Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 182

अप्रहन्
164
अप्सरस्
अप्रहन् .. Not. destroying, favouring, riding (अनुग्राहक) त्यमूं वो अप्रहनं गृणीषे Rv. 6.44.4.
अप्रहित व. 1 Not sent out; Av. 6.20.2. -2 . Unattacked by foes. -3 Not stirred up, इत ऊती वो अजरं प्रहेतारमप्रहितम् Rv. 8.99.7.
अप्राकरणिक ।. (-की .) Not belonging to the ! subject-matter: अप्राकरणिकस्याभिधानेन प्राकरणिकस्याक्षेपोऽ प्रस्तुतप्रशंसा K. P. 10.
a a. 1 Not vulgar. -2 Not original. -3 Not ordinary, extraordinary; °आकृतीनाम् K. 174, अप्राकृतेषु पात्रेषु यत्र वीरः स्थितो रसः Mv. 1.3. - Special. -5 Not belonging to 9157 language.
अप्राग्य . Secondary, subordinate , inferior. अप्राचीन 1.1 Modern. -2 Not easterm, western.
अप्राज्ञ a. Imorant, unlearned. -ज्ञता Imorance%3B दुःखं सुमहदाप्नोति प्रेत्याप्राज्ञतया नरः Ms. 4. 167.
अप्रादेशिक .1 Not pointing to, or suggestive of; Nir. 1. 13. -2 Non-provincial.
अप्राधान्य . Subordinate.
अप्राण a. Lifeless ; inanimate. -ण: The Almighty Being.
अप्राप्त .. 1 Not obtained or got ; अप्राप्तयोस्तु या प्राप्तिः सैव संयोग ईरितः । Bhasha P.-2 Not arrived or come,
naccomplished; अप्राप्तव्यवहारम् 1.2.213. -3 Not authorised or following, as a rule. -4 Not come to or reached; राघवो रथमप्राप्तां तामाशां च सुरद्विषाम् (चिच्छेद) R.12.96. -5 Not of a marriageable age;
Ms.9.88. -Comp. -काल 1 imopportune, ill-timed, unseasomnble; ल वचनं बृहस्पतिरपि ब्रुवन् । लभते बुद्धपवज्ञानमपमान च पुष्कलम् Pt. 1.63. -2 under age.(-लम्) an irregular discussion of any subject ). ATT. 18. 1. conveying (the sonse of ) what is not otherwise specitied, such as the use of the Potential mood in स्वर्गकामा यजेत. -2 not yet tamed (as a young calf) a a. not arrived at puberty or who has not reached his youth; शिशुमप्राप्तयौवनम् ।. 15. 42. -व्यवहार, -वयस् a. (in law) under age, not old enough to engage in public business on his own responsibility, a minor (a boy before he reaches his 16th year); अप्राप्तव्यवहारोऽसौ यावत् षोडशवार्षिक: Daksa.
अप्राप्तिः 1.1 Non-acquisition; तदप्राप्तिमहादुःखविलीनाशेष- पातका K. P.+. -2 Not being proved or established by a rule before; विधिरत्यन्तमप्राप्तो नियमः पाक्षिके सति Min. -3 Not taking place or occurring. -4 Not being applicable = 3179911 q. v.
अप्रामाणिक (-की .) 1 Unauthoritative, unwarranted; इदं वचनमप्रामाणिकम् . -2 Untrustworthy, unreliable.
अप्रामि . Ved. Unhurt, mimpaired, Rv. 8-61.4. अप्रायत्यम् Ved. 1 Impurity. -2 Ungoverna bleness.
अप्रायु a. Ved. Not going forth (अगन्तृ); अप्रायुवो रक्षितारो दिवेदिवे Rv. 1.89.1; unceasing.
अप्रायुस् a. Ved. With undiminished or unimpaired life or vigour; अप्रायुषे दिवातरात् Rv. 1. 127.5.
fu a. 1 Disliked, disagreeable, unpleasant, offensive अप्रियस्य च पथ्यस्य वक्ता श्रोता च दुर्लभः Rim.; Ms.4. 1383; अतः समीपे परिणेतुरिष्यते तदप्रियापि प्रमदा स्वबन्धुभिः 5.5. 17; hated, distasteful. -2 Unkind, unfriendly. -4: A foe, an enemy. -या A gort of fish (शृङ्गीमत्स्यः ). -यम् An unfriendly or offensive act; पाणिग्राहस्य साध्वी स्त्री......नाचरेत्किञ्चिदप्रियम् Ms. 5. 156. -Comp. -कर, -कारिन् , -कारक a. umfriendly, ill-disposed. -भागिन् a. ill-fated. -बद, (यम्),-वादिन् a. speaking umkind or harsh words; वन्ध्यार्थध्यप्रियंवदा Y. 1.73; माता यस्य गृहे नास्ति भार्या चाप्रियवादिनी Chan. 44.
poftfa: f. 1 Dislike, aversion. -2 Unfriendly feeling, enmity. -3 Pain. -Comp. -कर (-री/.). 1 unkind; unfavourable. -2 disagreea ble, disliked.
अप्रेतराक्षसी = अपेतराक्षसी q. v. अप्रेमन् a. Disliking, unfriendly. n. Dislike.
afera a. Not sprinkled, not consecrated. अप्रोट: A kind of bird (Mar. कुकुडकुंभा).
अप्रौढ.1 Not arrogant. -2 Timid, gentle, not bold. -3 Not full-grown. - 1 An unmarried girl. -2 A girl very recently married and not arrived at puberty or womanhood.
अप्लव ३. 1 Without aship, Av. 19.50. 31. -2 Not swimming.
अप्लुत a. Not protracted (as a vowel ).
अप्व . [आप् बाहुव, पृषो ह्रस्वः ] Attainable. -प्वा Disease, danger; गृहाणाजान्यप्वे परेहि Rv. 10. 103. 12. the region of the throat or neck. (:) __ अप्सः , -प्सा m. (-प्साः) Ved. [अपःसनोति, सन्-ड] 1Giving or yielding water; forniing the essontial portion of water (अपां सारभूतो रसः ).-2 not destroying. -प्सम् Form, see अप्सस्.
अप्सरः [ अप्-सू-अच् ] Any aquatic animal ( moving in water ).
अप्सरस् /. (-राः, -रा). [अभ्यः सरन्ति उद्गच्छन्ति, सू-असुन् Un.4.236% ef. Ram. अप्सु निर्मथनादेव रमात्तस्माद्वरस्त्रियः । उत्पेतुर्मनुजश्रेष्ठ तस्मादप्सरसोऽभवन् ।/ A class of female divinities or celestial damsels who reside in the sky and are regarded as the wives of the Gandharvas. They are very fond of bathing, can change their shapes, and are endowed with superhuman power (प्रभाव).