Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 488

ફ્રિકામાળી]
દિગંબર સંપ્રદાયને લગતું (૨) સ્ત્રી॰ (સં.) પાર્વતી; દુર્ગા. -ગંશ પું [+ગંરા] અયનવૃત્તને ૩૬૦મા ભાગ (ખ.) -ગજ પું॰ દરેક દિશામાં દિક્પાળ સાથે કલ્પવામાં આવેલા હાથી (ઐરાવત, પુંડરીક, વામન, કુમુદ, અંજન, પુષ્પદંત, સાર્વભૌમ અને સુપ્રતીક એ આઢ દિગ્ગજો છે). -ગ્દર્શક પું૦ નાટક કેફિલમનેા સૂત્રધાર -મુખ્ય સંચાલક, “ગ્દર્શન ન૦ દિશાનું દર્શન; સૂચન; ઝાંખી (૨) દિગ્દર્શકનું સંચાલનકામ. -દાહ પું॰ ક્ષિતિજ પર દેખાતી આગના જેવી લાલાશ.-૩૦ૢ(-મૂ)ઢવિકેિત;છક.-ગ્વિજય પું॰ ચારે દેશાઓમાં વિજય; સંપૂર્ણ વિજય. -ગ્વિજયી વિ (૨) પું॰ ઢિવિજય કરનારું. વ્યાપકત્વ ન૦ દિવ્યાપીપણું.
ઝ્યાપી વિ॰ બધી દેશાઓમાં વ્યાપેલું દિકામાળી સ્ત્રી॰ [સર૦ મ., હિં. ≥િક્ષામાજ઼] એક વનસ્પતિ કે તેને ગુંદર, જે એસડ તરીકે વપરાય છે
દિક્કત સ્ત્રી॰ [.] મુશ્કેલી; હરકત(૨)દેશેા; રાક (૩) આનાકાની દિકાલ, ખંડ, ॰પાલ(−ળ), પ્રાંત જીએ ‘ટેિક’માં દિગ સ્ત્રી॰ [સં.] નુએ દિક
દિગર વિ॰ [1.] દીગર; બીજું; વિશેષ (૨) અ૦ ‘બીજું કે, વિશેષ લખવાનું કે' એ અર્થમાં પત્રની શરૂઆતમાં વપરાતા શબ્દ દિગંત, ૦૨, ૦રેખા, દિગંબર, તા, –રી, દિગંશ જુએ ‘દિક'માં દિગ્ગજ, દિગ્દર્શક, ન, દિગ્દાહ જુએ ‘ટેક(−ગ)’માં દિગ્ધ વિ॰ [સં.] લેપાયેલું; ચેપડાયેલું [જુએ ‘દિક'માં દિગ્મૂ(~~Ç), દિગ્વિજય, –યી, દિગ્ન્યાપકત્વ, દિબ્યાપી દિતવાર પું૦ [આદિત્ય + વાર] રવિવાર દિતિ સ્ત્રી [સં.] (સં.) દૈત્યેની માતા – કશ્યપની સ્ત્રી. જ દિક્ષા શ્રી॰ [i.] જેવાની ઇચ્છા
[પું દૈત્ય
૪૪૩
|
|
દિન પું॰ [સં.] દેવસ. [—ઊડવે = ભાગ્ય રૂવું. -ઘેર ન હોવા= ભાગ્ય પાંશરું ન હોવું. -ાગવા = ભાગ્યાય થવા. –ફરી જવા= | ભાગ્ય રૂઠવું (૨) ભાગ્યેશા બદલાવી.] ૦કર પું॰ સૂર્ય. ચર્ચા સ્ત્રી રાજનું કામકાજ, ૦નાથ, ॰પતિ,મણિ પું॰ (સં.) સૂર્ય. ૦માન પું॰; ન૦ દિવસનું માપ (૨) ગ્રહ. [—કરવા = દશા ફેરવી.] ૦રાત અ૦ દિવસે અને રાત્રે. -નારંભ પું॰ [+ામ] પ્રભાત; પરોઢિયું. --નાવસાન ન॰ [ + વજ્ઞાન], –નાંત પું॰ [ + અન્ત] સંધ્યાકાળ. –નાંક પું॰ [+અંક] તિથિ કે તારીખ. -નેન્દ્ર, -નેશ પું॰ [ + ફ્રા] સૂર્ય. -નાદિન અ૦ દિને દેને; પ્રતિદિન દિપાવડું વિ॰ [‘દ્વીપણું’ ઉપરથી] દીપાવે એવું; શેાભીતું; સુંદર દિમાક,~ગ [ત્ર. તેમા] પું॰ મગજ, બુદ્ધિ (૨) ગર્વ; અભિમાન દિમે(વે)ટી સ્રી॰ [. દિમિટી] એક જાતનું ઝીણી બુટ્ટીઓવાળું
|
|
|
કાપડ
|
દિય(–યે)ર પું॰ [સં. ફૈચર; પ્રા. વિચર] વરના નાના ભાઈ. વટું ન॰ [ + સં. વૃત્તિ] ઢેચર સાથે નાતરું. –રિયા પું॰ દિયર (વહાલમાં) દિયાર પું॰ દિયર (૨) (ઉ. ગુજરાત) સાળા દિલ ન॰ [7.] હૃદય; મન; ચિત્ત. [—આપવું= અંતરની વાત કહેવી (૨) દિલેાાન દાસ્ત કરવું. −ઊતરવું =દિલના ભાવ જતા રહેવા. –ઉતારી નાખવું = મન ન રાખવું; અણગમા થવા દેવે. -ઊડવું, ઊઠી જવું = મન ન રહેવું; ભાવ – રુચિ કે સ્નેહ જતાં રહેવાં. –ઊંચું થવું = અપ્રીતિ કે નારાજી થવી. –ઊંચું રહેવું = અપ્રીતિ રહેવી (૨) ફિકર રહેવી. –કરવું = મનની ઇચ્છા કરવી;
[દિવસ
મન પર લેવું. “ખેલવું=દિલની વાત છુપાવ્યા વિના ચાખી કહેવી; ખુલ્લા મનથી જણાવવું. –ખેાલીને – ખુલ્લા દિલથી; કાંઈ છુપાવ્યા વિના – સાફ્ સાફ. “ચાંટવું = મન લાગવું; મનને ગમવું. –ડરવું = મનને ગમવું; સંતાષ થવા. થવું=મન થવું; ઇચ્છા થવી. “દઈ ને = ધ્યાનથી; દિલ લગાડીને. દાઝવું = લાગણી થવી. –ભરાવું = ગળગળું થઈ જવું. —ભારે થવું=ચિંતાતુર થવું. -લગાડવું = મન પરોવવું. −લાગવું = મન લાગવું; ગમવું. દિલને દરિયાવ = ઉદાર દિલના દિલમાં દાઝવું= લાગણી થવી.] કશ(–સ)વિ॰ મનને આકર્ષે એવું.ગાર વિ॰ હેતાળ; પ્રેમાળ, ગારી સ્ત્રી॰ પ્રેમ; હેત. ૦ગીર વિ॰ [ા.] નાખુરા; અપ્રસન્ન. •ગારી સ્ત્રી નાખુશી. ચમન વિ॰ [hī] દિલ ખુશ થાય એવું (૨) ન॰ આનંદ. ૦ચસ્પ વિ॰ [1.] સારું લાગે – ગમે એવું. ચપી શ્રી દિલચસ્પપણું. ચાર પું॰ દિલ દઈ ને કામ ન કરનાર; દિલની વાત છુપાવનાર. ચેરી સ્રી॰ દિલચેારપણું. દર્દ ન૦ દિલનું આંતરિક દર્દ. દાર વિ॰ પ્રાણપ્રિય (૨) ઉદ્ગાર (૩) પું॰ આશક (૪) ગાઢ મિત્ર (૫) શ્રી॰ માશૂક. દારી સ્ત્રી॰ દિલદારપણું. ૦પસંદ, ૰પિ૭ર [[.] વિ॰ મનને ગમે તેવું. કુરૈખ વિ॰ મનને ઠંગે એવું. ૰ખર વ॰ [ા.]દિલનું હરણ કરનારું (૨) સ્ત્રી૦ માશૂક. ૦ખરી શ્રી૦ દિલબરપણું; પ્રેમ. ૦૨બા સ્ત્રી॰ [hl.] ન૦ એક તંતુવાદ્ય. સેાજ વિ॰ [l.] લાગણીવાળું; સમભાવી. ૰સેાજી સ્રી કાઈ નું દુઃખ જેઈ દિલમાં થતી લાગણી; સમભાવ; હમદર્દી. -લાવર વિ॰ [ + h]. આવરી] મેાટા મનનું; ઉદાર (૨) બહાદુર; વીર. -લાવરી શ્રી॰ મનની મેટાઈ; ઉદારતા (ર) બહાદુરી
દિલાસે પું॰[7.દ્રિાક્ષ]ધીરજ;આશ્વાસન.[—આપવા, લેવા] દિલી વિ॰ [7.] દિલનું; હાર્દિક
દિલીપ પું॰ [ä.] (સં.) એક સૂર્યવંશી રાજા –રઘુના પિતા દિલેર વિ॰ [I.] બહાદુર; હિંમતવાન. –રી સ્ત્રી॰ બહાદુરી દિલેાજાન વિ॰ [I.] પ્રાપ્રિય. –ની સ્ત્રી॰ દિલેાાનપણું દિલગી સ્ત્રી॰ [હિં. (f+હિં. ના)] જીએ દિલચસ્પી (૨) મનોરંજન; વિનાદ; માક
ન
દિલ્લી(–હહી) ન૦; સ્ત્રી॰ (સં.) હિંદનું પાટનગર. [−ના ઠગ= નામચીન – પાકા ઠગ. -ને શાહુકાર =મહા લુચ્ચા. “દૂર છે =સફળતા સહેલી નથી.] ૦વાન પું॰ દિલ્લીના રહીશ દિવ(—વે)ટિયું ન॰ [‘દેિવેટ’ ઉપરથી] ફાનસમાં દિવેટ પકડી રાખનાર આંકડા. યા પું॰ એક અટક. યેા પું॰ મશાલચી; મશાલવાળા [જડેલી બેઠક. –યા પું૦ (૫.) દીવે દિવઢિયું ન॰ [‘દીવે’ ઉપરથી] દીવાનું કેાડિયું મૂકવાની ભીંતમાં દિવસ પું॰[i]સૂર્યદયથી સૂર્યાસ્ત સુધીનેા સમય; રાતથી ઊલટા તે (૨) એક સૂર્યોદયથી બીજા સૂર્યોદય સુધીનેા સમય (૩) પું૦ અવ॰ સમા; જમાના; વખત. [ઊડવા=જુએ દી ઊઠવે. –કાઢવા = વખત વિતાવવે (૨)ગુજરાન કરવું. ગણવા = મુદ્દત પૂરી થવાની આતુરતાથી રાહ જોવી. —ગબઢાવવા=ગમે તેમ કરી દિવસ પસાર કરવા. “ગુજારવા=જુએ દિવસ કાઢવા. -ઘેર ન હવે = ભાગ્ય પ્રતિકૂળ હોવું, –ચઢવા = અપેાર થવા -સૂરજ ઉપર આવવે.—જવા = દિવસ પસાર થવા; સમય વીતવા. કરવા = ભાગ્ય ફરવું – બદલાયું. “ભરવા=હાજરી પૂરવી –