SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 347
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir इत्थिरूपक 320 इथिलिङ्ग - पे/स्मिं सप्त. वि., ए. व. - इत्थिरूपे, भिक्खवे, सत्ता इथिलिङ्ग नपुं.. [स्त्रीलिङ्ग], 1. स्त्री की विशिष्ट पहचान रत्ता गिद्धा गथिता मुच्छिता अज्झोपन्ना, अ. नि. 2(1).63; कराने वाला लिङ्ग या चिह, स्त्री के शरीर के स्तन, केश इत्थिरूपे इत्थिसरे, फोडब्बेपि च इत्थिया, इत्थिगन्धेसु सारत्तो, एवं गुप्तेन्द्रिय आदि ऐसे चिह्न, जो स्त्रीत्व के निर्धारक हैं विविधं विन्दते दुखं, थेरगा. 738; पञ्च कामगुणा एते. -ङ्गं प्र. वि., ए. व. - इत्थिया चाति या पुब्बे मनुस्सकाले इत्थिरूपस्मिं दिस्सरे, रूपा सद्दा रसा गन्धा, फोडब्बा च इत्थी, तस्स इथिलिङ्ग पातुभवति, पुब्बे पुरिसस्स पुरिसलिङ्ग मनोरमा, अ. नि. 2(1).64; - पेन तृ. वि., ए. व. - दी. नि. अट्ठ. 3.47; अञतरस्स भिक्खनो इथिलिङ्ग पातभूतं पक्कमिस्सञ्च नाळातो, कोध नाळाय वच्छति बन्धन्ती होति, पारा. 40; इथिलिङ्ग पातुभूतन्ति रत्तिभागे निर्दे इत्थिरूपेन, समणे धम्मजीविनो, थेरीगा. 295; 2. स्त्री का ओक्कन्तस्स पुरिससण्ठानं मस्सुदाठिकादि सब्बं अन्तरहितं भित्तिचित्र, स्त्री की प्रतिमा - पं द्वि. वि., ए. व. - इत्थिसण्ठानं उप्पन्न, पारा. अट्ठ. 1.219; - ङ्गे सप्त. वि., सेय्यथापि, भिक्खवे, रजको वा, चित्तकारको वा सति रजनाय ए. व. - तरमा इथिलिङ्गे ठितस्स मनुस्सजातिकस्सापि व लाखाय वा हलिहिया वा नीलिया वा मजिट्ठाय वा पत्थना न समिज्झति, बु. वं. अट्ठ. 105; 2. व्याकरण के सुपरिमटे वा फलके भित्तिया वा दुस्सपट्टे वा इत्थिरूपं वा सन्दर्भ में, नामपद का स्त्रीलिङ्ग - पं प्र. वि., ए. व. - पुरिसरूपं वा अभिनिम्मिनेय्य, स. नि. 1(2).90; सुवण्णकारे पुमस्सेति किमत्थं ? इथिलिङ्ग नपुंसकलिङ्ग क. व्या. 222; .... अतिविय पासादिकं घनकोट्टिम इत्थिरूपं कारेवा, ध, प. तक्कारियाति इथिलिङ्ग नाम, जा. अट्ट.4.222; - दस्सन अट्ठ. 2.164; रत्तजम्बुनदमयं इत्थिरूपं कारेत्वा, जा. अट्ठ. नपुं., शब्द में स्त्रीलिङ्ग का देखा जाना - तो प. वि., ए. 4.94; 3. स्त्री का मायानिर्मित छायारूप, अलौकिक शक्ति व. - अद्विवाचकत्ता नपुंसकनिद्देसोति अद्विवाचकत्तेपि द्वारा निर्मित नारी का अवास्तविक रूप- पं द्वि. वि., ए. धातुयोति इथिलिङ्गदस्सनतो..., सद्द. 1.2; - निद्देस पु., व. - सत्था... इद्धिया एकं इत्थिरूपं निम्मिनित्वा तालवण्टं तत्पु. स. [स्त्रीलिङ्गनिर्देश], स्त्री-लिङ्ग का निर्देश, स्त्रीगहेत्वा बीजमानं विय अकासि, अ. नि. अट्ठ. 1.271; सत्था लिङ्ग का संकेत - सो प्र. वि., ए. व. - इथिलिङ्गनिद्देसो पठमयोब्बने ठितं रमणीयं इत्थिरूपं अभिनिम्मिनित्वा, अप. परिमत्तभावसिद्ध इत्थिभावं, थेरगा. अट्ठ. 2.146; - ङ्गानुकूल अट्ठ. 2.282; तम्पिस्स इत्थिरूप पिद्विपस्से ठितं राजा त्रि., स्त्री-लिङ्ग के अनुकूल - लो पु., प्र. वि., ए. व. - अद्दस, ध. प. अट्ठ.2.32. इथिलिङ्गानुकूलो दिस्सति, सद्द. 1.97. इत्थिरूपक नपुं., तत्पु. स., स्त्री का तैलचित्र अथवा इथिलिङ्ग त्रि., ब. स. [स्त्रीलिङ्गक], 1. स्त्रीत्व या नारीत्व भित्तिचित्र, स्त्री की धातु-निर्मित प्रतिमा-कं द्वि. वि., ए. के सूचक चिह्नों से युक्त - ङ्गं नपुं.. द्वि. वि., ए. व. - व. - छब्बग्गिया भिक्खू विहारे पटिभानचित्तं कारापेन्ति इथिलिङ्ग वा परिसलिङ्गं वाति अववत्थपेत्वा .... विसद्धि. इत्थिरूपकं पुरिसरूपकं, चूळव. 278; सुवण्णं दत्वा “एक 1.176; 2. व्याकरण के विशेष सन्दर्भ में, स्त्रीलिङ्ग वाला इत्थिरूपकं करोही ति उय्योजेत्वा, जा. अट्ठ. 5.274; नाम - लो पु., प्र. वि., ए. व. - आणादिवाचको सुवण्णकारेहि इत्थिरूपकं कारेत्वा, अप. अट्ट, 1.268. इथिलिङ्गोयेव सिया सदा, सद्द. 1.253; स्यादिवाचको पुल्लिङ्गो इत्थिलक्खण नपुं.. तत्पु. स., स्त्री के शुभ अथवा अशुभ चेव इत्थिलिङ्गो च विभत्तिस्स, सद्द. 1.253: - वसेन, क्रि. लक्षण, स्त्री से सम्बद्ध अच्छे या बुरे लक्षण - णं प्र. वि., वि. स्त्रीलिङ्ग के होने से - लिङ्गविपल्लासं कत्वा ए. व. - समणब्राह्मणा सद्धादेय्यानि भोजनानि भुजित्वा इथिलिङ्गवसेन बाराणसीति उच्चति, अप. अट्ठ. 2.239; ते एवरूपाय तिरच्छानविज्जाय मिच्छाजीवेन जीवितं कप्पेन्ति, स. उ. प. के रूप में, आकारान्ति., ईकारान्ति.. ऊकारान्ति, सेय्यथिदं मणिलक्खणं... इत्थिलक्खणं..., दी. नि. 1.8; ओकारान्ति के अन्त. द्रष्ट; सद्द. 1.200-225; - हान - णादीनि प्र. वि., ब. व. - इथिलक्खणादीनिपि यहि नपुं, व्याकरणों में प्रयुक्त, स्त्रीलिङ्ग-विवेचक व्याकरणकुले ते इत्थिपुरिसादयो वसन्ति, तस्स वुविहानिवसेनेव स्थल - ने सप्त. वि., ए. व. - गवेनाति आदीनि वेदितब्बानि, दी. नि. अट्ठ. 1.83; - कोविद त्रि., तत्पु. इथिलिङ्गटाने न वुत्तानि, सद्द. 1.212; - ता स्त्री., भाव., स. [स्त्रीलक्षणकोविद], स्त्री के शुभ अथवा अशुभ लक्षणों स्त्रीलिङ्ग से सम्बद्धता, प्र. वि., ए. व. - ननु च भो की पहचान में कुशल - दा पु., प्र. वि., ब. व. - सम्मोहविनोदनि ... इथिलिङ्गता पाकटा, सद्द. 1.95; - इट्ठकवड्डकीगामे इत्थिलक्षणकोविदा, म. वं. 35.109. भावविगम पु., तत्पु. स., स्त्रीलिङ्ग से असम्बद्धता, स्त्रीलिङ्ग For Private and Personal Use Only
SR No.020529
Book TitlePali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRavindra Panth and Others
PublisherNav Nalanda Mahavihar
Publication Year2009
Total Pages402
LanguageHindi
ClassificationDictionary
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy