Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 527

औत्पात
809
औदालकम्
औत्पत्तिकस्तु शब्दस्यार्थेन सम्बन्धः Ms. 1. 1. 5. (औत्पत्तिकमिति नित्यं ब्रूमः SB. on MS. 1. 1.5); Bhag. 3. 15.45. -कम्
Nature, temperament; औत्पनिकेनैव संहननबलोपेताः Bhag. 5.2.21.
औत्पात .(-ती/.)[ उत्पात-अण् ] Treating of portents (such as a work).
औत्पातिक.(-की/.) Protentous, predigious, calamitous%3; औत्पातिको मेघ इवाश्मवर्षम् R.14. 53. -कम् A portent. औत्पानिकं नदिह देव विचिन्तनीयम् Udb.; Rim. 3. 24.1.
औत्पाद .. (-दी/.) [ उत्पाद-अण्] Relating to or treating of birth (उत्पाद q. v.).
औत्पुटिक .(-की.)[ उत्पुट-ठक् ] Receiving anything with उत्पुट (the mouth or beak turned upwards). sitt a. Gross, rough, inexact ( in Math.).
औत्स (-त्सी/.) [उत्स-अञ्] P. IV. 1.86. Born or produced in a fountain.
औत्सङ्गिक.(-की/.) [उत्सज-ठक ] Born or placed upon the hip.
औत्सर्गिक ..(-की /.) [ उत्सर्ग-पृञ्] 1 That which is liable to be abolished in exceptional cases, though generally valid ( as a rule of grammar). -2 General (opp. to particular), not restricted -3 Terminating, concluding. - Leaving, quitting. -5 Natural, inherent. -8 Produced naturally or directly -7 Deriva
औदयिक.(-की/.)[उदय-ठञ् ] One of the five ditforent states of the soul with Jainas ), when actions arise and exert an inherent influence on the future.
औदरिक.(-की/.)[ उदरे एव प्रसितः ठक्] 1 Voracious, gluttonous, glutton; सर्वत्रौदरिकस्याभ्यवहार्यमेव विषयः v.33B M. 4. also Mb. 7. 139.95.-2 Dropsical; Heh.
औदर्य . [ उदरे भवः यत् ] 1 Being in the womb; अल्पाहारतया त्वग्निं शमयौदर्यमुत्थितम् Mb. 12. 17.5. -2 Entered into the womb. -4: A son; Bhāg. 3. 24. 4.
औदश्वित, -श्विक . (-ती, की /.) [ उदाश्वित् अण् 5771] P. IV. 2. 19; and VII. 3.51. Made of, or seasoned with, butter-milk. -तम् Butter-milk with an equal proportion of water.
औदस्थान a. (-नी/.) [ उदस्थान-ण ] Accustormed to stand in water.
औदारिकम् (With Jainas) The gross body which envelopes the soul.
औदार्यम् [ उदार-व्यञ्] 1 Generosity, nobility, magnamimity अग्राम्यशब्दाभिधानमौदार्यम् Kau. A. 2.10.-2 Greatness, excellence; sublimity, elevation; औदार्येणावगच्छामि निधानं तपसामिदम् Ram. 3. 12. 23. -3 Depth of meaning (अर्थसंपत्ति); स सौष्ठवौदार्यविशेषशालिनी विनिश्चितामिति वाचमाददे Ki. 1.3; Bee Malli. on Ki. 11. 40; and उदारता also under उदार.
औदासीन्यम् , औदास्यम् [उदासीन or उदास-व्यञ्] 1 Indifference, apathy; पर्याप्तोऽसि प्रजाः पातुमौदासीन्येन वर्तितम R. 10.25% इदानीमौदास्यं यदि भजसि भागीरथि G. L. 4. -2 Solitariness, loneliness. -3 Perfect indifferenco (to worldly affairs ), stoicism.
sitetszt a. Coming from or relating to the northern country.
औदुम्बर (-री/.) [ उदुम्बर-अञ्] 1Made of, or coming from, the Udumbara tree. -2 Made of copper, पात्रमौदुम्बरं गृहा Mb. 13. 125.82.-: [P. IV. 2.67.] 1N of a region abounding in Udumbara trees. -2 A form of Yama, the god of death. - Made of copper. -4 A class of ascetios solely living on whatever fruits they see first early in the morning; Bhag. 3. 12. 43. A branch of the Udumbara tree. -रम् 1 The wood of the Udumbara tree. -2 The Udum bara fruit. -3 A kind of leprosy.-4 Copper or a copper-vessel ; Mb. 5. 40. 10.
औदुम्बरक: A place full of Udumbara trees.
औदुम्बरायण: N. of a grammarian. इन्द्रियनित्यं वचनमौदुम्बराण: Nir.
औद्रात्रम् [ उद्गातृ-अञ् अण् वा ] The office of the Udgatri priest.
औद्दालकम् [उद्दालेन निवृत्तं अण संज्ञायां कन् ] A bitter and acrid substance like honey; प्रायो वल्मीकमध्यस्थाः कपिलाः स्वल्पकीटकाः । कुर्वन्ति कपिलं स्वल्पं तत्स्यादौद्दालकं मधु ॥
tive.
औत्सुक्यम् [ उत्सुक-व्यञ्] 1 Anxiety, umeasiness ; हृदयं चैव सौमित्रे अस्वस्थमिव लक्षये। औत्सुक्यं परमं चापि Ram. 7. 46. 15.-2 Ardent desire, eagerness, zeal; औत्सुक्यमात्रमवसादयति प्रतिष्ठा 5.5.6; अवसाययति v. 1. औत्सुक्येन कृतत्वरा सहभुवा व्यावर्नमाना हिया Ratn.1.2.
औदक (-की/.)[उदक-अण् ] Aquatic, watery, referring to water; औदकानीव सत्त्वानि ग्रीष्मे सलिलसंक्षयात् Rām. 2. 33. 13; Ms. 1. 41. ° produced by aquatic planta. -का A town surrounded by water ; Hariv. .
औदश्चन (-नी/.) [उदचन-अण्] Contained in a bucket, or pitchor; स एनां तत आदाय न्यधादौदबनोदके . Bhāg. 8. 4. 19.
औदनिकः [ ओदनाय प्रभवति ठञ्] 1 A cook, (one who kuows how to cook). -2 One to whom rice or mashed grain is given at regular times.
औदपान a. (-नी/.)[उदपानादागतः अण् ] Raised from wells or drinking fountains (as a tax).
औदयकाः (pl.) A school of astronomers who reckoned the first motion of the planets from sunrise (उदय).