SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 16
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir कषायप्रकरणम् चतुर्थो भागः ११ (५०१७) मांस्यादिगणः (५०२०) मातुलुङ्गमूलादिपाचनकषायः ( वृ. नि. र. । त्वग्दोषा.) (ग. नि. । वरा.) मांसीचन्दनशम्पाककरारिष्टसर्षपम् । मूलानां मातुलुङ्गथास्तु पिप्पिलीशृङ्गवेरयोः । यष्टोकुटजदार्वी भिर्हन्ति कण्ड्रमयं गणः॥ अजमोदस्य च काथ: सक्षारः पाचनः कफे ॥ जटामांसी, लाल चन्दन, अमलतास, करञ्जकी ___बिजौरे नीबूकी जड़, पीपल, अदरख (सोंठ) छाल, नीमकी छाल, सरसों, मुलैठी, कुड़ेकी छाल और अजमोदके काथमें जवाखार मिलाकर पिलावें । और दारुहल्दी समान भाग लेकर क्वाथ ___ यह काथ कफचरपाचक है । बनावें। (५०२१) मातुलङ्गरसादियोगः (१) (वृ. मा. । गुल्मा.) इसे सेवन करने से कण्डू (खुजली ) नष्ट मातुलुङ्गरसो हिङ्गु दाडिमं विडसैन्धवम् । होती है। सुरामण्डेन पातव्यं वातगुल्मरुजापहम् ॥ (५०१८) मातुलफलयोगः बिजौरे नीबूके रसमें भुनी हुई हींग, अना(रा, मा. विषरो.) रदाना, बिड नमक और सेंधानमकका चूर्ण मिलाअसनजटाजल पिष्टं कर चटा और ऊपरसे सुरामण्ड पिलावें । यः खादति मातुलस्य फलमेकम् ।। इस प्रयोगसे वातज गुल्मकी पीड़ा शान्त उन्मत्तसारमेयमभवं होती है। विषमस्य शममेति ॥ (५०२२) मातुलुङ्गरसादियोगः (२) धतूरे के एक फलको असना वृक्षकी जड़की | (व. से. । शूलरोगा.; वृ. नि. र. । शूला.) छाल के स्वरस ( या क्वाथ ) में पीस कर पीनेसे मातुलुङ्गरसः सपिः सहिङ्गुलवणान्वितम् । पागल कुत्ते के काटने का विष नष्ट हो जाता है। | सुखोष्णं पाययेदेन द्विविवन्धानुलोमनम् ॥ कुक्षिहृत्पार्श्वशूलेषु वेदना चोपशान्य ते ॥ (५०१९) मातुलङ्गबीजयोगः बिजो रेका रस और घी (२-२ तोले) (रा. मा. अ. ९) लेकर दोनोंको एकत्र मिलाकर उसमें ज़रा सा मातुलुङ्गस्य बीजानि कुमार्या सह पेषयेत् । हींग और सेंधा नमक मिलाकर मन्दोण करके क्षीरेण सह दातव्यं गर्भपामोति न संशयः ॥ | पिलानेसे मलावरोध नष्ट होता, वायु खुलता और बिजौरे नोबूके बीजोंको धीकुमार (ग्वारपाठा) | 'कोख, हृदय तथा पसलीको पीड़ा शान्त होती है। के रसके साथ पीसकर दूधके साथ पिलानेसे स्त्री (५०२३) मातुलुङ्गरसादियोगः (३) अवश्य गर्भ धारण कर लेती है । (हा. सं. । स्था. ३ अ. ४) ( यह औषध मासिक धर्म होनेके पश्चात् मातुलङ्गरसं ग्राह्यं द्विगुणं तत्र काधिकम् । कई रोज़ सेवन करानी चाहिये ) हिङ्गुसौवर्चलयुतं पानं हन्ति विषूचिकाम् ॥ . For Private And Personal Use Only
SR No.020117
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1985
Total Pages908
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy