Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

SR No.: 020496
Original Sutra Author: N/A
Author: Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir
Publication Year: 2007
Total Pages: 900
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 28 MB

Page 348

જીવનપ્રણાલી
જીવનપ્રણાલીસ્ત્રી. (સં.)જીવન જીવવાનીરીત; જીવનચર્યા જીવનપ્રેરક વિ. (સં.) ઉચ્ચ જીવન જીવવાની પ્રેરણા આપનારું
૩૩૧
જીવનબુટ્ટી સ્ત્રી. સંજીવની; સજીવ કરી દે એવી બુટ્ટી જીવનમંત્ર પું. (સં.) જીવનનો મુખ્ય ધ્યાનમંત્ર જીવનમુક્ત વિ. (સં.) છતે દેહે માયાનાં બંધનોમાંથી છૂટેલું; બ્રહ્મનિષ્ઠ
જીવરખું વિ. જીવનને કષ્ટથી બચાવી કામ કરનારું જીવરું વિ. (‘જીવ’ ઉપરથી) ચાલાક; ચપળ; તરવરિયું જીવલેણ વિ. મૃત્યુ ઉપજાવે એવું; પ્રાણહારક જીવલોક પું. (સં.) મૃત્યુલોક; પૃથ્વી [શાસ્ત્ર; ‘બાયોલૉજી’ જીવ(વિધા, શાસ્ત્ર) ન. (સં.) જીવોના ભૌતિકજીવનનું
જીવનમુક્તિ સ્ત્રી. (સં.) જીવનમુક્ત દશા (૨) નિર્વાણ જીવવુંઅ.ક્રિ. (સં. જીવતિ, જીવઇ નામધાતુ) જીવનક્રિયાઓ જીવનમૂળી સ્ત્રી. જીવનનું મૂળ; જીવનાધાર કરવાની શક્તિ હોવી; પ્રાણ ધરવા; શ્વાસ ચાલવો (૨) જીવતું હોવું કે રહેવું (૩) હયાત હોવું કે રહેવું (૪) જીવન ગુજારવું
જીવનયાત્રા સ્ત્રી. (સં.) જીવનની સફર; જીવનપ્રવાહ જીવનયાપન નં. (સં.) જીવન ગાળ્યે જવાની ક્રિયા જીવનરસ પું. (સં.) જીવન જીવવામાં કે તે માટેનો રસ
(૨) શરીરના કોષનો એ રસ; ‘પ્રોટોપ્લાઝમ’(ર.વિ.) જીવનરસાયણ ન. (સં.) પ્રાણીના શરીરની ધાતુઓનું રસાયણશાસ્ત્ર; ‘બાયોકેમેસ્ટ્રી
જીવનરેખા સ્ત્રી. (સં.) હથેળીમાં આયુષ્યની રેખા જીવનલીલા સ્ત્રી. (સં.) જીવનરૂપી લીલા; જીવનનો ખેલ જીવનવિકાસ પું. (સં.) જીવનની કેળવણી; જીવનનું ઘડતર જીવનવીમો પું. જિંદગીનો વીમો જીવનવીર વિ., પુ. (સં.) જીવનસંગ્રામમાં વીર જીવનવૃત્તાંત ન. (સં.) જીવનચરિત્ર જીવનવ્યાપાર પું. (સં.) જીવનની સમગ્ર હિલચાલ (૨) ઇન્દ્રિયોનું હલનચલન [‘એનર્જી’ જીવનશક્તિ સ્ત્રી. (સં.) જીવનની મૂળ શક્તિ; ‘લાઈફજીવનશાસ્ત્ર ન. (સં.) સમગ્ર જીવનને વિચારતું શાસ્ત્ર (૨) જીવશાસ; ‘બાયોલૉજી’
જીવનસખી સ્ત્રી. (સં.) સહધર્મચારિણી; પત્ની જીવનસંગ્રામ પું. (સં.) જીવતા રહેવા માટે પ્રાણીઓને કરવો પડતો સંગ્રામ [આપવો તે જીવનસંદેશ પું. (સં.) સારું જીવન જીવવાનો ખ્યાલ જીવનસાથી પું. (સં.) સહધર્મચારી; પતિ (૨) પત્ની જીવનસાફલ્ય ન. (સં.) જિંદગીની સફળતા [મંત્ર જીવનસિદ્ધાંત પું. (સં.) જીવનનો ખાસ સિદ્ધાંત; જીવનજીવનસૂત્ર ન. (સં.) જીવનદોરી; આયુષ્ય (૨) જીવનમંત્ર જીવનસ્પર્શી વિ. (સં.) જીવનને લગતું; જીવનવિષયક જીવનસૃતિ ન. (સં.) સ્મરણરૂપે લખાયેલી આત્મકથા; ‘રેમિનિસન્સીઝ’
જીવનાસક્તિ સ્ત્રી. જીવન જીવવાની આસક્તિ-લગની જીવની સ્ત્રી. (હિં.) જીવનચરિત્ર
જીવનોપાય પું. (સં.) ગુજરાનનું સાધન; જીવનપ્રવૃત્તિ જીવભક્ષી વિ. જીવને મારી ખાનારું; ‘કાર્નિવોરસ' જીવભૂત વિ. (સં.) જીવ નહિ છતાં જીવસ્વરૂપે થયેલું; જીવનસ્વરૂપમાં સરજાયેલું
જીવમંડલ ન. જીવાવરણ; ‘બાયોસ્ફિયર’
|જીસલી
જીવમુક્ત વિ. (સં.) જીવદશામાં પણ માયાનાં બંધોનાંમાથી મુકત; બ્રહ્મનિષ્ઠ
જીવશેષ પું. વનસ્પતિ કે પ્રાણીનો પૃથ્વીના પડમાંથી મળી આવતો અવશેષ; ‘ફોસિલ’
જીવસટોસટ ક્રિ.વિ. જીવને જોખમે જીવસૃષ્ટિ સ્ત્રી. (સં.) પૃથ્વી ઉપરની બધી ચેતનસૃષ્ટિ જીવહત્યા સ્ત્રી. પ્રાણીની હત્યા કરવી તે સક્રિય; કાર્યક્ષમ જીવંતવિ. (સં.) જીવતું; પ્રાણવાન; ‘ઓર્ગેનિક’ (૨) (લા.) જીવંતતા સ્ત્રી. સજીવતા; (૨) (લા.) સક્રિયતા[રજૂઆત જીવંતપ્રસારણ ન. દૃશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમ દ્વારા તત્કાલીન સીધી જીવા સ્ત્રી. (સં.) ધનુષ્યની દોરી; પણછ (૨)
અર્ધવર્તુળના બે છેડાને જોડનારી લીટી (ભૂમિતિમાં) જીવાણુ પું., ન. (સં.) અણુ જેવડો જીવ; સૂક્ષ્મ જંતુ (૨)
વનસ્પતિસૃષ્ટિમાં નાનામાં નાનો એકમ; ‘બૅક્ટેરિયા' જીવાણુનાશક દવા સ્ત્રી. સૂક્ષ્મજીવનાશક ઔષધિ જીવાણુવિજ્ઞાન ના જંતુશાસ્ત્ર; ‘બૅક્ટેરિયોલૉજી’ જીવાત સ્ત્રી. (‘જીવ’ ઉપરથી) જીવડા કે કીડાનો સમૂહ જીવાતુભૂત વિ. (સં.) જીવતું રાખી રહેલું; પ્રાણભૂત જીવાત્મા પું. જીવ; જીવદશાવાળો આત્મા; પ્રાણતત્ત્વ જીવાદોરી સ્ત્રી. આવરદા; આયુષ્ય (૨) ભરણપોષણનો
આધાર
જીવારોપણ ન. (સં.) જીવનું આરોપણ; સજીવારોપણ જીવાવરણ ન. (સં.) જે આવરણમાં જીવો વસે છે તે
જીવમંડલ; ‘બાયોસ્ફિયર'
જીવાંતક હું. (સં.) પારધી કે ખાટકી (૨) મારો; ખૂની જીવિકા સ્ત્રી. (સં.) આજીવિકા; ગુજરાનનું સાધન (૨)
પગાર (૩) જીવાઈ; ‘પેન્શન’
જીવિત વિ. (સં.) જીવતું (૨) ન. જીવતર; જિંદગી જીવિતવ્ય ન. (સં.) આવરદા (૨) જીવવાનું પ્રયોજન
(૩) વિ. જીવવા યોગ્ય (૪) જીવી શકે તેવું -જીવી વિ. (સં.) (સમાસને અંતે) જીવનારું; નભનારું અર્થમાં ઉદા. ‘શ્રમજીવી’
જીવી સ્ત્રી. મુંજ વગેરેથી ખાટલો ભરતાં વચમાં જે બે સેરો વારાફરતી બુડાડે છે અને તારે છે તે જીસલી સ્ત્રી. ખેતીના કામમાં વપરાતું એક સાધન