Page Text
________________
ઘુસણિયું ]
સણિયું વિ॰ [‘સવું’ઉપરથી] ગમે તેમ કરીને ધૂસનારું કે ધૂસી
જાય એવું; તેવા સ્વભાવનું
ઘુસપુસ અ॰ (ર) સ્ત્રી॰ [૧૦] માંહેામાંહે ગુપચુપ ધીમી વાતા કરવી તે; ગુસપુસ [રજાએ કે હકે) ઘુસાડવું સક્રિ॰ [‘સવું' ઉપરથી] પેસાડવું; દાખલ કરવું (વગર ઘુસાવું અક્રિ॰, –વવું સક્રિ॰ ‘સવું’નું ભાવે ને પ્રેરક ઘુસ્તા પું॰ [સર॰ હિં. ઘૂંસા, મેં. ઘુસ્તા] ધુમ્મા (કા.) ઘુંમટ પું॰ [[. પુંવર્] દેરા અથવા મકાન ઉપરનું છત્રાકાર ધાયું; ગુંબજ (૨)ઘુંમટ નીચેના દેરાના અંદરના ભાગ થંમર સ્ત્રી નુ ઘુમ્મર ઘુંમા પું॰ જીએ ધુમ્મા બ્રૂક ન॰ [સં.] ઘુવડ
[વાની) ઘૂઘરાની માળા ઘૂઘર સ્ત્રી॰ નુ ધરી (૫.), માળ સ્રી॰ (બળદને કાટે બાંધઘૂથરવું અક્રિ॰ [‘ઘર' ઉપરથી] ફૂલીને મેાટા થવું; પાકવું (જેમ કે, સૈયડનું)
|
ઘૂઘરાવું અક્રિ॰ [‘ધરા’ ઉપરથી] ગુસ્સાથી ડોળા કાઢવા ઘૂઘરી સ્રી॰ [સં. ઘેર]ધાતુના પતરાની પાલી ખણખણતી ગાળી (૨) સ્ત્રીઓના હાથનું ધરિયાળું એક ઘરેણું (૩) એક રમકડું; નાના ધરા (૪) [સર૦ મ. ઘુĪ] બાફેલી નર – બાજરી વગેરે. [—બાફવી = ાર બાજરી ખાવી. ઘૂઘરીઓ લટકવી = પહેરેલાં-ફાટેલાં કપડાંની ચીંડીએ ધૂધરીએ લટકે તેમ ફરફર
૨૮૪
થવી (કટાક્ષમાં).]
ઘૂઘરા પું॰ મેાટી ઘૂઘરી(ર) અંદર કાંકરા જેવી વસ્તુ ભરીને કરેલા ખખડે તેવા ધાતુ વગેરેના પોલા ગોળેા (૩) તેવું એક રમકડું (૪) એક મીઠાઈ (૫) ધરીને ઝૂમખા (૬) દાળ પાડવા માટે પલાળીને સૂકવેલું કઠોળ (૭) ચૂના બનાવવા માટે પકવેલા મરડિયા (૮) (ચ.) વલાણાનો દાંડો ધરા જેવા જે ઘાટમાં ફરે છે, ને જે ગાળીને મેાઢ ગોઠવાય છે તે ગાળ ઘાટ. [ઘરા જેવું= સુંદર; મજેનું(૨) ગમતી (૩)બેાલકણું, ઘૂઘરા બાંધવા = નાચવું (૨) નિર્લજ્જ થવું. ઘૂઘરા મુકાવવા કે મૂકવા = ઘૂઘરીએની શાભા કરવી. છૂઘરા બનવું =રમકડા જેવા થવું (૨) ખુશખુશાલ થવું (૩) વશ થઈ રહેવું (સ્રીને). ઘૂઘરે રમવું =(કરું) સુખમાં કે સુખી ઘેર ઊછરવું.]
ઘૂઘવવું અ૰ક્રિ॰ [રવ૦] ‘’ એવા અવાજ કરવા (૨) ગર્જવું ધૂંધવાળું અક્રિ॰ ઘૂ ઘૂ અવાજ થવા
ઘૂથ અ॰ [૧૦] (રેલગાડી, સમુદ્ર વગેરેના રવ) ઘ પું; ન૦ નુ ઘુવડ ઘણિયા પું॰ દેગડો
[ઘૂંટણિયું
વાળવા = માથા ઉપરના સાલ્લાને ભાગ આગળ ખેંચી, લાજ કાઢવી] [કેરવવું. ઘૂમઢાવું અક્રિ॰ (કર્મણિ) ઘૂમઢવું સ॰ક્રિ॰ [‘ધૂમવું' ઉપરથી] હીચેાળવું (૨) ચકર ચકર ઘૂમડી(—ણી) સ્ત્રી॰ [‘ધમવું’ ઉપરથી; પ્રા. ઘુમ્મળ] મરડી. [—ણી ઘાલવી=જુએ મણે ધાલવું.] —ણુ ન॰ ધૂમવું કે હીંચવું તે. [મણે ઘાલવું = ઘાડિયામાં સુવાડવું; હીંચવું.] ઘૂમરાવું અ॰ ક્રિ॰ [‘ધૂમવું’ ઉપરથી] રીસમાં મેાં ચડવું; ધંધવાનું (૨) મરી ખાવી (૩) વરસાદનું ચડી આવવું (૪) ડહેાળાવું ઘૂમરી સ્ત્રી• [‘ધૂમવું’ ઉપરથી] વમળ; ભમરા (૨) ધુમડી, ઘુમરડી (૩) તેર કે અભમાનમાં (મથી થાય એમ) આંખા ચકળવકળ થવી. [આવવી=(પાણીમાં) વમળ ચડવા. –ખાવી =(આંખાનું) તારમાં ચકળવકળ થવું (૨) મરડી ખાવી; ચકર ચકર ફરવું. “ચઢવી = આવેશ આવવે; મદ ચડવેા.] ઘૂમવું અક્રિ॰ [સં. વૃ, બા. હ્યુમ્નનું ગોળ ફરવું (ર) રખડવું (૩) [લા.] મોટા કારભાર કરવે; મહાલવું (૪) મચ્યા રહેવું ઘૂમાધ્મ(મી) સ્ત્રી॰ [‘ઘુમવું’ ઉપરથી] હરફર; દોડધામ ઘૂરકવું અ॰ ક્રિ॰ [રે. ઘુર, (ર૧૦)] ઘુરપુર કરવું (૨) જોરથી ભસવું (૩) [લા.] ગુસ્સામાં ઘાંટે પાડવે; તકવું ઘૂરકાઘૂરકી સ્ત્રી॰ સામસામે કે વારંવાર ધરકવું તે ઘૂરકાવું અક્રિ॰ (‘ચૂકવું’નું ભાવે) ઘૂરકવાની ક્રિયા થવી ઘૂરકી, ઘૂરી સ્ત્રી. ઘરકવું તે; ઘુરકિયું ઘૂર્ણાયમાન વિ॰ [સં.] ચક્રાકારે ધૂમતું ઘલર,—ં ન॰, –રે પું॰ જુએ ‘ગુલર’માં ઘૂસ પું॰ [સં. ઝુહાશય ? સર॰ હિં., મેં.] ઉંદર; કોળ ઘૂસણુ ન॰ ઘૂસવું તે; વગર હકના પ્રવેશ (ર) વિ॰ જીએ સિયું. ૰ખાર વિ॰ સણિયું; સણિયા વૃત્તિવાળું. વખારી સ્ત્રી. નીતિ સ્ત્રી॰ સીને કાંઈ કરવાની નીતિ કે રીતિ ઘૂસવું અક્રિ॰[કે. વ્રુત્તિળિય = ગવેયેલું; શેાધેલું પરથી ? સર૦ મ. ઘુતળ; હિં. વ્રુક્ષના] વ્હેરથી કે ગમે તેમ કરી પેસી જવું. [ઘૂસી જવું =જોરથી, વગર હકે કે ગમે તેમ કરીને દાખલ થઈ જવું.] સાધૂસ શ્રી॰ (અનેક જણે એકસાથે કે ખૂબ) વારંવાર ઘૂસવું તે ઘુસિયું ન॰ [‘સ’= ઉંદર] દરિયું
|
ઘૂસિયું મધ ન૰[‘ઘૂસવું’ ઉપરથી] (ઝાડ વગેરેની ખખાલમાં ઘૂસીને બાંધેલા મધપૂડાનું) એક જાતની ઝીણી માખાએ બનાવેલું મધ ઘૂંઘટ(“ટો) પું॰ [હિં.] ધૂમટો; સ્ત્રીએ માં પર કપડું ઢાંકે છે તે ઘૂંટ પું॰ [રે. ઘુંટ; ત્રા. કોટ્ટ] ઘૂંટડા (ર) ઘાંટા; કંઠ (૩) સ્રી૦ (જીવનું) લૂંટાવું – ગંગળાવું તે. [–ભરાવી = ગંગળાવું.] ઘૂંટડો પું॰ [જીએ ઘંટ] ગળા વાટે એકી વખતે ઊતરી શકે તેટલા પ્રવાહી પદાર્થ. [ઘૂંટડે ઘૂંટડે =ધીમે ધીમે; એક પછી એક ઘંટડાથી, ઘટડા ઊતરવા = ઘંટડો ગળામાંથી નીચે જવા (૨) સમજાવું; ગળે ઊતરવું. ભરવા= ઘૂંટડા જેટલું મેાંમાં લેવું-પીવું.] ઘૂંટણ પું; ન॰, —ણિયું ન॰ [ä. ઘુંટ] ઢીંચણ. [ઘૂંટણે(-ણિયે) પઢવું = બાળકે ઢીચણ વડે ચાલવું (૨)[લા.] પગે લાગવું (૩) નમી પડવું; કરગરવું
Jain Education International
ના પું॰ (કા.) ખાઈ (૨) નદીમાંના ઊંડો ભાગ; ધર ધૂમ અ॰ [. ગુમ, પ્રા. ચુમ] (તર્કમાં) ગરક – લીન (૨) (નશાથી) ચકચૂર – બેભાન
|
ઘૂમચી સ્ક્રી• [‘ઘૂમવું' ઉપરથી] ઘુમરડી, ચક્રાકારે ફરી વળવું તે ઘૂમચા પું॰ [ા. ગુંવહ્ = પાંદડીઓને જથા] જથા; સમૂહ ઘૂમટ પું॰ [સર॰ મ. ઘુમટ] જુએ ઘુંમટ. −ટી સ્ક્રી॰ ઘુંમટ જેથી નાની આકૃતિ (૨) [લા.] માથું અને પીઢ ન પલળે એવી
ઘાસ કે વાંસની ચીપેા વગેરેની બનાવેલી બેચલા જેવી છત્રી
ઘૂમટા પું॰ [સર॰ હિં. ઘુમટા] ધંઘટ.[−કરવા, ખેંચવા, તાણવા,
ચૂંટિયું ન॰ જુએ વંટણ (૨) (આસનથી બેસતાં) ઘૂંટણ નીચે રખાતું ટેકણ. [ઘૂંટણિયાં ભરવાં = ખાળકે ઢીંચણ વડે ચાલવું. -ભાંગવાં, ભાંગી જવાં= પગ નરમ થઈ જવા; (કામમાં) પાછા
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |