Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मुदर्शिनी टीका अं. २ सू० ९ अन्येषामपि मृषाभाषणनिरूपणम् २११ =महदसत्यं भगन्ति येन निहाछेदनादिकं भवतीत्यर्थः । 'अहरगइगमनं-अधरगतिगमनं अधरगतौ गमनं येन तत् तथा नरकाद्यधोगतिगमनकारगम् । 'अण्णंपि य' अन्यदपि च असत्यं ब्रुवन्ति, तदेवाह-' जाइकुलरूवसीलपच्चयमायानिगुणं जातिकुलरूपशीलपत्ययमायानिगुण-तत्र जातिः मातृपक्षः, कुलं-पितृपक्षः, रूपम्= लीक, (तहा ) तथा (गवालियं ) गवालीक, ( गरुयं ) बहुत अधिकरूप में ( भणंति ) बोलते हैं। धनादि प्रयोजन के लिये जो झूठ वचन बोले जाते हैं। वह अर्थालीक है, धनादि प्रयोजन के लिये जो झूठ कहना होता है वह कन्यालीक है-जैसे-सुशीला कहना, और दुःशीला को सुशीला कहना आदि । पृथिवी निमित्त जो झूठ बोला जाता- वह भूम्यलीक है जैसे-अनुवरा भूमिको उर्वरा कहना आदि । गाय के विषय में जो असत्य बोला जाता है उसका नाम गवालीक है, जैसे-नहीं दूध देनेवाली गाय को दूध देनेवाली कहना, कम दूध देनेवाली गाय को बहुत द्ध देनेवाली कहना आदि । इस असत्य में जिह्वाछेद आदि दंड होता है इसलिये उसको गुरुकबड़ा असत्य कहा है, तथा (अहरगईगमणं) नरक
आदि अधोगतियों में गमन कराने वाले ऐसे (अण्णंपि) और भी विविध प्रकार के (जाइकुलरूवसीलपच्चयमायानिगुणं) अपनी जाति, कुल, रूप, स्वभाव ये हैं कारण जिनके ऐसे तथा मायानिगुणं-अप्रशंनीय की प्रशंसा-प्रशंसनीयजन की निन्दारूपमाया वाला होने से निगुणतथा “ गवालिय" lists “ गुरुयं " १८ या प्रमाणमा " भणंति " બોલે છે. ધન આદિને ખાતર જૂઠાં વચને બોલાય છે તે અર્થાલીક કહેવાય છે કન્યાની બાબતમાં જે અસત્ય કહેવામાં આવે છે તે કન્યાલીક કહેવાય છે, જેમ કે સુશીલ કન્યાને દુશીલ કહેવી અને દુઃશીલને સુશીલ કહેવી. જમીન આદિન નિમિત્તે જે જૂઠાં વચને બોલાય છે તે ભૂખ્યલીક છે જેમ કે અનુપજાઉ જમીનને ઉપજાઉ બતાવી આદિગાયને વિષે જે અસત્ય બોલાય છે તેને ગવાલીક કહે છે, જેમ કે દૂધ ન દેનારી ગાયને દૂધ દેનારી કહેવી, એ દૂધ દેનારી ગાયને વધુ દુધ દેનારી કહેવી આદિ ગવાલિકનાં દૃષ્ટાંત છે. આ અસત્યમાં જહાનું છેદન આદિ શિક્ષા થાય છે તેથી તેને ગુરુક-મોટું અસત્ય કહેલ છે. तथा " अहरगईगमणं " २४ मा अधोगतियोमा मन रावनार सेवा "अण्णपि" जीन पाय विविध प्रश्नां “जाइकूलरूवसीलपच्चयमाया. निगुणं " पोताना ति, ३७. ३५, स्वभाव आ ना २णे! छे मेवां, તથા માયાનિગુણ-અપ્રશંસનીયની પ્રશંસા અને પ્રશંસનીય જનની નિંદરૂપમાયાવાળાં હવાથી નિગુણસ્વપરહિત, એવા વચને બોલ્યા કરે છે. માતુ.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020574 |
| Book Title | Prashnavyakaran Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalalji Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1002 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 19 MB |