Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( ૨૦૪) શબ્દનું વાચ્ય કોયલ છે.') એવા આપ્ત (૮) સિદ્ધપદની સમીપતાથી પુરૂષના વચનથી “પિક' શબ્દની “ કેયલ’ | શક્તિનું જ્ઞાન–જેમ “હું સાતરી મયુર અર્થમાં શકિત સમજાય છે. તેમજ “રૂપર- પિ તિ” આ આંબાના વૃક્ષ ઉપર પિક હિત સ્પર્શવાન વાયુ, “ સ્પર્શ રહિત મૂર્તિમાન | મધુર શબ્દ કરે છે.” આ વચન શ્રવણ મન' એવો આપ્ત વચનોથી “વાયુ' પદની | કરીને શ્રોતા પુરૂષને ‘પિક શબ્દની શક્તિ તથા “મન” પદની શકિત સમજાય છે. તે “કોયલ’ અર્થમાં છે, એવું જ્ઞાન થાય છે
તેમાં “આંબાની ડાળે કોયલ ટહુકે' એવું (૫) વ્યવહારથી શક્તાન જેમ, જ્ઞાન તે શ્રોતા પુરૂષને પ્રથમથી જ છે, પણ પ્રાજક વૃદ્ધ પુરૂષે પ્રાજય વૃદ્ધ પુરૂષને કહ્યું | કેયલને “પિક' કહે છે, એવું જ્ઞાન તેને કે “ગાય લાવ' તે સાંભળીને પ્રયોજ્ય વૃદ્ધ પ્રથમથી નહોતું પણ “ સરતી” ઇત્યાદિ ગાય આણી. પછી પ્રયોજક વૃદ્ધે કહ્યું કે
વાક્ય શ્રવણ કરીને આંબાનું વૃક્ષ તથા મધુર ગાયને બાંધ.' તે સાંભળીને પ્રયોજ્ય વૃદ્ધ |
શબ્દ કરવાપણું, આ પ્રસિદ્ધ અર્થવાળાં બે ગાય બાંધી, પછી પ્રયોજક વૃદ્ધે કહ્યું કે !
પદોની સમીપતાથી તે પુરૂષને “પિક શબ્દની ઘેડ લાવ’ તે સાંભળીને પ્રજ્ય વૃદ્ધ | -
શક્તિ કોયલના અર્થમાં છે એવું જ્ઞાન થાય છે. ઘોડે આ . આવી રીતને વ્યવહાર જોઈને પ્રયોજક વૃદ્ધની પાસે રહેલા બાળકને ગાય
#-મુચાગ્રુત્તિ-વાનમન્વચાઅને ઘડે વગેરે અર્થોમાં “ગાય અને “ઘડો’ | ગુમવાનનસામગૈમુ પદોનું અન્વયને અનુવગેરે પદેની શક્તિનું જ્ઞાન થાય છે. ભાવ ઉત્પન્ન કરવાનું સામર્થ્ય. (૬) વાયશેષથી શક્તિજ્ઞાન-જેમ,
। २. पदपदार्थयार्वाच्यवाचकभावसम्बन्धी मुख्या। ચમચર્મતિ' જવને ચરૂ (હેમવાને ભાત) | પદ અને પદાર્થને વાચ્યવાચકભાવ સંબંધ કરે.' આ વાકયમાં રહેલું “યવ' પદ તે મુખ્યાવૃત્તિ. સાંભળીને સાંભળનારને આ સંશય થાય - સાવચમ-નિઝરાિિવષચત્વમા પદમાં છે ? આય લોકે તે લાંબા સંખળાવાળા | રહેલી શકિતને જે વિષય હોય તે શકય એક જાતના અનાજને “જવ’ કહે છે, અને ! કહેવાય. એનેજ “ શકયાર્થ' પણ કહે છે. સેછ કે કાંગને “જવ' કહે છે, ત્યારે તે બેમાંથી અહીં કયો જવ સમજ? પછી! શવાર્થ-જે પદ શક્તિવૃત્તિ વડે જે તે પુરૂષ આ વાક્યશેષ સાંભળે છેઃ “વત્તે અર્થનું બેધન કરે છે, તે પદને તે અર્થ, સર્વાચનાં કારણે પત્રરાતનમ્ મેરમાનાથ ! તે શક્યાર્થી કહેવાય છે. તિષ્ઠતિ થવા નરારાસિનઃ ” (એટલે
– જીત્રબાહ્ય કુળ રાડા જે ગુણ વસંત ઋતુમાં સર્વ વનસ્પતિના પત્ર સૂકાઈ | શ્રોત્ર ઇન્દ્રિયજન્ય જ્ઞાન વિષય હોય છે. તે જાય છે, પણ લાંબી કંટીવાળી જવ તી | ગુણ શબ્દ કહેવાય છે તે પ્રફુલ્લિત થાય છે.)” આવા વાક્યશેષથી
२. श्रोत्रप्राह्यवृत्तिगुणत्वव्याप्यजातिमान् शब्दः। તે પુરૂષને “યવ' પદની લાંબી કંટીવાળા
શ્રોત્ર ઈદ્રિયવડે ગ્રાહ્ય વસ્તુમાં રહેનારી તથા અન્નમાં શક્તિ છે, એમ જ્ઞાન થાય છે.
ગુણત્વ જાતિની વ્યાખ્યા એવી જે શબ્દવ (૭) વિવરણથી શક્તિશાન–કઈ | જતિ, તે જાતિવાળો ગુણ તે શબ્દ. ગોએ વિવરણથી પદની શકિતનું જ્ઞાન થાય | ૨. વિશેષગુણ: રાક આકાશને છે. (“વિવરણ' શબ્દ જુઓ.) | જે વિશેષ (ખાસ) ગુણ તે શબ્દ.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020174 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |