Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 541

નિઃસહાય]
[નીતિશાસ્ત્ર
નિઃસહાય વિ. [ä.] અસહાય; સહાયક મદદ વિનાનું. છતા સ્ત્રી લેખામાં ન આવવું (૩) વંઠી જવું. નીકળી પડવું = ઊપડવું; નિઃસંકેચ વિ.(૨)અ[ā] સંકેચ વિનાનું, સંકેચ રાખ્યા વિના બહાર પડવું; ઝુકાવવું (૨) અજાણમાં પડી જવું; ખેવાવું.]. નિઃસંગ વિ. [૪] એકલું; સંગ વગરનું
નીકળવું અક્રિ“નીકળવુંનું ભાવે
[તેવું નિઃસંતાન વિ૦ [.] વાંઝિયું; સંતાન વગરનું
નીકું વિ૦ [રે. foળ = તન સ્વર૭] સ્વચ્છ (૨) સારું પસંદ પડે નિઃસંદેહ વિ. [ā] સંદેહરહિત; સેકસ
નીગળવું અક્રિ[સં.નિર+૦,પ્રા.fળા] ટપકવું. [નીગળાવું નિઃસંશય વિ. [i] સંશયરહિત, નિઃશંક
(ભાવે).]
[ દંડાંએ દાણા આવવા નિઃસાધન વિ. [4] સાધનરહિત
નીઘલ(ળ)વું, નીલા(–ળા)વું અ૦ ક્રિ. [સરવે મ. નિઘઢળ] નિઃસાવસ વિ. [i] બહાદુર, નીડર
નીચ વિ[.] અધમ, હલકું. ૦ગાસ્ત્રી નદી. છતા સ્ત્રી, ૦૫ણું નિઃસાર ન. [૪] સાર વગરનું, નિઃસવ
૧૦. લું વિ૦ નીચેનું; નીચે આવેલું. ૦સ્થ વિ. નીચલું નિઃસારણ ન. [૪] બહાર કાઢવું તે
નીચાજોણું ન૦ નીચું જોવું પડે – લજવાવું પડે એવી સ્થિતિ નિઃસીમ વિ. [સં] સીમાહિત; અપાર
નીચાણ ન નીચી જગ્યા (૨) ઢળાવ નિઃસ્તબ્ધ વિ. [જુઓ નિસ્તબ્ધ] સાવ સ્તબ્ધ – શ્રેષ્ઠ નીચું વિ૦ [સં. ની] ઢળતું (૨) ઓછી ઊંચાઈનું (૩) નીચ; હલકું. નિઃસ્નેહ(–લી) વ[.] સ્નેહરહિત [-બી વિ. નિઃસ્પૃહ [નીચા બાપનું =હલકા કુળનું. નીચી ગરદને, નીચી મંડીએ નિઃસ્પૃહ વિલં] પૃહા વગરનું નિષ્કામ.૦તા સ્ત્રી,૦૫ણુંન૦. =નમ્રતા કે શરમથી નીચું જોઈને. નીચું ઘાલવું, જેવું = શરમથી નિઃસ્વન વિ. [ā] શાંત; અવાજ વિનાનું
મેં નીચું કરવું. –પવું =હલકું પડવું, ખાટું દેખાવું. ઉદા. “એના નિઃસ્વસ વિ૦ [] સ્વપ્ન વિનાનું, ગાઢ (નિદ્રા)
બાપનું નીચું પડવા દેતો નથી'. –લાગવું= હીણું લાગવું.] -ચે નિઃસ્વાદ વિ. [ā] સ્વાદ વિનાનું [-થપણું ન અ૦ હેડે [બિદુવાળું વર્તુળ, એપીસાઈકલ” (ગ.) નિઃસ્વાર્થ વે[.]સ્વાર્થરહિત. તે સ્ત્રી.-થી વિ. નિઃસ્વાર્થ. [ નીચસ્થવૃત્ત ન૦ [ā] મેટા વર્તુળના પરિઘ ઉપર ફરતા મધ્યની પંનિષાદ સ્વરની સંજ્ઞા (સંગીત) (૨) [વ્યા.] છઠ્ઠી વિભકિતના ની જવું અ૦ કિ. (રે. ગિન્ન = સૂતેલું. સર૦ મ. નીન) + સૂવું. પ્રત્યય “નું’નું સ્ત્રી
[નિજાવું અદ્રિ, –વવું સક્રિ. + ભાવે ને પ્રેરક] નીક મી. (સં. ની] પાણી જવાનો રસ્તો
નીક અ૦ [સર પ્રા. શક્ટિવ(સં. નિષિત) =સ્થિર,નક્કી; હિં.] નક્કી નીકર અ. નહિ તો [નીકળવું. [નીકસાવું (ભાવ)] [ નીઠનું અક્રિ. [11. fટ્ટ (સં. નિ +સ્થા)] ખૂટવું (૨) વીતવું (૩) નીકસવું અક્રિ. [સં. નિ+; પ્રા. fળ] બહાર આવવું; | અંત આવા
[તંગી; દુકાળ નીકળવું અ૦િ [જુએ નિકાલ. સર૦ હિં. નિઝા ] (અંદરથી | નીઠિયો ૫૦ [જુઓ નીઠવું; સર૦ બા. fળzવળ =નાશ કરનાર] કે આરપાર થઈને) બહાર આવવું કે જવું (જેમ કે, ઓરડીમાંથી, ની ૫૦; ન૦ [ā] માળો (૨) બેડ છીંડામાંથી નીકળવું; નાકામાંથી દેરે નીકળવો) (૨) જવું; પસાર નીટર વિ. [નિ +ડર] નિર્ભય. છતા સ્ત્રી, ૦૫ણું ન થવું (જેમ કે, આ રસ્તે નીકળો.) (૩) વીતવું; ગુજરવું (જેમ કે, | નીતરવું અજિં૦ [. નિસ્ +1; પ્રા. સ્થિર; સર૦ મ. નિતઝ; કલાક નીકળી ગયો) (૪) પ્રગટવું; બહાર પડવું; ઝરવું, ઊગમ થ | નિતર]]ટપકવું (૨) કચરો નીચે ઠરી જઈ સ્વચ્છ થવું (પ્રવાહીનું). (જેમ કે, નદી, નહેર, ઝરણું, ઝરો) (૫) છૂપું કે દષ્ટિ બહાર હોય [નીતરાવું (ભાવે) નીતર્યું વિ૦ નીતરેલું; સ્વચ્છ.]. તેણે દેખા દેવી; દેખાવું; ઉદય થવું (જેમ કે, ચંદ્ર, સૂર્ય, ચાંદની, | નીતિ સ્ત્રી[i] ધર્મ પ્રમાણેનું આચરણ, સદાચાર (૨) આચરણન તાપ; અથવા છૂપું છાનું કાંઈ પણ જડવું કે હાથ લાગવું. જેમ કે, ધાર્મિક નિયમ (૩) ચાલચલગત (૪) રાજનીતિ (૫) પદ્ધતિ (૬) ચોરીને માલ.) (૬) અંદરથી પેદા થવું, બનીને બહાર આવવું ધોરણ. ૦ગ્રંથ છુંનીતિ વિષે ગ્રંથ. ૦જ્ઞ વિ૦ નીતિ જાણનાર. (જેમ કે, તેલ ધી નીકળવું ગુમડું બળિયા નીકળવા(૭) ટવું; તવ ન નેતિક કે નીતિ વિશેનું તત્વ કે રહસ્ય યા સિદ્ધાન્ત. મુક્તિ થવી (જેમ કે, કેદમાંથી; કામમાંથી; દેવામાંથી; મુશ્કેલીમાંથી; દોષ . નીતિ વિચારવામાં કે તે આચરતાં થતા દોષ. ધર્મ ધંધામાંથી રોકાણ નીકળવું) (૮) દૂર થવું; હઠવું (જેમ કે, ડા, પં. નીતિ અને ધર્મ; નીતિ રૂપી ધર્મ (૨)ધર્મબુદ્ધિપૂર્વકની નીતિ. રંગ) (૯) નીવડવું; પાકવું; કસેટીમાં નણાવું (જેમ કે, છોકરે ૦નાશ ૫૦ નીતિને નાશ; દુરાચારની અવધિ. જ્ઞાશક વિ૦ ખરાબ નીકળે; રૂપિયે પેટ નીક) (૧૦) રચાઈને પ્રસિદ્ધ | નીતિને નાશ કરે એવું; ભ્રષ્ટ કરે એવું નિપુણ વિ૦ રાજનીતિમાં થવું, બહાર પડવું (જેમ કે, કાયદે, છાપું, ચાપડી) (૧૧) શરૂ થવું; કુશળ. નિયમ મું નીતિન-તે બતાવતો નિયમ.નિયંત્રક ૫૦ ચાલવું, ઊપડવું (જેમ કે, વાત, ચર્ચા નીકળવી; અથવા રેલવે, સડક, નીતિવિષે નિયંત્રણ કે નિયમન કરનાર; સેન્સર'. નિયંત્રણ ન. ગાડી નીકળવી) (૧૨) તપાસતાં કે હિસાબ કરતાં જે લેણ દેણ) નીતિવિષે નિયંત્રણ કે નિયમન કરવું તે; “સેન્સરશિપ'.૦૫રાયણ હોય તે જણાવું જેમ કે, માગતું નીકળવું; દેવાળું નીકળવું; હિસાબે વિ૦ નીતિયુક્ત; નીતિમાં દઢ. બાહ્ય વિ. અનીતિવાળું; નીતિથી જે નીકળે તે ખરું; ભલે નીકળવી; દોષ નીકળવો) (૧૩) બીજી વિરુદ્ધ. બુદ્ધિ સ્ત્રી નીતિધર્મ વિષે વિવેકવિચાર. ૦ધ પું ક્રિયાના કદંત સાથે આવતાં, તે કરવાનું આરંભવું, તેને માટે બહાર નીતિને બેધ -જ્ઞાન કે ઉપદેશ.૦જણ વિ૦નીતિ કેસદાચારમાંથી પડવું, ઊપડવું એ ભાવ બતાવે છે. જેમ કે, જવા નીકળવું (૧૪) ચળેલું –ભ્રષ્ટ થયેલું; અનેતિક. ૦મંગ કું. નીતિને ભંગ-તેનું આવવું' “જવું પડવું’ ક્રિટની સહાયમાં “નીકળી' કુરુ તરીકે ઉલંઘન. ૦મત્તા સ્ત્રી નીતિમાન હોવું તે. ૦માન, યુક્ત વિ. આવતાં નીકળવાનું ઝટને બરાબર થવાને ભાવ બતાવે છે. | નીતિવાળું. ૦રીતિ સ્ત્રી નીતિ અને રીતિ; ચાલચલગતનું વર્તન. નીકળી જવું=જતું રહેવું (૨) ગણનાની બહાર થઈ જવું; વિદ વિ૦ જુઓ નીતિજ્ઞ. વેત્તા પુત્ર નીતિજ્ઞ. શાસ્ત્ર ન૦