भवतो धीरतां
yoke is fixed. -3 The pin at both ends of an axle for कल्पयामि Me. 116. -4 Steadiness, firmness. -B Wisdom,
fastening the nave of the wheel. -4 The shaft or pole cleverness. -8 Rofusal. (For other meanings see धैर्य.) '
ot a carriage. -3 A load, burden (fig. also); responsiधीरा The heroine of a poetic composition who,
bility, duty, task; तेन धूर्जगतो गुर्वी साचवेषु निचिक्षिपे though jealous of her husband or lover, suppresses all
R.1.34; 2.74; 3.3555.66%3 Ku.6.30%; कार्यधुरं वहन्ति
Mu.1.14; आप्तरप्यनवाप्तपौरुषफलैः कार्यस्य धूरुज्झिता Mu-6.5%3 outward manifestation or expression of her resent
4.63 ment in his presence or as the Rasamanjarī puts it,
Ki. 3.50% 14.6. -6 The foremost or highest व्यायकोपप्रकाशिका धीराsee S. D. 102-105 also. -Comp.
__place, van, front, top, head; अपांसुलानां धुरि कीर्तनीया -अधीरा the heroine of a poetic composition who, being
R. 2.23; धुरि स्थिता त्वं पतिदेवतानाम् 14.74; अविनमस्तु ते
स्थेयाः पितेव धुरि पुत्रिणाम् 1.91; धुरि प्रतिष्ठापयितत्य एव M.1.16% jealous of her husband or lover, alternately expresses and conceals her jealousy; धीराधीरा तु सोल्लुण्ठभाषितैः । 5. 16. -7A finger. -8 Agitation, trembh खेदयेदमुम् S. D.; (व्यग्याव्यग्यकोपप्रकाशिका धीराधीरा Rasa
flection. -10 A spark of fire. -11 Distress, affliction. mañjari.)
-12 A part, portion, share. -18 Wealth. -19 N. of
the Ganges. (धुरि कृ'to place at the head or in front धीलटिः , -टी f. A daughter.
of'; किंवाभविष्यदरुणस्तमसां विभेत्ता तं चेत्सहस्रकिरणो धुरि नाकरिधीवन (-री.) Clever, skilful. -m. 1 An artist. ध्यत् 5.7.4) -Comp.-गत (धूर्गत)a.1standing on the -2 A fisherman.
pole of a chariot.-2 standing at the head, chiet, head,
foremost. -जाट: (धूर्जटिः) an epithet of Siva; धूर्जटिः धीवर: A fisherman; मृगमीनसज्जनानां तृणजलसंतोषविहित
पातु युष्मान् Ve. 1. 3. -धर (धूर्धर also धुरंधर)a.1 bearवृत्तीनाम् । लुब्धकधीवरपिशुना निष्कारणवैरिणो जगति ।। Bh. 2.61%3
ing the yoke. -2 fit to be harnessed. -8 laden with 1.85.-रम् Iron. -री 1 A fisherman's wife. -2 A kind
vood qualities or important duties. -4 chief, head, of harpoon for catching fish. -3 A fish-basket.
foremost, pre-eminent; कुलधुरंधरो भव 7.5%3 गजानां पक्कममानां धीवरकः A fisherman.
गजा एव धुरंधराः म. (:)1a beast of burden. -23
man of business. -3 a chief, head, leader. -4 an epiधु 5 U. (धुनोति धुनुते, धुत) See धू. धूनोति चम्पकवनानि ।
thet of Siva. -वह (धूह) a1 carrying or bearing a धुनोत्यशोकम् Kavirahasya.
burden. -2 managing affairs. (-हः) a beast of buryf. Shaking, trembling.
den; 80 धूबाढ़