SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 564
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir मिश्रकरणम् ] पञ्चमो भागः ६४९ पलाश (ढाक)का क्षार, थूहरका क्षार, अपा- दोषानुसार औषधियोंके साथ पकाया हुवा मार्गका क्षार, इमलीका क्षार, आकका क्षार, तिल- | दूध जीर्ण ज्वर में उत्तम औषधका काम करता है। नालका क्षार, जवाखार और सज्जीखार; इस क्षार- (८७६९) क्षीरयोगः (३) समूहको "क्षाराष्टक" कहते हैं । (ग. नि. | ज्वरा. १) ये क्षार गुल्म, शूल और अ.र्णिको नष्ट | जीर्णज्वरे कफे क्षीणे क्षीरं स्यादमृतोपमम् । करते हैं। | तदेव तरुणे पीतं विषवद्धन्ति मानवम् ॥ (८७६६) क्षीरगण्डूषः कृशोऽल्पदोषो दीनश्च नरो जीर्णज्वरान्वितः। (व. से. । तृषा. ; वृ. नि. र. । तृषा.) पिपासातः सदाहो वा पयसा स मुखी भवेत् ।। क्षीणकफ जीर्ण ज्वरमें दूध अमृतके समान क्षीरेक्षुरसमाकक्षौद्रसीधुगुडोदकैः ।। गुणकारी है। परन्तु वही तरुण ज्वरमें विषके समान वृक्षाम्लाम्लैश्च गण्डूषास्तालुशोषप्रणाशनाः ॥ | मारक है। दूध, ईखका रस, मुनक्काका क्वाथ, शहद, । यदि दोष अल्प हों और पिपासा दाहादि सीधु और गुड़का शरबत समान भाग लेकर सबको अधिक हों तो जीर्ण ज्वरके कृश रोगीको दूध एकत्र मिलाकर वृक्षाम्ल (इमली)से खट्टा करें। | पिलानेसे लाभ होता है। इससे गण्डूष (कुल्ले) करनेसे तालुशोव नष्ट (८७७०) क्षीरयोगः (४) . होता है। (ग. नि. । वाजीकरणा.) (८७६७) शीरयोगः (१) | गृष्टीनां वृद्धवत्सानां माषचूर्णभृतां गवाम् । (ग. नि. । पाण्ड्डा. ८) | यत्क्षीरं तत्पशंसन्ति बलकामेषु जन्तुषु ।। लोहपात्रे शृतं क्षीरं सप्ताहं पथ्यभोजनः। । बड़े बछड़ेवाली प्रथम बारकी ब्याही हुई पिबेत् पाण्डामयी शोफी ग्रहणीदोषपीडितः॥ गायको चारेके साथ उड़दका आटा खिलाया जाय लोह-पात्रमें पकाया हुवा दूध एक सप्ताह तक तो उसका दूध अत्यन्त बलकारक हो जाता है। पीने और पथ्याहार करमेसे पाण्डु, शोथ और (८७७१) क्षीरयोगः (५) ग्रहणी विकारमें लाभ होता है। - (ग. नि. । उदरा. ३२) (८७६८) क्षीरयोगः (२) क्षीरं पित्तोदरं हन्ति पीतमुष्णं यथावलम् ॥ (ग. नि. । ज्वरा. १) ___बलानुसार उष्ण दूध पीनेसे पित्तोदर नष्ट यथादोषप्रशमनैरौषधैः साधितं पयः। होता है। सर्वज्वराणां जीर्णानां प्रोक्तं भैषज्यमुत्तमम् ॥ (अन्य खान पान बन्द रखना चाहिये।) For Private And Personal Use Only
SR No.020118
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 05
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1985
Total Pages633
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy