Page Text
________________
શબ્દો રૂઢ હોય પણ આપવાનું પ્રજન, ખરું વિશેષ ઉપયોગ કર્યો છે. આપના સંસ્કૃત કોશ વગર
તાં. નથી. છતાં શરૂઆતમાં એવા શબ્દો આપીને કેાઈ ચલાવતું જ નથી. બીજા પણ કેટલાક કોશે પણ કોશ વાપરનારનું કામ સહેલું કરી આપવું અમે વાપર્યો છે. પ્રચલિત સાહિત્યમાંથી શબ્દો કાઢી આવશ્યક જણાવાથી પ્રત્યયસાધિત રૂપો આપ્યાં છે. આવામાં ગાંડળન ભાઈ ચંદુલાલ પટેલ, રાજકોટના આગળ ઉપર જોડણીકેશમાંથી એવા શબ્દોને બાતલ કવિ ત્રિભુવન વ્યાસ છે. મિત્રોએ કરેલી મદદની કરવા જોઈશે.
અહીં નોંધ લેવી ઘટે છે. . . . જોડણીના નિયમો
નક્કી થયા, આવેલી બધી સૂચનાઓનો વિચાર થયે, જોડણીનો વિચાર કરતી વખતે હઋતિ અને
અને શબ્દને સંગ્રહ પણ બની શકે તેટલો સંપૂર્ણ ચશ્રતિ જોડણીમાં વ્યક્ત થવી જોઈએ એ શ્રી. નરસિંહ
કર્યો; પણ મુખ્ય કામ એ નિયમો અને સૂચનાઓને રાવને આગ્રહ ધ્યાનમાં આવ્યા વગર રહેતો નથી.
અનુસરીને એ બધા શબ્દો એકધારી રીતે અને તેઓ કહે છે કે, ગુજરાતી ભાષાના સ્વભાવમાં એ
અકારાદિ કમ પ્રમાણે લખવાના એ તો રહી જ ગયું વસ્તુઓ છે અને જૂના લોકો એ બંને ઋતિઓ લખવામાં
હતું. નરહરિભાઈએ એ કામ કેટલુંક કર્યું હતું, પણ વ્યક્ત કરતા પણ હતા. સરકારી કેળવણી ખાતાએ
વિશ્વનાથભાઈની મદદ ન મળી હોત તો કેશ એટલો મનસ્વીપણે એને છેદ ઉડાડચા અને લોકોએ જડતાથી
જલદી પૂરો ન થાત. એમણે નિયમિતતાથી અને અત્યાર સુધી એ જોહુકમીને ટેકો આપે છે.
શાસ્ત્રીય રસથી એ કામ કરી આપ્યું એને માટે તેઓ એમની એ વાત અત્યાર સુધી લેકએ ધ્યાન ખાસ ધન્યવાદને પાત્ર છે. . . . ઉપર નથી લીધી એ બરાબર નથી થયું. પણ આટલા
ગુજરાતી જોડણી વિષે ચર્ચા, કંઈ નહિ તો, ૬૦ દિવસના અનુભવ પછી જરૂર કહી શકાય કે, જે
વરસથી ચાલતી આવી છે. જેમણે એ બાબતમાં લખ્યું ફેરફાર થઈ ગયો છે એ થઈ ગયો છે; અને ‘ય’નું
છે તેમનાં નામ સહુ કઈ જાણે છે. પણ જેમણે જોડણીમાં ફરી સ્થાન સર્વમાન્ય થવું એ લગભગ
ખાનગીમાં ચર્ચા કરી હોય, બીજાઓને પ્રેરણા આપી અશકય છે. પણ એનું મુખ્ય કારણ એ નથી કે,
હોય, અને નિર્ણય આણવામાં મદદ કરી હોય, એવા લોકોને એ બે કૃતિઓ વિષે વાંધો છે. પણ જનસ્વભાવ
અજ્ઞાત ભાષારસિકો અને શિક્ષકે તે ઘણા હશે. લખવા વાંચવામાં અને છાપખાનાંવાળાઓ બીબાં
એવા બધાના સંકલ્પમાંથી જ જોડણીકાશ આખરે ગોઠવવામાં જોડાક્ષર વધે એ પસંદ નથી કરતા.
પેદા થાય છે. કેળવણી ખાતાએ જોડણીને કાંઈક જે હશ્રુતિ અને યશ્રુતિ વ્યક્ત કરવાનો કેઈ સહેલો
નિયમે તૈયાર કરી એ પ્રમાણે પાઠ્યપુસ્તક છપાવ્યાં ઉપાય લિપિ સુધારાને અંગે થાય તો શ્રી. નરસિંહરાવના
એ જ વખતે જે આ વિષયને સર્વાગી વિચાર થયે પ્રયત્નને અત્યાર સુધી નથી મળ્યો એવો ટેકે જરૂર
હોત, તે અત્યારે જોડણીને સવાલ જ ઊભું ન થયે મળશે.
હોત. પણ તેમ ન બન્યું. તેથી વિદ્વાનમાં અસંતોષ કેટલાક શબ્દો સારા લેખકોએ અથવા કવિઓએ ફેલાયે અને જોડણીની ચર્ચા શરૂ થઈ. સ્વ. કવિ વાપરેલા હોવા છતાં, વપરાશમાં કાં તો આવ્યા નથી નર્મદાશંકરથી માંડીને અત્યાર સુધી જે લેખકેએ અથવા રહ્યા નથી. તેવા કાલગ્રસ્ત શબ્દોને અર્થ જોડણીની ચર્ચા કરી છે એમની સંખ્યા નાનીસૂની કરવો પણ કોક કોક વાર મુશ્કેલ થઈ જાય છે. નથી. સ્વ. નવલરામ, સ્વ. કમળાશંકર, સ્વ.ગોવર્ધનરામ એવા શબ્દો નજીકના ભવિષ્યમાં કોઈ વાપરે એવો વગેરે વિદ્વાનોએ જોડણીમાં વ્યવસ્થા અણવાના પ્રયત્નો સંભવ પણ નથી હોતો. એવા શબ્દોની જોડણું નક્કી કર્યો છે. દી. બ. કેશવલાલ ધ્રુવ, શ્રી. નરસિંહરાવ કરી આપવાનું ખાસ પ્રયજન નથી. છતાં અર્થકેશમાં ભેળાનાથ, શ્રી. આનંદશંકર ધ્રુવ વગેરે વિદ્યમાન તે કામ આવે એમ જાણી તેમને આ કોશમાં સ્થાન વિદ્વાનોએ પણ આ વિષય ઉદ્દીપિત કર્યો છે. એ આપી + નિશાનીથી જુદા પાડયા છે. . . . બધાની મહેનત અમારી આગળ હતી, તેથી
જ અમે જોડણીના નિયમે સહેલાઈથી નક્કી કરી જે કેશોમાંથી અમે શબ્દસંગ્રહ પ્રથમ ભેગો કર્યો,
શક્યા. . . . એટલે અમારી આ પ્રવૃત્તિમાં પ્રત્યક્ષ તે કેશોના કર્તાઓને અને પ્રસિદ્ધકર્તાઓનો અહીં
અપ્રત્યક્ષ ભાગ લેનાર સઘળા ભાઈઓને અમે આભાર આભાર માનીએ છીએ. શ્રી. લલ્લુભાઈ ગોકળદાસ,
માનીએ છીએ. . . . શ્રી. જીવનલાલ અમરશી, શ્રી. ભાનુસુખરામ અને ભરતરામ, એમના કશે તથા ગુજરાત વર્નાક્યુલર ફાગણ વદ ૭, સેમવાર સંસાયટીનો ફારસી-અરબી કોશ, એ ગ્રંથને અમે સં. ૧૯૮૫
દ. આ. કાલેલકર
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |