Page Text
________________
એ વખતે પણ નવું નવું ધારણ કરવાના ઉત્સાહમાં એ જ સંગીતને માટે પણ કહી શકાય. પરંતુ તણાઈ ન જાય અને આ પ્રવાહ ડહોળાઈ ન જાય રસાયનશાસ્ત્ર, પદાર્થવિજ્ઞાનશાસ્ત્ર, યંત્રશાસ્ત્ર, ગતિશાસ્ત્ર, એટલા ખાતર વિજિગીષાનું વ્યાકરણ પણ જાળવવાનું વિદ્યુચ્છાસ્ત્ર વગેરેની પ્રમાણભૂત અને પ્રયોગસિદ્ધ હોય છે. પણ એ ક્ષેમવૃત્તિ કરતાં જ હોય છે. આ પરિભાષાને અભાવે તે સંપૂર્ણતાએ આ કેશમાં નથી. નવું વ્યાકરણ ધ્યાનમાં લઈ, દરેક દસકે ભાષાને કેશ વિજ્ઞાન કે ગણિતની પરિભાષાની બાબતમાં અન્ય કરી ફરી સજીવન કરવાની આવશ્યકતા ઉત્પન થશે, કેશાએ ગમે તેમ ગોઠવણ કરી છે તે તપાસીને જે એમ અમે માનીએ છીએ. ચાલ લડતમાંથી જે શબ્દો ઠીક ન લાગ્યા તે રદ કર્યો છે. વિજય મેળવીને નીકળ્યા હશે, તેમને માટે આ કામ અમે રાખી મૂકીએ છીએ. છેલ્લાં દસ પંદર વર્ષમાં અને પાશ્ચાત્ય પરિભાષામાં ઠીક ઠીક વધતા જાય છે.
પણ આપણું સાક્ષરોના વિચારો પાશ્ચાત્ય ઢબે ભાષાએ જે પ્રગતિ કરી છે, ભાષામાં નવા નવા શબ્દો
તેમને વ્યક્ત કરવા તેઓ પરિભાષા પણ જતા દાખલ થયા છે, શબ્દોને નવા નવા અર્થો મળ્યા છે,
જાય છે. તેને વિવેક કરીને સંગ્રહ કરવો આવશ્યક તે બધાને સંગ્રહ અમે કરી શકયા છીએ એટલાથી
ગણાય. તે આ કોશમાં કરવામાં આવ્યું છે. તેના જ અમને સંતોષ છે.
અર્થ મુખ્યત્વે તેના અંગ્રેજી પર્યાય દ્વારા આપ્યા છે. બીજ સંસ્કરણને લાભ લઈ અમે શબ્દને ઉમેરે તેવું જ ગણિતની પરિભાષા માટે પણ કર્યું છે. કરવા શોધ કરી શક્યા હતા. પરંતુ તેને પહોંચી આવી રીતે અંગ્રેજી પર્યાને આશરે લાંબો વખત વળવું અશક્ય હતું. એટલે સહેજે અમને જેટલા નવા ન લેવો પડે છે તે ત્યારે જ બને કે જ્યારે શબ્દ મળી આવ્યા તેમને તો આમાં ઉમેરો કરી આપણે તે પરિભાષાને અપનાવી રૂઢ કરી લીધે છે. . . . . કેટલાક શબ્દને અમે પહેલી લઈએ. આવૃત્તિમાં માત્ર વિકલ્પનિર્દેશ જ કર્યો હતો તેમને આમાં, અર્થકાશ તરીકે ઉપયોગિતાની દષ્ટિએ, જુદા
જ્યાં શબ્દો સાથે વિસ્તારપૂર્વક વિગત આપવાની પણ બતાવેલા છે.
હોય છે, ત્યાં કેશકારની મૂંઝવણું સહુથી વધારે પ્રત્યયસાધિત શબ્દો, ક્રિયાપદનાં પ્રેરક તથા
હોય છે. રમત, વનસ્પતિ, ઔષધિ, પ્રાણી, પંખી,
રેગ, ઘરેણાં, ઔદ્યોગિક ક્રિયાઓ, વ્રત, ઉત્સ, કર્મણિ રૂપે, અને અનેક સમાસોનો સમાવેશ કરીને
પંથ, વાદ, અવતાર, કારીગરોનાં ઓજારો વગેરેના કેશકાર ધારે તો શબ્દસંગ્રહ ઘણો મેટે દેખાડી શકે.
અર્થ આપતી વખતે એછામાં ઓછી કેટલી વિગત અમે એ લોભ રાખ્યું નથી. પહેલી આવૃત્તિમાં
આપવી જોઈએ એ જ નક્કી કરવાનું રહે છે. વિસ્તાર જે શબ્દ સંઘરાયા હતા તેમાંથી કેટલાક સમાસે તથા
ન કરતાં શબ્દાર્થ સ્પષ્ટ થાય, વાચકને બધી માહિતી પ્રત્યયસાધિત શબ્દો આ આવૃત્તિમાં રદ પણ કરવામાં
ભલે ન મળે પણ શંકાનિવૃત્તિ તો જરૂર થાય, એ આવ્યા છે. અર્થકાશમાં તેમ કરવાને શુદ્ધ જોડણીકોશ કરતાં ઓછી છૂટ છે એ તથા જોડણીની આવશ્યકતાને જાતનું ધારણ જાળવવાને અહીં પ્રયત્ન કર્યો છે. વિચારીને જ તેમ કરવામાં આવ્યું છે. આમ વધઘટ કાશમાં દરેક શબ્દ સાથે તેનું વ્યાકરણ પણ થઈને સરવાળે શબ્દભંડળ પહેલી આવૃત્તિ કરતાં મેટું આપવાની જરૂર રહે છે, કે જેથી એ શબ્દ વિશેષ નીવડયું છે. પહેલી આવૃત્તિમાં ૪૩૭૪૩ શબ્દો હતા, એળખાય અને તેને કેમ વાપરવો એને કાંઈક ખ્યાલ આમાં કુલ ૪૬૬૬૧ શબ્દ છે.
આવી જાય. એ વ્યાકરણનું વર્ગીકરણ આપણે પારિભાષિક શબ્દનો ઉપયોગ આપણે નથી કરતા અંગ્રેજી વ્યાકરણમાંથી ઉપાડી લઈ અમુક અગવડ ત્યાં સુધી તેમની પસંદગી કરવી મુશ્કેલ જ રહેવાની. વહોરી લીધી છે. કોશમાં આપેલા વ્યાકરણમાં કયાંક વિજ્ઞાનશાસ્ત્રને અભ્યાસ આપણે અંગ્રેજી દ્વારા કરીએ ક્યાંક મતભેદ કે પ્રશ્ન જરૂર ઊપજવાના. પણ તે છીએ, એટલે ગમે તેવી સુંદર જેલી પરિભાષા પણ જ્યાં સુધી ગુજરાતી ભાષાના સ્વભાવને અનુસરજીવંત ભાષાને કેશકારને સંગ્રહવી મુશ્કેલ પડે છે. નાર એક સંપૂર્ણ અને શાસ્ત્રશુદ્ધ વ્યાકરણ ગ્રંથ પણ જે વાપરની કસોટી પર તેને ચડાવીએ, તે તેની પ્રજા આગળ નથી મુકાયે, ત્યાં સુધી શું થાય ? પરીક્ષા થઈ પસંદગી સરળ બને છે. ગણિતની શબ્દના વ્યાકરણના નિર્ણય કરતાં એ ઊણપ અમને પરિભાષાના વિદ્યાપીઠના અનુભવ પરથી આ અમે નજરે આવ્યા કરી છે. નામનાં લિંગ તથા વિશેષણ કહી શકીએ છીએ. વિનયમંદિરના ગણિતની પરિભાષા અને ક્રિયાવિશેષણને ભેદ એ આ વિષેનાં આગળપડતાં આ કેશમાં લગભગ સંપૂર્ણતાએ સંગ્રહાયેલી છે. તેમ દષ્ટાંત છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |