Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 594

कीलालिन
कीलालिन A lizard, chameleon.
d.
कीश Naked. -श: 1 An ape, monkey; विकर्षन्तः कीशचालानारोहन्तश्च तैर्दुमान् Bhag 10. 12. 9. -2 The sun. -3 A bird.
कीशपर्णः - पर्णिन् 'The plant अपामार्ग.
|
f. 1 The earth; Si. 19. 17. -2 The base of a triangle or any plane figure; कुः पृथ्वी, कुः कुचं कूलम् Enm. -Comp. -चर a. One who travels; कुचरः पञ्चवर्षाणि चरेद्वैक्ष्यं मुनित्रत: Mb. 12. 165.67. -दिनम् a civil day ārya bhatta.—धरः a mountain. -नाभिः air, atmosphere. - पप (पि, - पी) n the sun; also - वमः Mb. 13.93.90. (see टीका ) - पुत्र: Mars. -भृत् m. the number seven. -वलयम् the orb; कुवलय कमलकोशाभ्यन्तर कोश: Bhāg.5.16.5.
कु ind. A prefix implying 'badness', 'deterioration', 'depreciation', 'sin', 'repronch', 'littleness', 'want', ‘deficiency', &c. Its various substitutes are कद् (कदश्व ), कम (य) का (कोण) é (फिप्रभुः) d. Pr. 6.17. -Comp. - कर्मन् n. a bad deed, a mean act. -a. wicked, Bhāg. 1. 16.22. -कु-वाच् m. jackal -कूलम् A hole filled with stakes. ल: A fire made of chaff; कुकूलं शकुभिः कीर्णे श्वभ्रे ना तु तुषानले Nm. -ग्रहः an unpropitious planet. -ग्रामः a petty village or hamlet (without a king's officer, an agnihotrin, a physician, or a river.) - चन्दनम् Red sandal-wood चर a. of bad conduct, a thief ; दृष्ट्वा त्वादित्यमुद्यन्तं कुचराणां भयं भवेत् Mb. 14. 39.13. -चेल a. wearing bad or ragged garments; कपालं वृक्षमूलानि कुचेलमसहायता । समता चैव सर्वस्मिन्नेतन्मुक्तस्य लक्षणम् ॥ Ms. 6. 14. - चरित्रम्, चर्या wickedness, evil conduct, impropriety ; Ms. 9. 17. चोद्यम् an unsuitable question. -जन्मन् a low born -तनु a deformed, ugly. ( - नुः ) an epithet of Kubera - तन्त्री a bad lute. - तपः 1 a sort of blanket (made of the hair of the mountain goat). -2 the eighth Muhurta or portion of the day. –3 a daughter's or sister's son. -4 the sun. -तर्कः 1 sophistical or fallacious argument. -2 a heterodox doe trine, free thinking; कुतर्केष्वभ्यासः सततपर पैशुन्यमननम् G. L. 31. °पथः a sophistical mode of arguing. -तीर्थम् bad teacher. -दिनम् an evil of unpropitious day. -दृष्टि: f. 1 weak sight. -2 an evil eye, sinister eye (fig.). -3 an opinion or doctrine opposed to the Vedas, heterodox doctrines; या वेदबाह्याः स्मृतयो याश्च काश्च कुदृष्टयः Ms. 12.95. - देश: 1 a bad place or country. -2 a country where the necessaries of life are not available or which is subject to oppression. -देह a. ugly, deformod: देहमानाहिदिन्यस्तेऽसमीप मे Bhg. 3. 12.2. ( - हः ) an epithet of Kubera. -द्वारम् back door. -धी 4. foolish, silly, stupid. -2 wicked. -नखम् a disease of the nails; Mb. 3. नटः 1 a bad actor. -2 a sort of trumpet flower.–3 red arsenic नदिका a small river, rill; सुपूरा स्यात्कुनदिका Pt. 1. 25. -नाथः a bad master; हतास्म्यहं कुनाथेन न पुंसा वीरमानिना Bhāg. 9. 14. 28. नामन् a miser. नीतः bad counsel, leading ; तृणैश्छन्ना
&
m.
576
कुकीला
भूमिर्मतिरिव कुनीतैव विदुषः Mu. 6. 11. - पटः, -टम् a miserable garment; कुपटावृतकटि: Bhag. 5.9.10. - पथः 1 a wrong road, bad way (fig. also). -2 a heterodox doctrine - पथ्य a. unwholesome, improper -परीक्षक a. examining badly, not valuing rightly कुत्स्याः स्युः कुपरीक्षका न मणयेो यैरर्घतः पातिताः Bh. 2. 15. - पात्रम् an unfit recipient. -पुत्रः a bad or wicked son : यादृशं फलमाप्नोति कुलवैः संतरन् जलम् । तादृशं फलमाप्नोति कुपुत्रैः संतरंस्तमः ॥ Ms. 9. 161. कुपुत्रो जायेत क्वचिदपि कुमाता न भवति, देव्यपराधक्षमापनस्तोत्र ( ascribed to a later शङ्कराचार्य ). - पुरुषः 1 a low or wicked man. -2 a spiritless coward. - a. low, vile, contemptible. -प्रिय a disagreeable, contemnptible, low, mean. -प्लवः a bad boat; कुप्लवैः संतरन् जलम् Ms. 9. 161. -बन्धुः a disgraceful stigma; अन्त्याभिगमने त्वषः कुबन्धेन प्रवासयेत् V. 2. 294 - ब्रह्मः, -ब्रह्मन् m. a bad or degraded Brāhmaya. - मन्त्रः 1 bad advice. -2 a charm used to secure success in a bad cause मुद्दिन a. Unfriendly उदयन्वारिजानि सूर्याने कुहिना राक्ष तु निर्भया लोकाः Bhāg. 10. 21. 47. - मेरु: The southern hemisphere or pale योगः an inauspicious conjunction (of plants).- योगिन् m. a false devotee, impostor. —रस a. having bad juice or flavour. (-) a kind of spirituous liquor. -रूप a. ugly, deformed; कुपुत्रोऽपि भवेत्पुंसां हृदयानन्दकारकः । दुर्विनीतः कुरुमूर्खोऽपि सनी ॥ Pr.. 19. रूध्यम् [tin -लक्षण a. having fatal marks on the body. कुलक्षणेत्यहं राज्ञा त्यक्तेत्यात्तविमानना Ks. 91. 19 वङ्गः load. -वचस्, - वाच्, -वाक्य a abusive, bad, seurrilous; using atbusive or foul language; संस्मारितो मर्मभिदः कुवाग्रिपून् Bhāg. 4. 3. 15. (-n.) abuse, bad language. -वज्रकम् crystal; a stone resembling a diamond. -वर्षः a sudden or violent shower; Rām. 6. -विक्रमः bravery exhibited in a wrong place; धिगीदृशं ते नृपते कुविक्रमं कृपाश्रये यः कृपणे पतत्त्रिणि N. 1. 132. - विवाहः a degraded or improper form of marriage; Ms. 3. 63. -वृत्तिः / bad bebaviour. - वेधस् • m. bad fate; हृतरत्नेन मुषितो दत्त्वा काचं कुवेधसा Ks. 71.232. - वैद्यः bad physician, quack. -शील a. rude, wicked, unmannerly, ill tempered, of bad character; कुतो गम्यमगम्यं वा कुशीलोन्मादिनः प्रभोः Ks. 32. 152. - एलम् 1 a bad place. -2 the earth; शयानां कुष्ठले Bk. 9.84. -सरित् / a small river, rill; उच्छियन्ते क्रियाः सर्वा ग्रीष्मे कुसरितो यथा Pt. 2. 89. -सृतिः / 1 evil conduct, wickedness; कस्माद्वयं कुसृतयः खलयोनयस्ते Bhāg. 8.23.7. -2 conjuring, magic. -3 roguery. -f a bad woman.
a
कुI. 1P. (कवते) To sound. - II. 6 A. ( कुवते ) 1 To moan, groan. -2 To ery. - III. 2 P. ( कौति) To hum, 600 ( as a bee. )... कुवत्पक्षिकुलाकुलाः Bk. 9.1.
कुंश (स् ) 1,10P1 To shine. -2 To speak. कुक्कू Ā. (कोकते) To take शैलेश Ki. 15. 18.
cepts
कुकभम् A kind of spirituous liquor. कुकील: A mountain.