SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 149
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir आपोधातु 122 आपोसहित . बांध कर एक साथ रखना, इसके प्रमुख लक्षण - यं आपोआपोपग्घरण त्रि., पानी के रिसाव से युक्त, आपधातु की आपोगतं सिनेहो सिनेहगतं बन्धनत्तं रूपस्स - इदं तं रूपं स्निग्घता एवं तरलता से युक्त, आपधातु के कारण रिसाव आपोधात, ध. स. 651; अयोपिण्डिआदीनि हि आपोधात अथवा द्रवनशीलता से युक्त - णो पु., प्र. वि., ए. व. --- आबन्धित्वा बद्धानि करोति, ध. स. अट्ट. 365; यो द्वादससु आपोपग्घरणो कायो, सदा सन्दति पूतिक, थेरगा. 5683; कोट्ठासेसु आबन्धनभावो, अयं आपोधातु, म. नि. अट्ठ. अयं कायो आपोधातुया सदा पग्घरणसीलो, थेरगा. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).36; आपोधातुया आबन्धनलक्खणं विसुद्धि. 2.169. 1.340; घ. प्राणियों के भौतिक शरीर में मूत्र आदि की आपोफरण नपुं, तत्पु. स. [आपस्फरण], जल का आप्लावन, तरलता के रूप में तथा आबन्धन के स्वभाव से युक्त आप-धातु से चारों ओर से परिपूर्ण रहना, स्निग्धता अथवा धातु के रूप में उल्लिखित - अस्थि इमस्मि काये तरलता से व्याप्त होना - णं प्र. वि., ए. व. - आपोकसिणं पथवीधातु आपोधातु तेजोधातु वायोधातूति, दी. नि. 2.217; समापज्जित्वा आपेन फरणं आपोफरणं नाम, म. नि. अट्ट. इति लसिका नाम इमस्मिं सरीरे पाटियेक्को कोट्ठासो (उप.प.) 3.105. अचेतनो अब्याकतो सुओ निस्सत्तो यूसभूतो आपोमय त्रि., आप + मय से व्यु.. जलमय, जल ही जल आबन्धनाकारो आपोधातूति, विसुद्धि. 1.353; ङ. आपोधातु वाला - मनादीनमापादीनं च ओ होतुत्तरपदे, मये च, आध्यात्मिक एवं बाह्य, इन दो प्रभेदों में वर्णित - मनोसेढा, मनोमया, रजोजल्लं रजोमयं आपोगतं, आपोमयं, आपोधातु सिया अज्झत्तिका, सिया बाहिरा, म. नि. 1.247; अनुयन्ति दिसोदिसं. मो. व्या. 3.59. - तु प्र. वि., ए. व. - आपोधातु चे हिद, ... एकन्तसुखा आपोरस पु., तत्पु. स. [आपोरस], जल का स्वाद, जल का अभविस्स... नयिदं सत्ता वायोधातुया निबिन्देय्यु, स. नि. गुण - सं द्वि. वि., ए. व. - यञ्च आपोरस उपादियति, 1(2).158; - तुं द्वि. वि., ए. व. - यं आपोधातुं पटिच्च पटि. म. 128; आपोरसन्ति ... आपस्स च सम्पदं, पटि. म. ... पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं अयं वायोधातुया अट्ठ. 2.43; - सिनेह पु., तत्पु. स., जल के रस या स्वाद अस्सादो, स. नि. 1(2).154; - या तृ./प. वि., ए. व. - के प्रति स्नेह अथवा तृष्णा - हे सप्त. वि., ए. व. - अयं आपोधातुया अस्सादोति अयं आपोधातुनिस्सयो अस्सादो, निग्रोधरस खन्धजा नाम पारोहा आपोरससिनेहे सति जायन्ति, स. नि. अट्ठ. 2.135; यथाभूतं सम्मप्पाय दिस्वा सु. नि. अट्ठ. 2.36. आपोधातया निबिन्दति, आपोधातुया चित्तं विराजेति, म. आपोसंवट्ट पु., तत्पु. स. [आपस्संवर्त], जलप्रलय अथवा नि. 2.92; यो आपोधातुया ... उप्पादो ठिति अभिनिब्बत्ति जल द्वारा (लोक का) अन्त - तयो संवट्टा-तेजोसंवट्टो पातुभावो, दुक्खस्सेसो उप्पादो रोगानं ठिति जरामरणस्स आपोसंवट्टो, वायोसंवट्टोति, पारा. अट्ठ. 1.119; आपोसंवट्टवसेन पातुभावो, स. नि. 1(2).158; -- क्खोभवसेन, क्रि. बि. पु., वड्डमाना कुप्पति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).123; - काल तत्पु. स.आप-धातु के अत्यधिक प्रकोप हो जाने के पु., तत्पु. स. [आपस्संवर्तकाल], जल-प्रलय का समय -- कारण से - सरीरब्भन्तरे आपोधातुक्खोभवसेन वा ले सप्त. वि., ए. व. - आपो संवट्टकाले पन अञधातुक्खोभवसेन वा ..., महानि. अट्ठ. 373; - कोटिसतसहस्सचक्कवाळ उदकपूरमेव होति, म. नि. अट्ठ. निदेस पु., तत्पु. स. [बौ. सं. आपोधातुनिर्देश], (मू.प.) 1(2).126. आप-धातु-विषयक व्याख्यान - से सप्त. वि., ए. व. - आपोसङ्गहित त्रि., तत्पु. स. [आपस्संगृहीत], आबन्धनत्व आपोधात निद्दे से आपोगतन्ति सब्बआपेस गतं नामक रूपधर्म द्वारा एकजुट किया हुआ, जल-तत्त्व अल्लयूसभावलक्ख णं, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).126; - द्वारा एक साथ समञ्जित किया हुआ - ता स्त्री., प्र. वि., प्पकोप पु., तत्पु. स. [बौ. सं. आपोधातुप्रकोप], आप- ए. व. - तेजोधातु पथवीपतिहिता आपोसङ्गहिता धातु का प्रकोप, आप-धातु-विषयक गड़बड़ी – पेन तृ. वायोवित्थम्भिता इमं कायं परिपाचेति, विसुद्धि. 1.355; वि., ए. व. -- आपोधातुप्पकोपेन, होति पूतिमुखेव सो, ध. वायोधातु पथवीपतिद्विता आपोसङ्गहिता तेजानुपालिता इम स. अट्ठ. 335; - सदिस त्रि., ब. स. [बौ. सं. कायं वित्थम्भेति, विसुद्धि. 1.356; सङ्गहिताति यथा न आपोधातुसदृक], आप धातु जैसा – सो फु. प्र. वि., ए. व. - विप्पकिरति एवं आबन्धनवसेन सम्पिण्डित्वा गहिता, विसद्धि. नन्दिरागो सिनेहनतुन आपोधातुसदिसो स. नि. अट्ठ 2241. महाटी. 1.418. For Private and Personal Use Only
SR No.020529
Book TitlePali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRavindra Panth and Others
PublisherNav Nalanda Mahavihar
Publication Year2009
Total Pages402
LanguageHindi
ClassificationDictionary
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy