Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 711

માંકડીકૂકડી]
ઘંટીના ઉપલા પડમાં બેસાડેલા લાકડાના કકડો (૩)રવૈયાના તે ભાગ, જે વડે ગાળી ઉપર તે ચપસીને બંધાય છે (૪) ઢોર બાંધવાના દોરડાના ગાળામાંની મેાઈ (પ)હળ ઉપર ચેાડેલું મેાઈના આકારનું લાકડું, જેના પર ખેડૂત ખેડતી વખતે ભાર મૂકે છે (૬) ભરી ભેંસ (છ) માંકડીકૂકડી (૮) ચામડીના એક રોગ (૯) ઘેાડીની એક જાત. કુકડી સ્ત્રી॰ એક જીવડું, જેનું મતર અડધેથી ફેલા થાય છે. “હું ન॰ [ત્રા. મદ (સં. મટ)] લાલ મેાંનું વાંદરું, –ડો પું॰ લાલ મેાંને વાંદરા માંકણ,મારી જુએ ‘માંકડ’માં. ~ણિયું ન જુએ માંકડિયું માંખ (૦૫,) સ્ત્રી॰ જુએ માખી
|
માંગ (૦) વિ॰ આઠ (વેપારી સંકેત) [સર૦ મ. મની](૨)(ગ,) સ્ત્રી॰ [હિં.; જીએ માગવું] માગ; માગણી (૩) [ત્રા. મત્સ્ય (સં. માર્યા ?]સંથા (૪) ચાટલાની લમણા તરફની લટા; લમણા આગળ પાડેલાં પટિયાં. [–લખાવવા= (વડનગરા નાગરે માં રૂડે અવસરે કાંસાની થાળીમાં) ઢેડ તથા તેનાં બે છે।કરાંનું ચિત્રપાડવું.] માંગ હું॰ [સર॰ મેં.; પ્રા. માથંગ (સં. માતંગ) ચાંડાળ, ડોમ] મધ્ય પ્રાંતની એક હરિજન ાતને! માણસ માંગપડી (૦) વિ॰ ‘૧૮’ (વેપારી સંકેત) માંગલિ(ળિ)ક વિ॰ [સં.] શુભ માંગલ્ય ન॰ [i.] શુભ, કલ્યાણ માંગવું (૦) સક્રિ॰ જુએ માગ માંગળિક વિ॰ જુએ માંગલિક માંચડા (૦) પું॰ [સં. મન્ત્ર; સર૦ હિં., મ. મા] ઊંચી બેઠક; તખ્ત; પાટ (૨) માંચેા; માળે! (જેમ કે, ખેતરના કે શિકારીના) (૩) ગાડાની ધરી ઉપરના પાટલા (૪) સેાકટાંની ખાઇમાંનું ફૂલ. ડી સ્ત્રી॰ નાના માંચડો
માંચી (૦) સ્ત્રી॰ [સં. મન્ત્ર; સર૦ મ., હિં. માત્તી] ખાટલી (૨) નાના માંચે; આસન જેવી બેઠક. –ચા પું॰ નુએ માંચડા (૨) ખાટલા (વાણ કે કાથીનેા). [−મૂકા = સાજું – તંદુરસ્ત થયું.] માંજર (૦) સ્ક્રી॰ [જીએ મંજરી] તુલસી, ડમરા ઇ૦ની બિયાંવાળી ડાંખળી (૨) જોડાની સખતળી (૩) ચંપલની સીવણીમાં પગ તળે રહેતું પાતળું પડ (૪) મરઘાના માથા ઉપરની કલગી માંજરું (૦) વિ૦ [ન્ના. મંગર (નં. માî) પરથી] ભૂરી કીકીવાળું માંજવું (૦) સક્રિ॰ [સં. મૃ, માઁ; સર૦ મ. માના; હિં. માઁના] ઘસીને સાફે કરવું (વાસણ)
માંજાર પું॰ [સં. મારિ; સર૦ મ. માંનર] બિલાડો. –રી સ્ક્રી૦ બિલાડી. –રીના ટેપ પું॰ બિલાડીને ટાપ; એક વનસ્પતિ માંજી (૦) પું॰ [સર॰ હિં. માઁડ્ડી (સં. મધ્ય, પ્રા. મા)] કાશ્મીરનેા હાડીવાળે [કાચ પાયેલા દાર (પતંગને) માંજો (૦) પું॰ [જુ માંજવું; સર૦ હિં. મજ્ઞા, મ. માંના] માંઝલ (૦ ?) ન॰ એક ઘાસ માંટી (૦) પું॰ [જુએ માટી] ધણી (૨) મરદ. ૦ડા પું॰ જીએ માંડ (૦) અ॰ [ત્રા. માથં (સં. મના ); સર૦ માણમા] જીએ માંડ માંડ (૨) પું॰ [] એક રાગ
|
[માટીડો
|
માંડ (s,) સ્ત્રી॰ [‘માંડવું' ઉપરથી; સર૦ મેં.; હિં.] શાલા માટે ગોઠવેલી ઉતરડા (૨)માંડવું – ગોઠવવું કે રચવું તે. જેમ કે, માંડછાંડ, માંડવાળ
૬૬૬
[માંદગી
| માંડĐાંઢ (૦,૦) સ્ક્રી॰ [માંડવું + છાંડવું](કા.) ઘરના રાચરચીલાની શેભે તેવી ગાડવણી (૨) [સર૦ મ. માંદવૃત્ત] નામુંડાનું નક્કી કરી લખી લેવું તે
માંડણ (૦) ન॰ જુઓ માણ [ મંડાણ કરવું તે; ગોઠવણી માંડણી (૦)સ્ત્રી [માંડયું’ ઉપરથી] માળની ઊંચાઈ; ઊભણી (૨) માંઢ માંઢ (૦) અ॰ [ન્તુ માંડ] માણ માણ; જેમ તેત્ર કરીને; મહા મુશ્કેલીએ [પું ખંડિયે! રાજા; સામંત માંલિ(ળિ)ક વિ॰ [સં.] મંડળનું (૨) મંડળમાંનું; ખંડિયું (૩) માંલિયું ન॰ ગુસ્સાવાળી નજર માંડલું(૦) ન૦ (કા.) ટોળું; જાથ; સમૂહ
સમાધાન
માંડવ (૦) પું૦ [પ્રા. મંઙવ (સં. મં=q); સર૦ f., મેં.] વરપક્ષને પહેરામણી આપવાના છેલ્લા વિધિ (૨) સ્ત્રી॰ નવરાત્રીની માંડવી માંડવડી (૦) સ્ત્રી૦ કન્યાપક્ષની સ્ત્રી; માંડવિયણ માંઢવા- ૦ખર્ચ(-૨૨), મહુરત, સુરત જુએ ‘માંડવે’માં માંડવાળ (૦) સ્ત્રી॰ [માંડવું+વાળવું] માંડી વાળવું તે; તેાડ; [સ્ત્રી માંડવડી માંડવિયા (૦)પું॰ [‘માંડવા' પરથી] કન્યાપક્ષને માણસ. –યણુ માંડવી (૦) સ્ત્રી॰ [ત્રા. મંડવ(સં. મંટq); સર૦ મ.] ઘર આગળની ઊંચી બેઠક (૨)રવેશી(૩)નવરાત્રીમાં દીવા મૂકવા માટે બનાવેલી મંડપ જેવી રચના (૪) જકાત લેવાની જગ્યા (૫) (શહેરનું) ચકલું; બાર (૬)[!]ભેયશિંગ; મગફળી (૭)(સં.) એક ગામ માંઢવું (૦) સક્રિ॰ શરૂ કરવું (૨) લખવું; નોંધવું (૩) [i. મંદ; સર૦ હિં. મહિના; મ. માંડŌ] ગોઠવવું – મૂકવું(૪) યેાજવું; સ્થાપવું (૫) બીજી ક્રિયાની સહાયથી તે ક્રિયા કરવાનું શરૂ કરવું, તેમાં લાગવું, વળગવું એવેા ભાવ બતાવે છે, ઉદા૦ લખવા માંડી (૬) ઘર માંડવું; પરણવું. [માંડી વાળવું = પતાવટ કરવી (૨) ખાતામાં ચાલતું લેણું લખી વાળવું – પતવી દેવું; જતું કરવું (૩) બંધ રાખવું; મેફ રાખવું.]
માંઢવા (૦) પું॰ [સં. મંઙપ; સર૦ fહું. મેંટલ, મ. માંડવ] મંડપ; ચંદરવે બાંધી બનાવેલી બેઠક કે સ્થાન(૨) માંડવી – મગફળીની એક ાત(૩) લગ્નના માંડવા (૪)[લા.] છેડી; કન્યા.[આવવા =છેડી જન્મવી. –ઊભા થવા છેડી પરણાવવા જોગ થવી. -ચૂકવવા = વરપક્ષ વિદાય થતા પહેલાં કન્યાપક્ષના માંડવે આવે ત્યારે રીતનાં નાણાંની લેણ-દેણ ચૂકવવી. બાંધવા = મંડપ રચવા (૨)[લા.]ફજેત કરવું. માંડવે બેસવું =વરપક્ષનું માંડવા ચૂકવવા કન્યાપક્ષને માંડવે આવવું.] વાખર્ચ(-રચ) પું॰ લગ્નની એક બાબત; કન્યાપક્ષનું માંડવે બાંધવાને અંગેનું ખર્ચ -લામહુરત, -વાસુરત ન॰ કન્યાને ત્યાં લગ્નમંડપ બાંધતાં રામાં કરાતા વિધિ કે તેનું મુહૂર્ત
માંઢિળક વિ॰(૨)પું જુએ માંડલિક
[માની એક વાની માંડા (૦) પું॰ખ૧૦ [સં. મળ; સર૦ હિં. માદ] કણકીકારમાંડી(ને), મેલી(ને) [‘માંડવું'નું કૃ॰] શરૂથી; ધરમૂળથી માંડેલી વિસ્રી॰ [‘માંડવું’નું કૃ॰] પરણેલી; સધવા (સ્ત્રી) માંડી (૦) સ્ક્રી॰ (કા.) [સર॰ મૈં. માડી] (ઘરની) મેડી કે મેડો (૨) માંડેલી – પરણેલી સ્ત્રી; સધવા માંત્રિક પું॰ [i.] મંત્રવિદ્યા જાણનાર માંદગી (૦) સ્ત્રી॰ [ī] બીમારી