________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
[ २६४ ]
पटोलपत्र, इन्द्रयव, अनन्तमूल, हर्र, नीमकी छाल और गिलोयका काथ 'सन्तत' ज्वरको नष्ट करता है ।
भारत - भैषज्य रत्नाकरः ।
(३७३५) पटोलादिकाथ: (१६)
( वृ. नि. र. । ज्वर. ) पटोलाब्दवृषातिक्तासारिवाभिः शृतं जलम् । सन्तताख्ये ज्वरे देयं वातादीनां निवृत्तये ॥
पटोलपत्र, नागरमोथा, बासा, कुटकी और सारिवा । इनका काथ 'सन्तत' ज्वरको नष्ट करता और वातादि दोषोंको शान्त करता है । (३७३६) पटोलादिकाथः (१७)
(३७३७) पटोलादिकाथ : (१८)
(बृ. नि. र. । ज्वर.; वृ. यो त । त. ६३ ) पटोलमुस्तामृतवल्लिवासकं
सनागरं धान्यं किराततिक्तकम् । कषायमेषां मधुना युतं नरो निवारयेद्दुर्जलदोषमुल्वणम् ॥
[ पकारादि
(३७३८) पटोलादिकाथ: (१९) (आ. वे. वि. । अ. ७९) पटोल मधुकं द्राक्षां धन्यार्क विश्वभेषजम् । पीतमूलीं बलां रास्नां मूर्व्वामिन्द्रयवं विडम् ॥ कणाद्वन्द्वं निशाद्वन्द्वमिन्द्रपुष्पं त्रिजातकम् । काथयित्वा पिवेत्तोयमण्डाधारगदे सदा ॥
पटोलपत्र, मोथा, गिलोय, बासा (अडूसा ), सोंठ, धनिया और चिरायता । इनके काथ में शहद मिलाकर पीनेसे खराब पानी पीनेसे उत्पन्न हुवा ज्वर नष्ट होता है ।
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(ग.नि.; वृ. नि. र. । ज्वरा. ) पटोलीन्द्रयवदारुगुडूचीनिम्बपल्लवाः । हन्ति काथो निपीतोऽयं सततं विषमज्वरम् ॥ पटोलपत्र, इन्द्रजौ, देवदारु, गिलोय और
नीमके पत्ताका काथ सेवन करनेसे 'सतत ' विषम | निपीतमात्रः शमयत्युदीर्णे वर नष्ट होता है ।
पटोलपत्र, मुलेठी, मुनक्का, धनिया, सोंठ, रेवन्दचीनी, खरैटी, रास्ना, मूर्वा, इन्द्रयव, बायबिड़ंग, सफेद और काला जीरा, हल्दी, दारूहल्दी, लौंग, दालचीनी, तेजपात और इलायची । इनका काथ अण्डाधार सम्बन्धी रोगोंको नष्ट करता है । (३७३९) पटोलादिकाथः (२०) (वृ. नि. र. । ज्वर. )
पटोलपथ्यापिचुमन्दशक्रबीजामृतायासकृतः कषायः ।
कासादियुक्तं सततं ज्वरं हि ॥
पटोलपत्र, हर्र, नीमकी छाल, इन्द्रजौ गिलोय और धमासेका काथ कासादि उपद्रवयुक्त 'सतत ' ज्वर को नष्ट करता है । (३७४०) पटोलादिकाथः (२१)
( वं. से.; वृं. मा.; ग. नि. । ज्वर. ) पटोले पिचुमन्दञ्च त्रिफलां मधुकं बलाम् । साधितोऽयं कषायः स्यात्पित्तश्लेष्मोद्भवे ज्वरे ॥
परवल के पत्ते, नीमकी छाल, हर्र, बहेड़ा, आमला मुलैठी और खरैटी ।
For Private And Personal Use Only