SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 559
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ५४० www.kobatirth.org (९२५३) कल्याणलवणम् (२) ( हा. सं. । स्थान ३ अ. ११ ) चित्रकपुष्करमूलसठी नां तेषु समशास्तिला विनियोज्याः । सूरणकन्दकखण्डसमेतं तेषु समाग्रिफला च विदध्यात् ॥ सैन्धवं तस्य चतुर्गुणकं च भावितमर्कदलेन समस्तम् । तं च घृतस्य घटे विनिधाय कानन गोमयवह्निचिपक्वम् ॥ भारत - भैषज्य रत्नाकरः [ ककारादि (९२५४) काकजङ्घाचं चूर्णम् ( ग. नि. । ग्रहण्य. ३ ) स्यात्काकजङ्घा लवणानि पञ्च पाठा यवक्षारकचित्रकौ च । करकं पिपलिका बृहत् साध्मानवातग्रहणीषु चूर्णम् ॥ काकजंघा, पांचों नमक (सैंधा नमक, (काला नमक), बिड नमक, सामुद्र लवण, लवण ), पाठा, जवाखार, चीतामूल, कचूर, पीपल, कटेली और बड़ी कटेली समान भाग लेकर चूर्ण बनावें । संचल उद्भिद इसे तक के साथ पीने से गुदकील, शूल, विसूचिका, भगन्दर, कामला, पाण्डु, आनाह, चिबन्ध, गुल्म, अरुचि, मूत्ररोग, गलगण्ड और क्रिमि का नाश होता है । ( मात्रा - १ माशा, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir क्षार मिदं लवणघृतपक्वं तक्रयुतं प्रतिपानमतोऽपि । नाशयति गुदकीलककीलान् शुलविसूचिभगन्दरकानि ॥ कामलपाण्डवानाहविबन्धान् गुल्मम रोचकनाशनकारि । सूत्रगदगलगण्डक्रिमीणां नाशनभद्रक सैन्धवनामा ॥ चीतामूल, पोखरमूल और कचूर १-१ भाग; तिल ३ भाग, जिमीकन्दके टुकड़े ३ भाग, बड़ी मालकंगनी ९ भाग और सेंधा नमक ३६ भाग लेकर सबको कूटकर आकके पत्तों के रसकी एक भावना दें । तदनन्तर उसे घृतसे स्निग्ध किये हुवे घड़े में भरकर उसका मुंह बन्द करके बनकण्डों ( अरने उपलों) की अभिमें फूंकें । स्यानीलपुष्पी हाथ शोपशान्तये ॥ काकजंघा को दूध में पीसकर पीने से या रसौत और नीले फूलकी कोयल को पीसकर पीने से शोष रोग नष्ट होता है । | यह चूर्ण आध्मान युक्त वातज ग्रहणीको नष्ट करता है । ( मात्रा - ३ माशा । अनुपान तक । ) (९२५५) काकजङ्घानीलपुष्प्योः योगः ( रा. मा. । यक्ष्मा ११ ) गव्येन पिष्टा पयसा निपीता निहन्ति शोषं खलु काकजङ्घा । सम्पेष्य पीताऽथ रसाञ्जनेन (९२५६) काकादन्यादिक्षारः ( व. से. । श्लीपदा. ; ग. नि. । श्लीपदा. २ ) काकादनीं काकजङ्घां बृहत कण्टकारिकाम् । कदम्बपुष्पों मन्दारों लम्बां शुकनसं तथा ॥ दग्ध्वा मूत्रेण तद्भस्म स्रावयेत्क्षारकल्पवत् । तत्र दद्यात्प्रतीवापं काकोदुम्बरिकारसम् || For Private And Personal Use Only
SR No.020114
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1985
Total Pages700
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy