Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 211

કવણ ]
કવણુ સ॰ [ત્રા.][ાણ] કયું (૫.) કવન ન॰ [ä.] કવિતા કરવી તે (૨) કવિતા. —ની પું॰ કવિતા કરનાર પુરુષ; કવિ; ભાટ (૩) સ્ત્રી॰ કહેતી; કહેવાની ઢબ કવયિત્રી સ્ત્રી॰ [સં.] સ્ત્રી કવિ
કવર ન॰ [.] પરબીડેયું (૨) પુસ્તકનું પૂરું [ કાબરચીતરું કલર ન॰ [સં.] મીઠું (૨) પું॰ પાઠક; વક્તા (૩) વિ॰ વિચિત્ર; કવરક પું॰ [સં.] કેદી; બંદીવાન
કવરધું વિ॰ [સં. + વૃત્ત] વાંકું; તીક્ષ્ણ; કટુ (વચન) કવરાપ સ્ત્રી॰ [ક + વરાપ] ખેતીમાં વરાપ ન હોવી તે કવરાવવું સક્રિ॰ કાવરું – કાયર કરવું; હેરાન કરવું (૨) [જીએ ‘કવવું’] વર્ણન કે કવિતા કરાવવી; ‘કવવું’તું પ્રેરક
કવરી શ્રી॰ [સં.] કખરી
કલરું ન॰ [સં. વુ+વર : ] કજોડું (૨) વિ॰ જુએ કવર (?) કવરી પું॰ [ક +વરો] અણઘટતા વર – ખર્ચ કવર્ગ પું॰ [F.] જુએ ‘ક’માં
કવણું સ્ત્રી• [ઙ + વર્ણ] હલકી વર્ણ – જાતિ (૨) વિ॰ તેવી જાતિનું કવલ(~૧) પું॰ [ä.] કાળિયા; ગ્રાસ
કવલી વિ॰ સ્ત્રી॰ (કા.)વાડુંબતાવ્યા વિના દેહવા દે એવી(ગાય) કવલું ન૦ [સર૦ મેં. લોજ, હિં, જ્વ] નળિયું (૨) માલારિયું
(૩) વિ॰ પૂર્ણ; કામળ
કવલે(લૅ') સ્ત્રી॰ [કુ + વલે] ખરાબ વલે – દશા
કવવું સક્રિ॰ [ä. ; પ્રા. ñā] કવિતા કરવી (૨) સ્તુતિ ગાવી વખાણવું (૩) વર્ણવવું
કવવું અક્રિ॰ [કા.] કળવું; કળતર થવું
કવશ વિક્ + વશ] તાબેદાર; પરાધીન(૨)સ્ત્રી એપટી;અડચણ કવળ પું॰ [જુએ કવલ] કાળિયા
કવણું વિ॰ જીએ કવલું (૨) [ક +વળ] ન ગેગઢતું; કઠતું કવા પું॰ મેાલમાં જિવાત કે સડો પડવા તે
કલા, ન્યુ પું॰ [ક + વાયુ] પ્રતિકૂળ પવન (૨) પ્રતિકૂળ સમય, સંજોગ કે વાતાવરણ. [-પેસવેલ્શ (શરીરમાં)=શરીર બગડવું. કવાટ શ્રી॰ [ક +વાટ] કુમાર્ગ
કવાણ ન॰ [ક + વાણા] ખોડખાંપણ, લાંછન. —હું વિ॰ કવાણવાળું (૨) ન૦ ખોડખાંપણ
કવાબ પું॰ [જુએ કબાબ] માંસનું ભજિયું – મૂડિયું
કવાયત સ્ત્રી॰ [ત્ર. વાર્ ઉપરથી] હિલ; લશ્કરી તાલીમ; પરેડ (૨) તરતીબ; તાલીમ. “તી વિ॰ કવાયત પામેલું; તાલીમવાળું; તાલીમબદ્ધ [વાળું કવાયુ પું॰ [ક + વાયુ] જીએ કવા. —યું વિ॰ પ્રતિકૂળ; કવાકવાર પું॰ [કુ+વાર] અશુભ દિવસ – સમય(૨)ન॰[સં.] કમળ. ~રે અ॰ અશુભ દિવસે કે સમયે વારી સ્ત્રી અપકીર્તિ
કવારે અ॰ જુએ ‘કવાર’માં
કવા(-વા)લ પું॰ [જીએ કવ્વાલ] ગવૈયા (૨) એક રાગ. લી સ્ત્રી॰ ગઝલ (ખાસ કરીને સૂફીવાદની) (ર) ખ્યાલટપ્પાનું ગાણું કવાનું અક્રિ॰ [‘કવા’ ઉપરથી] શરીરમાં કવા પેસવે; શરીર બગડવું (૨) કથળવું; વણસવું (૩)વસૂકી જવું(૪)વાવાવું;નિંદાવું કવાનું અક્રિ॰ ‘કવવું’નું કર્મણિ. –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)
૧૬૬
[ ક⟨-સ)ણી
કવાસ પું[કુ + વાસ]કઠેકાણું; કુસ્થાન (૨)સ્ત્રી॰ નઠારી વાસ-ગંધ કવાસ સ્ત્રી॰ જવ, મધ અને મીઠાની મેળવણીનું પેય કવિ પ્॰ [ä.]કાવ્ય – કવિતા કરનાર(૨) ભાટ. ૦કપિત ન્યાય પું॰ કાવ્યસૃષ્ટિના ન્યાય. કુલ ન॰ કવિના સમુદાય. કુલગુરુ પું॰ કવિએમાં શ્રેષ્ઠ કવિ. છૂટ સ્ત્રી॰ કાવ્યનાં પ્રાસ,માત્રામેળ ૪૦ અર્થે શબ્દના રૂપમાં ફેરફાર કરવાની છૂટ કવિ લે તે. જેમ કે, ‘વસ્તુ’નું ‘વસ્ત’. જન પું॰ કવિ માણસ (ર)(બ૦ ૧૦) કવેલા ક; કવિઓ. ૦૪નેચિતવિ॰ [+ઊંચત]કવિજનને શેાભે એવું. ત ન॰ એક જાતની કવિતા; મનહર છંદ. તડું ન॰ (તુચ્છકારમાં) કવિતા. તા સ્ત્રી॰ કાવ્ય(૨)પદબંધ (૩)કાવ્યના ગુણ (૪) પું૦ (૫.) + કવિ. ~ ન૦ પદ – કાવ્ય રચવાની શક્તિ (૨) કવિપણું (૩) કાવ્યના ગુણ. ત્થમય વિ॰ કાવ્યના ગુણ ભરેલું. ત્વરીતિ સ્ત્રી॰ કવિતા દ્વારા ભાવ પ્રગટ કરવાની રીતિ. ત્વશક્તિ સ્ત્રી॰કવિતા રચવાની શક્તિ,યણ સ્ત્રી॰ + કવયત્રી, યન પું॰ બ૦ ૧૦ (૫.) કવિઓ. ૦રાજ પું॰ મેટા – ઉત્તમ કવિ. ૦૧ર પું૦ શ્રેષ્ઠ – ઉત્તમ કવિ. સમ્રાટ્,-વીશ્વર[+ Ëર], -વીંદ્ર પું॰ [ + ફ્ન્દ્ર] સૌથી મોટો કવિ. –વીશ્વરતા સ્ત્રી૦ કવિદ્યા સ્ત્રી॰ [ ક્ +વિદ્યા] ખેાટી વેવા; ઠગાઈ (૨) મેલી – મંત્રતંત્રની વિદ્યા [જીએ ‘કવિ’માં કવિયણ, કવિયન, કવિરાજ, કવિવર, કવીશ્વર, કવીંદ્ર પું॰ કવેણ ન॰ [કું+વેણ] ખે!હું – અટેત વેણ; અપશબ્દ કવેળા સ્ત્રી॰ [કુ + વેળા] કવખત
કવેણુ વિ॰ [તું.] થોડું ગરમ; નવશેકું કન્ય ન॰ [i.] પિતૃને આપેલ પિંડ, ભોજન ઇ૦ કવાલ પું[Ā.]કવાલ; કવાલી ગાનારો.-લી સ્ત્રી॰ નુએ કવાલી કશ (શ, ?)શ્ર૰[તં. દુરી, જોરા]નરાશ; કાશ (૨)[સં. રા]વરત કશ(સ) શ્રી॰, ૦૩ ન॰ [તું. બૈરા]અંગરખું, બંડી વગેરે ભીડવાની નાની દોરી હોય છે તે (બટનને બદલે) કશ(—સ)ણું ત [જીએ કસલું] હું...
કશમકશ સ્ત્રી॰ [hī.] ખેંચતાણ (૨) ધમાધમ; ઝઘડો કશા સ્ર॰ [i.] ચાબુક
[છે') કશાલા પું॰ અચે;મીડ(જેમ કે, ‘ધરમાં કામના કશાલા બહુ પડે કશી(–સી)દો હું ઈંટ અથવા નળિયાંને ખૂબ । તપાવીને તેના રસને બનાવેલા કીટો (૨)[Ā.]જરીનું ભરતકામ. [—કાઢવા, –ભરવા =જરીનું ભરતકામ કરવું]
કશું [હિં. જછુ; નં. નીદરા ? foશ્વેત ?] સ૦(૨)વિ॰ કોઈ; કાંઈ (અનિશ્ચિતાર્થક). ૦૬ સ૦ (૨) વિ॰ કોઈકે; કાંઈક. ન્યુ સ (ર) વિ॰ કશું પણ. -શે અ॰ કયાંક ? કોઈ જગાએ ?. શેક અ॰ કયાંક. –શેય અ॰ કયાંય
કશે(સે) પું॰; ન॰; ॰કા સ્ત્રી॰[i]કરોડ(બરડાની).નલિકા સ્ત્રી કરોડરજ્જુ [ન॰ પાપ (૪) દુઃખ; ઉદાસી કશ્મ(–મ)લ વિ॰ [i.] ખરાબ; ગંદું (૨) નામેાશીભરેલું (૩) કશ્યપ પું॰ [ä.] કાચબા; કચ્છપ (૨) (સં.) એક ઋષે (દેવે, દાનવા ઇના પિતા), તન, ॰સુત પું૦ (સં.) સૂર્ય કષ(–સ)ણી સ્ત્રી॰ [સં. પ્, પ્રા. 5 = કસવું] કસેાટી (૨) કસેાટીની વેળા; આપત્તિ; દુઃખ (૩) [જીએ ‘કશ’ (સ્ર॰)] વાંસળી; પૈસા ભરવાની લાંબી, કેડે બંધાય એવી કથળી