Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 268

अवपाशित
अवपाशित . [ अवपाशः समन्तात् पाशो जातोऽस्य तार• इतच् ] Snared, having a share laid over ( on all sides ); यान्त्येव न निवर्तन्ते मृत्युपाशावपाशिताः Rām. 7.6.59
сво
अवपिण्डित . ( said of dew-drops) fallon down in the shape of globules.
अवपीड 10 P. To compress: ममज्जेव मही तस्य भूरिभाराव difear Mb.: पादौ शिरोभिरवपीडितो Ran.; to press or squeeze together; एकीकृतस्त्वचि निषिक्त इवावपीड्यः Mal. 6. 12.
d.
अवपीड Pressed on all sides. - डः 1 Pressing down, pressure. -2 A kind of medicinal drug used to cause sneezing, sternutatory. -3 A kind of medical treatment.
अवपीडनम् 1 The act of pressing down. -2 A sternutatory. -ना Damage, violation; अङ्गावपीडनायां समुत्थानव्ययं दाप्य: Ms. 8. 287.
अवपूर्ण ... Full of filled.
अवपोथिका Anything used for knocking down as stones &c. thrown from the walls of a city on the besiegers. M. Bh.
अवप्रज्जनः The end of the warp of a web.
अवप्लु | A. To jump down; स्वनिगममपहाय मत्प्रतिज्ञामृतकर्तुमरथस्थः thg. 1.9.37.
अवप्लुत . 1 Jumped down from. -2 Gone away from; Mb.
अवफः Flatulence, wind from the bowels. अवबधा Segment of the base of a triangle.
अवबन्धु 9 P. 1 To bind, fasten (fig. also ); नीत्वा कामं गौरवेणावबद्ध: Si. 18. 19. -2 To arrest, rivet; शिल्पकुशलतयाs वबध्नाति दृष्टिम् Mk. 9.
250
अवबन्ध 1 Falling or palsy of the eylids, Blepharoptosis; व्याथिनैत्रावबन्धक: Susr. -2 A kind of disease. -3 Binding on all sides निद्रामुद्रावबन्धान्मधुकरमनिशं पद्म कोशादपास्य Nag. 3. 18.
arm.
अवबाधा 1 Pain, ugony. -2 Resistance, opposition. अथबाहुकः [भ] माहुर्वेन प्र० स०] Npam in the
अवबुध् + A1 To awake; to recognise; तं चावबुध्याब्रवम् Dk. 127 -2 To become sensible or aware of, feel, perceive, know, understand; त्वक्स्पर्श नावबुध्यते Mb. ; एकान्तमौग्ध्यानवबुद्धविभ्रमैः Si. 12, 30; Bk. 15. 101; Ms. 8. 53; अधीत्यावबुद्धध च येनावबुध्यते तत्त्वं प्रकृतेः पुरुषस्य च Bhāg. knows. - Caus. 1 To awaken, rouse; रामो रामावबोधितः R. 12. 23. -2 To make one aware of, inform; ब्रह्मचोदनानुपुरुषमवबोधयत्येव केवलम् S. B. ; प्रागेव विदुरो वेद तेनास्मानवबोधयत् Mb. -8 To remind, put in mind of; आर्य सम्यगवबोधितोऽस्मि $1.v. 1. 4 To teach, instruct.
अभद्
अवबुद्ध p. P. 1 Known, learnt; तत्र मे कौशलं सर्वमवबुद्धं विशाम्पते Mb. 4. 3. 10. 2 [ कर्तरि क्त ] One who knows.
अथबोध: 1 Waking bevvening wake (opp. स्वम ); श्री तुस्वप्राोधी तो भूतानां प्रसयोदयौ K11. 28 माय
Bhg. 6. 17. 2 Knowledge, pererption: स्वभर्तृनामग्रहणाद्बभूव सान्द्रे रजस्यात्मपरावबोधः R. 7. 41; भावावबोधकलुषा दयितेव रात्रौ 5. 64; प्रतिकूलेषु तैक्ष्णस्यावबोधः क्रोध इष्यते S. D. ; M. 3. 10; स्वात्मावबोधं महः Prab. 1. 1. -3 Discrimination judgment; अवबोधवारि रजसः शमनम् Ki. 6. 41. -4 Teaching informing.
a.
अवबोधक 1 Indicating, showing; निजपराक्रमावबोधकानि चरितानि Jk. 175. -2 Enlightener; अगजगदोकसामखिलशक्त्यवबोधक Bhag 10. 87.14. -कः 1 The awakener, the sun. -2 A panegyrist, bard. -3 A teacher. -4 Thought, intention; मदवबोधकं प्रकटयता Dk. 153; त्वं instruction, guidance, explanation. अवबोधनम् Knowledge, perception. अवबोधित a. Awakened; रामो रामावबोधितः R. 12. 23. अचलः [तिः ] Ill-report, delammation. अवभ 7 P. To break off, smash; वनस्पतिं व्रज इवावभज्य Ku. 3. 74; अवभग्नश्च मे मान: Ram, broken down, humbled.
अवभङ्ग 1 Humbling, overcoming, defeating; मानावभङ्गनिपुणं त्वममोघमस्त्रम् V. 4. 25. -2 Broken off, injured. -ङ्गः 1 Breaking off (as a shaft ). -2 Hollowing or sinking (of the nose); Suśr.
अवभजनम् Brunking off tenring humbling. अवभाषणम्, Speaking, telling
अवभास् 1 A 1 To shine; नात्यर्थमस्त्रैरवभासमानः Ki. 3.46; स तेजसा सूर्य इवावभासते Mb. -2 To shine forth, become manifest आहे मुखमवभासते युक्त्या Si. 8.29. -3 To appear, seem ( apparently or falsely ); एतत्त्रयं तप्तायःपिण्डवदेकत्वेनावभासते Vedanta. - Caus. To irradiate. illuminate; अधिकावभासितदिशां निकर: Si. 9. 37.
अवभासः 1 Splendour, lustre, light ; यैः शोभितोऽसि मुखचन्द्रकृतावभासः Mu. 5. 16. -2 Knowledge, perception. - 3 Appearance, manifestation, inspiration; येनास्य तत्त्वेषु कृतेऽवभासे Ki. 3. 20 -4 Space, reach, compass. - 5 False knowledge. -Comp. -करः N. of a divinity. -प्रभाः (pl.) N. of a whole class of deities. (Buddhist.)
(t.
अवभासक Luminous, irradiating. The supreme spirit; त्वम् luminousness.
अवभासित . . 1 Illumined, lighted, irradiated. -2 Evident, manifest.
अवभासिन् a. Shining, bright. -नी The outer skin or cuticle.
अवभिद् 7 P. To break off, shatter.