Darshanik Kosh Part 02

SR No.: 020174
Original Sutra Author: N/A
Author: Chhotalal N Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad
Publication Year: 1938
Total Pages: 134
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 9 MB

Page 42

(૧૫૩), કાંચન ભૂમિ, તેની બહારને ઘને સમુદ્ર, એ સહિત, તે બ્રહ્માંડ.
મ:–ચારત્વેન જ્ઞાનમ્ | અમુક બ્રહ્માના –વૈતમાનામાવવિરિટનિદ્રામાવ- દેવાદિક આરાધ્ય છે એવું જ્ઞાન તે ભકિત.
નદ્રામમુહનૃચમચાવઃ જે આનં- 1 ૨. ચારવિષયના પર્વ મર્જિત્વમા આરાધ્ય દમાં દ્વત પદાર્થનું ભાન હેતું નથી, તથા જે દેવાદિ વિષયક જે રાગ તે ભક્તિ. કાળમાં નિદ્રા પણ હોતી નથી, એવી બ્રહ્મના માજ-વિષાવિજનવનિવઘનશ્વેતતરફ અભિમુખ થયેલી વૃત્તિ વડે વ્યક્ત થતો નવથાનમ્ અમુક વિષયના દર્શન કે જે આનંદ તે બ્રહ્માનંદ.
| શ્રવણ વડે ચિત્તની જે અસ્થિરતા તે ભય. ब्राह्मणत्वम्-ब्राह्मणेतरावृत्तित्वे सति सकल- भविष्यस्वम-वर्तमानप्रागभावप्रतियोगित्वं ગ્રામજીવ્યાવૃત્તિ-જે જાતિ બ્રાહ્મણથી ઇત
મવિષ્યમ ! જે જે ક્રિયા તથા જે જે રમાં ન હઇને સઘળી બ્રાહ્મણ વ્યક્તિઓમાં
જન્ય પદાર્થ આ વર્તમાન કાળથી હવે રહેતી હોય તે જાતિને બ્રાહ્મણત્વ કહે છે.
પછી ઉત્પન્ન થનારાં છે, તે તે ક્રિયા અને ૨. તY: ધુરં ચ ચાનિશ્વ ચૈતલ્લાઘારણ તે તે જન્ય પદાર્થને આ વર્તમાન કાળમાં તપ: તાખ્યાં ચા ઢીને ગાતગ્રાહ્ય વ સ ના પ્રાગભાવ રહે છે. પ્રાગભાવનું પ્રતિયોગીપણું તપ, વેદાધ્યયન અને બ્રાહ્મણની યોનિથી જન્મ, તે તે ક્રિયા અને તે તે જન્ય પદાર્થમાં છે. એ ત્રણ વાનાં બ્રાહ્મણત્વનાં હેતુ છે; તેમાં જે એજ તે ક્રિયાઓમાં તથા તે જન્ય પદાર્થોમાં તપ અને વેદાધ્યયનથી રહિત હોય તેને તે ભવિષ્યપણું છે. તે ફક્ત જાતિબ્રાહ્મણ જાણો.
મા –લાક્ષણિક (એટલે લક્ષણ વડે ગ્રાન્નામાT:--ર્મવિધારવ વવચમ્ ! સમજાય એવું) શૈણ; ઔપચારિક કર્મનું વિધાન કરનારું (વેદનું) વાક્ય તે અલ્લાક્ષTI-શાપરિત્યાબ્રાહ્મણભાગ, અથવા.
નૈવેશે વૃત્તિઃ I શક્યના એક દેશને પરિત્યાગ ૨. મન્નતવર્ણપ્રામા વા | કરીને એક દેશમાં વર્તવું તે ભાગ ત્યાગ મંત્રના તાત્પર્યાથને પ્રકાશ કરનારે વેદનો જે લક્ષણા. જેમ “તરવા (તે તું છે)' ઇત્યાદિ ભાગ તે બ્રાહ્મણ કહેવાય છે.
| વાકયમાં સર્વત્વ, અલ્પાત્વાદિ વિરુદ્ધ અંશનો રૂ. વે ત મેમનવમ્ મંત્ર પરિત્યાગ કરીને ચેતન માત્રનો અભેદ તે ભાગભાગથી ભિન્ન એ જે વેદનો ભાગ તે બ્રાહ્મણ. | ત્યાગલક્ષણ.
એ બ્રાહ્મણ ભાગ ત્રણ પ્રકારનો છે, (૧) ૨. ચિતારછેદ્રરત્યાન મિત્રવિધરૂ૫; (૨) અર્થવાદરૂપ; અને (૩) તે વિચારવા ઋક્ષળા માવાસ્યા અક્ષણ | શયબન્નેથી વિલક્ષણ.
તાના અવચ્છેદકને પરિત્યાગ કરીને વ્યક્તિ ગ્રાહી વિકલ્લભ્યાસ –૩પક્ષામ માત્રમાં બંધની પ્રાજિકા લક્ષણે તે ભાગવિદિત સતિ સાધનવૈધાવિર્સ વર્માપૂર્વ- ત્યાગલક્ષણ. શિવમ્ | અપક્ષ આત્મજ્ઞાનીને જે સંન્યાસ भागासिद्धिः-पक्षतावच्छेदकसामानाधिલેવાનો વિધિથી પ્રાપ્ત હોઇને, સાધન સહિત | જરા માવઃ પક્ષમાં રહેલી પક્ષતારૂપ સકલ કર્મના ત્યાગપૂર્વક સંન્યાસીએ ધારણ અવયછેદક વડે સાધ્યના હેતુને જે અભાવ તે કરવાનાં દંડ, કમંડલુ, કાષાય વસ્ત્રાદિ ધારણ ભાગાસિદ્ધ હેતુ કહેવાય. જેમ, પૃથ્વી કન્યવતી, કરવાપણું જેમાં હોય, તે બ્રાહ્મણને યોગ્ય ! ઘટવાન્ પૃથ્વી ગંધ ગુણવાળી છે, ઘટવરૂપ વિઠસંન્યાસ કહેવાય.
! હેતુથી.' એ અનુમાનમાં પૃથ્વીપક્ષ છે. એ