Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 162

अपर
144
अपरागः
w
a
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
m
........
त्वलयिषुः शैलान गुहास्त्वन्ये न्यलेषत ।। केचिदासिषत स्तब्धा भयात्केचिदघूर्णिपुः । उदतारिपुरम्भोधि वानराः सेतुनापरे Bk. 15. 31. 33. -र: 1 the hind foot ofan clephant; बद्धापराणि परितो निगडान्यलाबी Si...18 (Malli. चरमपादाग्राणि). -2 An oncmy (न पृणाति सन्तोषयति). -रा 1 Western direction, the wost अपरां च दिशं प्राप्तो वालिना समभिद्रुतः Ram.4.40. 18. -2 The hind part of an elephant. -3 Sacred learning, learning the four Vedas with the 6 Angas. -4 The womb; the outer skin of the embryo. -5 Suppressed menstruation in pregnancy. -री Ved. The future, future times: उतापरीभ्यो मघवा विजिन्ये Rv. 1.32. 13. -रम् 1 The future, any thing to be done in future (कार्य); तदेतद्ब्रह्मापूर्वमपरमनन्तम् Bri. Ar. Up. (नास्ति अपरं कार्य यस्य). -2 The hind quarter of an elephant. -T ale. Again, moreover, in future, for the future: अपरं च moreover ; अपरेण behind, west of, to the west of (with gen. or acc.). (cf. Goth. afar; Germ.. veber, us in aberglauben]. -Comp. -अग्नि (अग्नी dual) 1 the southern and western fires (दक्षिण and गार्हपत्य). -2the last fire it. used at the funeral ceremony (निः). -अङ्गम् one of thes divisions of गुणीभूतव्यल्पय (the second kind of काव्य) mentioned in K. P.5. In this the व्य य or suggested mense is subordinate to something else; अगूढमपरस्याङ्गम् ; अपरस्य रसादेवीच्यस्य वा (वाक्याथीभूतस्य) अज रसादि अनुरणनरूपं वा ; o. g. अयं स रसनोत्कर्षी पीनस्तनविमर्दनः । नाभ्यूरुजघनस्पर्शी नीवीविख्सनः करः || where शृङ्गार is subordinute to करुण. -अन्त . living at the western borders. (-न्तः)1the western border or extremity, the extreme ond or term; the western shore. -2 (pl.) the country or inhabitants of the western borders near the Sahya
mountain; अपरान्तजयोद्यतैः (अनीकैः) R.1.53Western people. दशार्णाश्चापरान्ताश्च द्विपानां मध्यमा मताः Kau. A. 1. 2. -3 the kings of this country. -4 death, Patañjala Yogadarsana. 3. 22. "ज्ञानम् anticipation of one's end. -5 the hind foot of an elephant; मृदुचलदपरान्तोदीरितान्दूनिनादम् Si. 11. 7; 18. 32. -6 Islander, inhabitant of an island (द्वीपवासिन् ) कोव्यापरान्ताः सामुद्रा रत्नान्युपहरन्तु ते Rim.2.82.8. -अन्तकः 1.--"अन्त: pl. -2.N. of a somy: अपरान्तकमुल्लोप्य मद्रकं प्रकरी तथा। औवेणकं सरोबिन्दुमुत्तरं गीतकानि च ।। Y3. 1133;
अन्तिका N. of a metre consisting of of matris. -अपराः, -रे, -राणि another and another, several, various. -अपरम् int. Further and further (उत्तरोत्तरम्); अहं हि वचनं त्वत्तः शुधपुरपरापरम् Mb.5. 130.11.-अर्धम the latter or second half. -अब [fr. अहन् changed to अह्न P. II. 1. 23, V. 4. 88. ] the latter part of the day, the afternoon, closing or last wateh of the day; Ms. 3. 278; अपराहशीतलतरेण शनैरनिलेन Si.9.1: तन, लेतन belonging to this tiine; कृतं P. II. 1.5. -इतरा the cast.-कान्यकुब्ज. situated in or belonging to the western part of Kanyakubja. -काल: later period. -गात्रम् a minor limb ( hund, foot etc.); कोपप्रसादापरगात्रहस्तः (सुप्तः क्षितौ) रावणगन्धहस्ती) Rim.ti. 10.). 10. -गोदानम् (als) गोडनि or गोडानि) N. of country to the west of Mahimeru (according to Buddhistic ideas). -T a. born later or at
the end of the world. (-जः) the destroying fire. -जन: in inhuditunt of the west, the western people. -दक्षिणम् ind. in the south-west belonging to the fac class ). - T&T: 1 the second or dark half of the month. -2 the other or opposito side: a defendant (in law ). -T o : the western Parchalas. - a. onu send the other, several, various; अपरपराः सार्थाः गच्छन्ति P. VI. 1. 141. Sk. several caravans go; (अपरे च परे च सकृदेव गच्छन्ति). -पाणिनीयाः the pupils of Panini living in the west. -T a. easily led or influenced by others, docile, tractable.-भावः 1 being another or different, difference. -2 succession, continuation. -रात्रः [ अपरं रात्रेः] the latter or closiny part of night, the last watch of night (P.V.4.87): उत्थायापररात्रान्ने प्रयताः मुसमाहिताः Bhag. 8.4.21.°कृतम् P. II. 1. 15. -लोकः the other world, the next world. Paradise. -वक्त्रा , -त्रम् N. of a metre. -वैराग्यम् : kind of Vairagyte mentioned by Patalijali (दुष्टानुश्राविकविषयवितृष्णस्य वशीकार संशं वैराग्यम् ).
-सक्थम् the hind thigh. -स्वस्तिकम् the western point in the horizon. -हैमन .. belonging to the latter helf of winter (P. VII. 3. 11 ).
अपरता, -त्वम् 1 Being mother or different (one of the 21 Gunan); differenco, opposition, contrariety, relativeness. -2 Nearness. -3 Distance posteriority (in time or space ).
अपरत्र al. In anothor place, elsewhere ; एकत्र or # T-37972 in one place-in another place; in the first case-in the second case.
अपरथा int. In another imammor; जलदकालमबाधकृतं दिशामपरथाप रथावयवायुधः Si.6.41. ध्रुवं ज्ञाने दोषः कथमपरथा दुर्व्यवहृतिः Mv.3.36.
अपरवत् a. Like whist follows.
अपरस्पर . [ अपर-पर ] 1 One after another, uninterrupted, continued as applied to an action); 319TEYTI: क्रियासातत्ये P. VI. 1. 141; सुट् निपात्यते; "राः सार्थी गच्छन्ति, सततमविच्छेदेन गच्छन्तीत्यर्थः Sk. -2 One another (अन्योन्य); अपरस्परसंभूतं किमन्यत्कामहेतुकम् Bg. 16.8.
अपरेयुः ude. On the following day अथापरेयुः संप्राप्ते हताशष्टाः जनास्तदा Mb. 3.65.35%Ms. 3. 187.
379755 (Used in pass. only) To be disaffected or discontented (with abl.); नयहीनादपरज्यते जनः Ki.2.49; K. 287.
अपरक्त..1Colourless, bloodless, pale; श्वासापरक्ताधरः S. 6.6. -2 Discontented, dissatisfied, disaffected; चन्द्रगुप्तादपरक्ताः M. 1.
अपरागः Discontent, dissatisfaction, disaffection; हेतून् ज्ञातुमिच्छामि M1.3: अपरागसमीरणेरितः Ki.2.50: K.329. -2 Apathy, omity. यथा त्वं गुणविद्वेषादपरागं चिकीर्षसि Mb.5.168.15.
or