Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯
3
2
ઇંદ્રા
[ ઈતરાવું ઈદ્ર પું. (સં.) દેવોનો રાજા (૨) સમાસમાં નામને અંતે ઇન્દ્રિયાધીન વિ. (સં.) ઇન્દ્રિયો દોરે તેમ દોરાનારું
‘તેમાં શ્રેષ્ઠ' એવો અર્થ બતાવે છે. જેમ કે માનવેન્દ્ર, ઈદ્રિયારામ(મી) વિ. (સં.) વિષયાસક્ત ગજેન્દ્ર
ઈઢિયાર્થ પું. ઇંદ્રિયોનો તે તે વિષય ઈન્દ્રકીલ પું. હાથીના ધસારાથી નગરદ્વારને બચાવવા આડે ઈધક ન. (સં.) ઈથર નામનો વાયુ
રખાતો મજબૂત થાંભલો [જીવડું; ગોકળગાય ઈધણ(ન) ન. (સં.) બાળવાનું લાકડું; બળતણ ઈદ્રગોપ છું. (સં.) ચોમાસાનું લાલ મખમલના રંગનું ઈદ્રચાપ ન. (સં.) મેઘધનુષ્ય ઈદ્રજવ ૫. કડુ નામના ઝાડનું બીજ ઈદ્રજાલ (સં.) (-ળ) સ્ત્રી. જાદુ; નજરબંધી (૨) હાથ- ઈ (સં.) ચોથો સ્વર ચાલાકી (૩) કાવતરું; છળકપટ
ઈ પું. (સં.) પૈસો; સંપત્તિ ઈજાલિક પું. (સં.) જાદુગર (૨) પ્રપંચ કરનાર માણસ ઈ ઉદ્. ગુસ્સો બતાવતો ઉદ્ગાર ઇદ્રજિત ૫. (સં.) રાવણનો પુત્ર મેઘનાદ
ઈ સર્વ. (સૌરાષ્ટ્રમાં “એ”નું લઘુરૂપ) એ ઈદ્રધનુ, (૦ષ, વૃષ્ય) ન. મેઘધનુષ્ય
-ઈ (સં.) સ્ત્રીલિંગનો પ્રત્યય. ઉદા. વણઝારી ઈદ્રનીલ ૫. નીલમ
-ઈ (સં. ઇન્) નામને લાગતાં, “-ના સંબંધી”, “કરનાર', ઈદ્રપત્ની સ્ત્રી. ઇંદ્રાણી; સચિ
“વાળું' એવો અર્થ બતાવતો પ્રત્યય. ઉદા. ‘કપટી” ઈદ્રપવિ ન. (સં.) ઇંદ્રનું આયુધ; વજ મિળેલ) અર્જુન (આ પ્રત્યય વિશેષણને લગાડી બેવડા અર્થમાં ભૂલથી ઇંદ્રપુત્ર પું. (સં.) ઈંદ્રનો પુત્ર-જયંત (૨) (કુંતીને ઇંદ્રમંત્રથી પણ વપરાતો મળે છે. જેમ કે, નિર્વિકારી, સેશ્વરી, ઈદ્રપુરી સ્ત્રી. અમરાવતી; ઇંદ્રની રાજધાની
ધંધાદારી વગેરે) [ઉદા. આપખુદ-આપખુદી ઇદ્રલોક પું. (સં.) સ્વર્ગ; સ્વર્ગલોક
-ઈ પ્રત્ય. વિશેષણ પરથી નામ બનાવતો ફારસી પ્રત્યય. ઈદ્રવજા સ્ત્રી. અગિયાર અક્ષરોના મેળવાળો એક છંદ કાર પં. (સં.) દીર્ઘ ઈ સ્વર; ઈ વર્ણ (૨) “ઈ ઈદ્રવંશા સ્ત્રી. બાર અક્ષરોના મેળવાળો એક છંદ
ઉચ્ચારણ ઇંદ્રવારણું ન. (સં. ઇંદ્રવારુણિકા) દેખીતું જેટલું સુંદર , ઈમારત વિ. (સં.) દીર્ઘ ઈ અંતે હોય તેવું વર્ણ કે શબ્દ)
તેટલું જ કડવું એવું એક ફળ (૨) ફૂટડું પણ દુર્ગુણી- ઈક્વિટીૉર ૫. (ઈ.) શેરનો એક પ્રકાર કપટી માણસ
ઈક્ષણ ન. (સં.) અવલોકન ઈદ્રાણી સ્ત્રી. (સં.) ઈંદ્રની પત્ની, શચિ
ઈક્ષા સ્ત્રી. (સં.) નજર (૨) જોવું-વિચારવું તે ઈદ્રાણું ન. (સં. ઇંદ્રાણી) “ઇંદ્રવારણુંનો વેલો [વીજળી ઈચવું સક્રિ. ઠાંસીને ખાવું (નિદાથે) (૨) દંડાથી ઈદ્રાયુધ ન. (સં.) ઈંદ્રનું હથિયાર - વજ (૨) આકાશી ગબીમાંની મોઈને ઉછાળવી ઈદ્રારિ . દાનવ; દૈત્ય
ઈજત સ્ત્રી. ઈજ્જત; આબરૂ ઈદ્રાસન ન. (સં.) ઇંદ્રનું સિંહાસન-પદ; ઇન્દ્રની રાજધાની ઈજતદાર વિ. ઈજ્જતવાળું; આબરૂદાર; પ્રતિષ્ઠિત ઈદ્રિય સ્ત્રી. (સં.) જ્ઞાન તથા કર્મનું બહારનું કે આંતર) ઈજા સ્ત્રી, (અ.) કષ્ટ (૨) (શારીરિક) નુકસાન; હાનિ
સાધન (ત્વચા, ચક્ષુ, કાન, જીભ અને નાક તથા (૩) હેરાનગતિ વાચા, હાથ, પગ, અપદ્ધાર અને ઉપપેંદ્રિય એ પાંચ ઇજાબ સ્ત્રી. હા પાડવી તે; સ્વીકાર (૨) દરખાસ્ત
અનુક્રમે જ્ઞાનેંદ્રિયો તથા કમેંદ્રિયો છે.) (૨) જનનેંદ્રિય ઇજાબ કબૂલ ન. (અ.) વરકન્યાની “શાદી કબૂલની ઈદ્રિય(અગમ્ય, ગોચર) (સં.) વિ. ઇંદ્રિયોથી જાણીસમજી પ્રતિજ્ઞા (મુસલમાન). શકાય તેવું પ્રત્યક્ષ
ઈઝી વિ. (ઈ.) સરળ; સહેલું (૨) શાન્તિદાતા; સુખદ ઈદ્રિયગ્રામ પં. (સં.) ઇંદ્રિયોનો સમૂહ
ઈઝીચૅર સ્ત્રી. (ઇ.) આરામ ખુરશી ઇદ્રિયગ્રાહ્ય વિ. ઇંદ્રિયગમ્ય
ઈડર ન. એક નગરનું નામ
ઈિદડું ઈદ્રિયજનિત વિ. ઇન્દ્રિયોમાંથી વિકસેલું
ઈડલી સ્ત્રી. (તેલુ.) ચોખાની ઢોકળાં જેવી મદ્રાસી વાની; ઈદ્રિયજન્ય વિ. ઇંદ્રિયો વડે ઊપજતું-થતું
ઈડલી-પીડલી સ્ત્રી, ઈડિયું ન., ઈડીપીડી સ્ત્રી. વરકન્યાને ઈદ્રિયજિત વિ. (સં. ઇંદ્રિયજિત) ઇંદ્રિયોને જીતનાર નજર ન લાગે તે માટે તેમના ઉપર ઉતારીને ફેંકી ઈદ્રિયનિગ્રહ . (સં.) ઇંદ્રિયોને વશ રાખવી તે; સંયમ દેવાતી ભીની રાખોડીની ગોળીઓ; પોંખવામાં ઈદ્રિયસુખ ન. (સં.) ઇંદ્રિયોથી અનુભવાતું સુખ (૨) વપરાતી એક વસ્તુ વિષયસુખ
ઈડિપસગ્રંથિ સ્ત્રી, પુત્રનો મા પ્રત્યેનો રતિભાવ ઈદ્રિયાતીત વિ. ઇંદ્રિયોથી અતીત-પર; અગોચર ઈતરાવું અ.ક્રિ. બડાઈ મારવી; ખોટો દેખાવ કરવો
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020496 |
| Book Title | Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mafatlal A Bhavsar |
| Publisher | Navbharat Sahitya Mandir |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 900 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 28 MB |