Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(ર૦૯) ૨. અવિનાસ્વૈર્ય તિ સાવિતા | ફnશુકતાલમેરાલુ: પશુ અવિનાશિ એશ્વર્ય આપનારું હેઈને સાધુ પત તંત્ર વગેરે આગમ ગ્રંથમાં કહેલી દીક્ષાપુરૂષ સેવન કરતા હોય (આચરતા હોય) વાળે હોય તે શિવ કહેવાય. એવું આચરણ એ શુભ વાસનાનું ઉદાહરણ છે.
વા–વિનુરિમા ઇષ્ટના શુભેચ્છાશાનભૂમિ નિત્યનિત્યવસ્તુવિજ- | વિયોગનું અનુચિન્તન કરવું તે-વિયેગવાળી પુર:સરા૫ર્યવસાયિની રેલે છે . નિત્યવસ્તુ વસ્તુને વારંવાર સંભાર્યા કરવી તે. (બ્રહ્મચેતન્ય) અને અનિત્ય વસ્તુ (જગદાદિ) | ધનવરાનિવારણત્વમ્ ! દેવનું એ એના વિવેકપૂર્વક (એટલે ભિન્ન ભિન્ન | નિવારણ કરવાપણું. સમજવાપૂર્વક) બ્રહ્મસાક્ષાત્કારરૂપ ફળ મળ- સૌરભ-શૌચ બે પ્રકારનું છે. માટી, વાથી વિષયેચ્છાનો જેમાં અંત આવે છે, પછી
છે! પણ, વગેરેથી જે શરીરના મળની નિવૃત્તિ એવી મોક્ષેચ્છા તે શુભેછા નામની જ્ઞાન- ] તે બાહ્ય શૌચ છે; અને મંત્રી, કરૂણા, મુદિતા, ભૂમિકા કહેવાય છે.
| ઉપેક્ષા, એ ચારવડે ચિત્તને જે અસૂયાદિક ષત્વ-પરિટ્યમ્ | જે અંગરૂપ મળથી (દેશથી) રહિત કરવું, તેનું નામ કર્મ પ્રધાનરૂપ કમને ઉપકારી હોય તે શેષ અંત શૌચ છે. કહેવાય.
૨. શરીરમના શુદ્ધિઃ જમ્ શરીર ૨. તિત્વમ્ બીજાને ઉદ્દેશીને અને મનની શુદ્ધિ કરવા તે શૌચ. પ્રવૃત્તિવાળા હોવાપણું તે શેષત્વ.
૨. વરાટ્રિકક્ષાનમ્ ! હાથ પગ વગેરે જરત્તાનપાનક–જામિનમાન વગેરે ધવા તેને પણ (સામાન્યતઃ) શૌચ સેવન (અહીં શેષ' નામ કાર્ય છે.) કહે છે. કાર્ય છે લિંગ (હેતુ) જેમાં અનુમાન તે શ્રદ્ધા
શ્રદ્ધા-ગુત્તાન્તવાચાચરમાવિત્વશેષવત કહેવાય છે. અર્થાત જયાં કાર્યરૂપ નિશ્ચય: ગુરૂએ કહેલા વેદાન્ત વચનમાં કહ્યા લિંગ વડે કારણુરૂપ સાધ્યની અનમિતિ થાય પ્રમાણે “અવશ્ય છે” એવો નિશ્ચય તે કહા. તે અનુમાન શેષવત જાણવું. જેમ. નદીમાં ર. શાસ્ત્રાવાવષ્ટિડથંડનનુમતેડગેવતરિત જળની વૃદ્ધિ થયેલી જોઈને નદીના ઉગમ વિશ્વાસ | શાઍ અને આચાર્યો ઉપદેશ કરેલા દેશ વિષે વૃષ્ટિનું અનુમાન થાય છે. તેમાં અર્થ અનુભવમાં ન આવે તથાપિ તે એજ વૃષ્ટિ એ કારણ છે અને નદીના જળની વૃદ્ધિ પ્રમાણે (શાએ અને ગુરુએ કહ્યા પ્રમાણે) એ કાર્ય છે. તે જળની વૃદ્ધિરૂપ કાર્ય વડે ! છેજ, એ વિશ્વાસ તે શ્રદ્ધા. નદીના ઉગમ દેશમાં વૃષ્ટિરૂપ કારણુની અનુમિતિ અવU–શ્રેત્રચત્રહ્મનિપુરમુરાકૃતિ થાય છે, એ અનુમાનને “શેષત' કહે છે. વાક્યવિજ્ઞાનમ્ જે ગુરુ શ્રોત્રિય (શ્રત્યાદિને
કેઈ ગ્રંથકાર તે શેષ’ શબ્દવડે વ્યતિરેક ! જાણનારા) હેય, અર્થાત નાના પ્રકારની વ્યાપ્તિનું ગ્રહણ કરે છે, અને એ વ્યતિરેક ! યુક્તિઓ વડે શિષ્યના સંદેડનું નિવારણ વ્યાપ્તિવાળા કેવળવ્યતિરેક અનુમાનને ‘શેષવત' ! કરવામાં સમર્થ હોય, તથા જે ગુરુ બ્રહ્મનિષ્ઠ કહે છે. જેમ “પૃથ્વી ફતા મિતે ૧- એટલે તત્ત્વસાક્ષાત્કારવાળો હોય, એવા રા(પૃથ્વી બીજા પદાર્થોના ભેદવાળી | ગુરુ પાસેથી જે શ્રુતિ વાક્યના અર્થને સમછે, ગંધવાળી છે તેથી) આ કેવળવ્યતિરેક જ તે શ્રવણ કહેવાય. એજ “શેષવત અનુમાન છે, એમ કહે છે . ૨. શ્રુતિવાન = તાર્યજતિ નિશાળ
– “અંગી' શબ્દ જુઓ.) | તીર્થયાનુકૂળે વ્યાપાર શ્રવણનું શ્રુતિવાનું
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020174 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |