Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01

SR No.: 020162
Original Sutra Author: N/A
Author: A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1996
Total Pages: 430
Language: Prakrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 22 MB

Page 121

अकुंकुम
कुंकुम (a-kunkuma ) adj. without saffron, M. अकुंकुम आखणे उदचिट्ठेज्जा अनुचे अकुए थिरे Utt. 1.30. मचंद सलाह मंडगं ... मियंक किरणावली KapMañ. 3.26.
अकुच्छ (a-kuccha <a- kutsya ) adj. not to be despised or loathed JM. बोहरिगणा अडो अकुच्छो सह सीलभावेणं (comm. साधुनित क्रम: ) Peñol. Pra. 14.34.
अकुट्ट (a kuttha <ā krusta ) adj. despised, cried down, AMg. जे अलए परिक्षिए सचिवखह ओमोयरियाए से अकुट्टे व हए व लुसिए वा āyr. 1.6.2.2.
(a--kuttha <a-kutsya) adj. not despicabic, not loathsome, JM. गराए अज्झकुट्टे अट्ठ सुवण्णे गुणा हाँति PañcaPra.
14.32.
arafe (a-kudila <a-kutila) adj. 1 not crooked, straightforward, honest, AMg. गच्छ य मोक्खं परं पदं जिणववदिट्टे सिद्धिमग्गेणं अडिगं Viy. 9.33.76 (9.208) ; पमया विय तेसि होंति - कणवीर उलकुडिलन्मुण्णय उज्जुगनासा Parha. 4. 8; 8.7; 10.12; Jambuddi. 215; मग्गेणं अकुडिलेणं हंता परीसहचमुं Kapp. 114; Apa. अकुटिल हि ण मच्छरु वडिउ णाहो छडरसभोयणु वडिउ Dham Par. 2.13.10; 2 not folded plane, IS. भूमिसमरंदलहुओ अनुडिल एगंगि अप्पपाणी व (फल्यसंवारो) Bhaāra 6.643.
अकुणन्तर ( akunattara ekonasaptati) mt. [v. 1. अनुणत्तर the writing of कुण and गुण represents original अउण एकोन less by one '] sixty-nine (lir. seventy minus one), AMg अउतालीस जोय र यसहस्साई बाबीनं च सहस्साई चत्तारि य अकुणत्तरे जोयणसए दारस्य दाररस य अबाहाए अंतरे पण्णत्ते Jivabhi. 3. 827 ( comm. अगुणतरा य चडशे दारंतर पुत्रखरवरस्स)
अकुत (a-kunanta <a- krnvat) adj. (pr. part.) [f. - ती] not doing, JM अकुता य कुणंता गुरुणो वयणाणि दुक्खिया सुहिया DhammoMa. 21; सेवइ कालम्मि गुरुं अकुणतो झाणजोगवाधायं Dham• RaPa. 50; M. अकुती णलणी चेय वंचिया संगमं ससिणा Lila. 528; Apa. कम्मं अकुतु PaDo 142.
अणमाण (a-kunamāna < a-krnvāna ) adj. (pr. part.) not performing, IŚ. खवगपडिजग्गणाए भिक्खग्गहणादि मकुणमाणेण । अप्पा चत्तो तब्दिवरीदो खवगो हवदि चत्तो Bhaāra. 675.
52
1.15.6.
अकुंड (a-kundhaa-kuntha) adj. not lazy, zealous, JM उबदार कुंडासा समकुंडा KumiCa. (H.) 1.19.
अकुंत (a-kunta ) adj. without a spear, AMg से किं ते नो गोण्णे । अकुंतो सकुंती, अमुग्गो समुग्गो AnuOg. 265.
अकुमारभूय (a-kumāra-bhūya<a-kumāra - bhūta ) adj. who is not a celibate, AMg. अकुमारभूए जे केइ कुमारभूए त्ति हं वए Samav. 30 (v. 30); Dasa. 9.2.12.
अकुय (a-kuya<a - kuca ) adj. not shaking, firm, AMg.
अकुसल
5
(a-kurusdukka-bhurudukkai ?) adi. [onomatopoeic ? ] not making an ugly noise (while eating), JM. उबउत्ता अनुरसुरं ... अकमुरुटुक डाइविहिणा अन्तदुट्टा जेमंति
ViMa Pra. 48.25.
अकुल (a-kula) na non-kula (who does not belong to the kaula religion), Apa. अकुलकुलहं संजोए कुलसरी उपलक्खिज्मह MahāPu. (P.) 83.5.11.
ugget (a-kula-putti<a-kula-putri) f. a woman of an ignoble family, JM तं अकुलपुत्ती जा एवं करेक्षि Avi.(H.)
556.5.
अकुलय (a-kula-yaa-kula-ja) adj. not born in a noble family, low-born, JM. पणमंति व पुव्वयरं कुल्या न नर्मति अक्कुलया पुरिसा UvM 57.
अकुलिया (a-kuliyā <a-kudyā) adj. (f.) not having a wall, AMg. से कि ते नोगोण्णे ।... • अकुलिया सकुलिया Anug. 265 (a bird is called संकुलिया = शकुनिका when it has no wall ( कुलिय).
अकुलीण (a-kulina<a-kulina ) adj. not belonging to a noble family, M. अकुलीणे वि सुयमे चलणविणे विदच्छपणे (बोहिये) Lita. 177; JM. अकुलीणो दोमुहओ ... मुरउ ब्व खलो VajLag. 52; Apa. अकुलीण जे उछु होइ कुलीण ते खलु विणु RiNeCa 7.5.18; अकुलीण अवस मत्थए चडेर Jambi SaCa. 6.5.2.
अकुलीण (a-ku-lina<a-ku-lina) adj. not resting on the ground, M. Lila. 177; JM VajLag. 52; Apa. RitNeCa. 7.5.18; JambuSiCa 6.5.2.
अकुविद (a-kuvida < a kupita ) adj. not angry, S. ( शाण्डिल्य ) अच्चेरं अच्चेरं, अकुविदो गाम ताडेदि किल भअवो BhagAjju. 11.20; ( विदूषक ) भो वअस्स, किंचि गए पुच्छिदो कि अनुविशे कहेदि
अत्तभवं Subh Dha. 1.15.6.
अकुंट (a-kunta <a-kunta ? ) adj. not mutilated in the limbs, JM (छत्तीस गुणा इमे गुरुणो ) चउरंसो अकुंटाई बहिरत्तणवजिओ तवे सत्ती PavSaro. 544 ( comm. अकुण्टादि: संपूर्णपाण्यादिः)
अकुंठ (a-kuntha ) adj. [ also अउंठ ] unhampered, unblunted, M. कुसुमकोअंडो। जातु निसण्णो अज्जवि अउंठबाणो चिय जयम्मि GaudVa 742; साहु महुवासराणं अकुंठकलकं ठिकंठाणं GaudVa. 596.
अवमाण (a-kuvvamlina-kurvamāna - akurvāna ) adj. ( pr. part. ) 1 not doing, AMg विहाय दंड पाणेहि पाव कम्मं अकुव्वमाणे एस महं अगंथे वियाहिए āyār. 1.8.3.1; इत्थी या
अकुंडल (a-kundala) adj. without the earring, M. अकंकण- आरयमेहुणा उ, परिग्गहं चेव अकुव्र्वमाणे Say 1.10.13; तए णं अहं तं मकुंडले नुवणमंडलीनूसणं KapMañ. 3.26. राजाओं रोमि RáyPa. 762; 2 not setting (one's mind) on, अन्नत्थ दत्थइ मणं अकुव्वमाणा विणएणं पज्जुवासंति Viy. 2.5.97 (214); अन्नत्थ कत्थर मणं कुमा... माणुस्सर काममोर पचगुभवमाणे विहरेला SirP. 20.7; 3 not acquiring, इह जीविए राय असासयम्मि धणियं च पुन्नाई अकुव्वमाणे
अडिय (a-kundiya a-kundika) adj. lacking in an oil-vessel, AMg. घण्णे सत्थवाहे ... अकुंडियस्त कुंडियं दलयs Nayā.
Utt. 13.21.
अकु (a-kuvva<a - kurvat) adj. (pr. part.) not doing, AMg. तुर्हति पावकस्माणि नवं कम्ममकुव्वओ Suy 1.15.6; अवओ नवं नरिथ कम्मं नाम वियाणइ Süy. 1.15.7; जं किंचि पावगं भगवं तं अकुवं विडं भुंजित्ता āyar. 1.9.1.18; s. परमप्पाणमकुब्वं अप्पाणं पि य परं अकुतो SamSa 63.
अकुत (a-kuvvanta<a kurvat) adj. (pr. part.) not doing, JS. तं उभयमकुब्वंतो तम्हि कई तस्स को कत्ता SamS. 104; 93.
अकुसल (a-kusalaa-kuśala ) adj. I not skilled, unskilfull, AMs. अहो हमे पुरिसेका अडिए अवियत्ते, अमेधावी Sūy. 2.1.7; सश्चैव पुरिसे वाले अखे अकुसले RāyPa. 758; JM उप्पायत्थाकुसला विभागजायं ण इच्छंति SamPa. 3.38; s. ( विदूषक) तं पुण सअलं अवहारिअ कहिदं अकुसला मे बुद्धी TapSariva. 2.2.36; 2 evil, inauspicious, AMg. वयणं सावज्ज
...