________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૭
અશોક અને એના અભિલા
તથા ઉત્તર ભારતમાં પ્રાચીન માધી પ્રચલિત હતી, જ્યારે ઉત્તરપશ્ચિમ ભારતમાં, પશ્ચિમ ભારતમાં અને દક્ષિણ ભારતમાં એનાથી ઠીક ઠીક ભિન્ન પડે તેવાં પ્રાકૃત ભાષાસ્વરૂપ પ્રચલિત હતાં.
અશાકના બ્રાહ્મી લેખામાં અ, ૬, ૭, ૫ અને ો એટલા સ્વરોના મૂળાક્ષર વપરાયા છે. આ માટે થમાં કાના ઉમેરવામાં આવત, આ લેખનાં પ્રાકૃત લખાછામાં શું, , , હું ને મૌ પ્રયોજવાના પ્રસંગ પડ્યો નથી. વ્યંજનામાં આા, ૬, ૩, ૩, ૬, હું અને એનાં સ્વરચિહ્ન ઉમેરાયાં છે. આ, ૬ અને નાં ચિહ્ન પ્રાય: વ્યંજનની ટોચે જમણી બાજુએ, ૩ અને ≠ાં ચિહ્ન વ્યંજનની નીચે જમણી બાજુએ, અને છુ અને ફ્રેનાં ચિહ્ન વ્યંજનની ટોચે ડાબી બાજુએ ઉમેરાતાં. ઔનું ચિહ્ન જમણી બાજુએ માઁનું અને ડાબી બાજુએ Çનું ચિહ્ન ઉમેરવાથી વ્યકત થતું. અનુસ્વારનું બિંદુ અક્ષરની ટોચની જમણી બાજુએ ઉમેરાતું. આ લેખામાં વિસર્ગના
સમાવેશ થતા નથી.
વ્યંજનામાં ૪ થી ૬ની વર્ણમાલા પૂરી વિકસી લાગે છે, પરંતુ અશેકનાં પ્રાકૃત લખાણામાં માત્ર છના પ્રયોગ થયો નથી. સંયુકત વ્યંજનોમાં સામાન્યત: પૂર્વગ વ્યંજનની નીચે અનુગ વ્યંજન જોડાતા ને એ અનુગ અક્ષર કદમાં નાનો લખાતા. પરંતુ ર્ સાથેના સંયુકત વ્યંજનોમાં પૂર્વગ ૬ ની જેમ અનુગ ૢ પણ ઉપર લખાતો દા.ત., મેં પણ વૅના જેવા લખાતે,
૧. ૬, ૬ અને ની જેમ એનું પણ સ્વતંત્ર ચિહ્ન છે; તેને પ્રાપ કનો-માત્ર ઉમેરીને ઉપજાવ્યું નથી.
For Private And Personal Use Only
