Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( ૧૭૫ ) “હવે લાકડીઓને આવવા દે.” એ વચન ૨. ચાખ્યપેનાસ્તાસિવિલિત સાંભળીને પેલો નોકર લાકડીવાળા માણસોમાં ઢસળા શક્યના પરંપરા સંબંધ વડે અન્ય લક્ષણ કરે છે, તે ન થવી જોઈએ; કેમકે અર્થની પ્રતીતિ લક્ષિતલક્ષણા કહેવાય છે. કાષ્ઠ રૂ૫ લાકડીઓને, પાકશાળામાં પ્રવેશન
–રાવૃતાર્યવિષયત્વેતિ રાચરૂપ ક્રિયામાં સંબંધરૂપ અવય અનુપપન્ન | સર્વાધમાં જે અર્થ વક્તાના તાત્પર્યને વિષય નથી, પણ તે અવય સંભવે છે. પરંતુ ઘર-! હોઈને શક્યના સંબંધવાળો હોય તે લક્ષ્ય. ધણનું જમાડવામાં તાત્પર્ય છે, તે પાકશાળામાં ૨. ક્ષતું ચોથું ઢમ્T લક્ષણ કરવાને લાકડીઓ લાવી મૂકવાથી અનુપપન્ન થાય ગ્ય. અર્થાત જે વસ્તુનું લક્ષણ કહેવામાં એ પ્રકારે વક્તાના તાત્પર્યની અનુપત્તિ થતી આવે તે વસ્તુ લક્ષ્ય કહેવાય. જઈને નોકર લાકડી પદની લાકડીઓવાળા :
સ્ટ પુરૂષોમાં લક્ષણ કરે છે. માટે વકતા પુરૂષના
માવ ––જેમ, તસ્વસ એ
મહાવાક્યમાં તત્ અને વ પદેના વિરોધી તાત્પર્યાની અનુપત્તિ એજ લક્ષણનું બીજ છે.
અર્થ જે પરોક્ષત્વ અપક્ષત્વ છે, એ બેને રક્ષિત –ઋક્ષના વધતાથ રક્ષિતઃ | ત્યાગ કરીને અવિરૂદ્ધ અખંડ ચૈતન્ય માત્રની લક્ષણ વડે જે અર્થને બોધ કર્યો હોય તે લક્ષણ થાય છે. એમાં તત્ અને પદોમાં
લક્ષણ રૂપતા છે. અને ચિતન્યમાં લક્ષ્મરૂપતા અર્થ લક્ષિત કહેવાય છે.
છે. માટે ત્યાં લક્ષ્યલક્ષણભાવ કહેવાય છે. ક્ષિતિરક્ષUT–વચાઈપર સવ- સૂકા પદોની લક્ષણવૃત્તિ વડે જે Wા ક્ષTI પદના શક્ય અર્થના પરંપરા અર્થ જાણવામાં આવે છે તે. સંબંધરૂપ લક્ષણ તે લક્ષિત લક્ષણ કહેવાય. ત્ય-
રીરિતિવસ્ત્રમ્ | જલદી છે. જેમ “દૂિર રૌતિ -“દ્વિરેફ શબ્દ છે કે અહ૫ ઉપસ્થિતિવાળા હેવાપણું. ૨ હલકરે છે.” અહીં દ્વિરેફ પદને શક્ય અર્થ કાપણું. ૩ નાનાપણું. ૪ વરાયુકત હોવાબે કાર છે. એ બે કારમાં શબ્દ કરવાપણું પણું. ૫ થોડું હવાપણું. સંભવતું નથી. માટે એ વાક્યનું શ્રવણ કરીને . ( વ્યાકરણમાં) [Qાંકwafaઉત્તર શ્રોતા પુરૂષ તે દ્વિરેફ પદની મધુપ (ભમર) વિરપજત્વા હસ્વ સંજ્ઞાવાળા વર્ણમાં રહેલો વ્યક્તિ વિષે લક્ષણા કરે છે. તેમાં દ્વિરેફ એક પ્રકારનો ધર્મ હવાપણું. પદની શક્ય અર્થરૂપ બે કારને તે મધુપ , રુથ:-૩પવાનાર વિદ્યમાને સતિ - વ્યક્તિ વિષે સાક્ષાત સંબંધ તે નથી, પણ તિરોધાનમત્રમ્ | ઉપાદાને કારણે વિદ્યમાન ઘટિતપોવાવ્યત્વહ પરંપરા સંબંધ છે. છતા કાર્યને જે તિરે ભાવ માત્ર છે, તેનું અહીં ચ શબ્દ વડે બે ૨ કારનું ગ્રહણ કરવું. નામ લય. તે બે કાર વડે ઘટિત જે ભ્રમર પદ , ર. અવવનાને નિવૃત્તેિનિંદા 1 તે ભ્રમર પદનું વાચ્યત્વ તે મધુપ વ્યક્તિમાં અખંડ વસ્તુનું આલંબન પ્રાપ્ત ન થવાયી છે. માટે દ્વિરેફ પદની મધુપ વ્યક્તિમાં જે ચિત્તની વૃત્તિની જે નિદ્રા તે લય. ઉક્ત પરંપરા સંબંધરૂપ લક્ષણ છે તે લક્ષિત
–જે પ્રમાણે બ્રહ્મથી આરંભીને લક્ષણું કહેવાય છે. કેટલાક ગ્રંથકારા લક્ષિત જગતની ઉત્પત્તિ પર્યત અધ્યારેપ કરવામાં લક્ષણાને ભિન્ન લક્ષણ માનતા નથી. પણ આવ્યો છે, તેથી ઉલટા ક્રમે લય કરતાં જહત લક્ષણામાં અંતર્ભત માને છે.) ! છેવટે બ્રહ્મ માત્ર શેષ રહે એવું ચિંતન કરવું
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020174 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |