Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 168

ઉનાઈ)
૧૨૩
[ઊભું
દિલની દાઝ કાઢવા બોલવું. ઊનું ખાવું = આપકમાઈનું ખાવું. ઊબવું અક્રિ. [જુઓ ઉબાવું] ઊબ લાગવી છીનું લેહી=નવો જુસ્સ; નવજુવાનીનું જોમ, ઉત્સાહ ઈ૦. ઊબળ પું. [૩૬ +વળ?] ઊલટે વળ ઊનો વા વાવ = જુઓ “ઊની આંચ . . .')–નાઈ સ્ત્રી, ઊબ(ભ)ળવું અ(િવળનું) ઊકલી જવું (૨) (રૂઝ વળ્યા પછી –નાપણું ન ઊનું હેવું તે; ઉષ્ણતા
અથવા મટવા આવ્યા પછી) ફરી ઊપડવું ઊથલે ખાવ. ઊબઊપજ સ્ત્રી. [જુઓ ઊપજવું] પેદાશ (૨) આવક મળતર (૩) (–ભ)ળાવું અ૦ ક્રિ. (ભાવે) ન. ૦નીપજ સ્ત્રી ઉત્પન્ન અને વૃદ્ધિ(૨) પેદાશ (૩) ચોખી | ઊભ, ૦૦ વિ૦ જરાક ઊંચું હોય એવું; ઊભું આવક. ૦રે ૫૦ આવકવેરે
ઊભઠ પુત્ર મજૂર; દહાડિયે (૨) અસ્થિર વાસવાળો આદમી. ઊપજવું અ. ક્રિ. [સં. ૩રપ૬, પ્રા. ૩qs] ઉત્પન્ન થવું; પેદા ૦મૈયું વિ. અસ્થિર; નક્કી કર્યા વિનાનું. ૦રે ૫૦ બિનખેડૂત
થવું; જનમવું (૨) નીપજવું; નીવડવું (૩) મળવું; સધાવું; મળ- | ઉપર લેવાતે કર તર કે આવક થવી (૪) કિંમત તરીકે મળવું (જેમ કે, “આ પેન | ઊભડું વિ૦ જુએ ઊભું વેચે તે પ૦ ઉપજે એમ છે.) (૫) સાધી શકાયું; ચલણ હોવું | ઊભણી સ્ત્રીજુઓ ઊભવું ઘરના પરથારથી મેડા લગીની ઊંચાઈ (જેમકે, ‘ઘરમાં એનું કાંઈ ઊપજતું નથી.')[ઊપજાવું અક્રિ. (૨) ઘર પરથાર; ઘરની બેસણું (ભાવે)]. ઊપજવેરે પુત્ર જુઓ “ઊપજ માં
ઊભર(–રા)વું અ[િહિં. ૩મ(-૨)ના, ૫.૩મર; નં.૩મ?] ઊપટ સ્ત્રી, નાણાંને ઉપાડ; દેવું (૨) જુઓ ઊગટ; ઉપટણું ગરમીના જોશથી ઊંચે આવીને બહાર નીકળવું (૨) ન માવાથી ઊપટવું અ૦ ક્રિક ઝાંખું પડી જવું. [ઊપટાવું અ૦ કિ(ભાવ)] બહાર આવવું છલકાવું. (જુસ્સ બહુ ઊભરાઈ જાય છે) (૩) ઊપટો પુત્ર જુઓ ઊક
અતિ મોટી સંખ્યામાં ટોળે વળવું ઊપડવું અ૦ ક્રિ. [સં. ૩૫, પ્રા. ૩u] ઊપસવું; ઊંચું થવું | ઊભરે ઉભરણ; ઊભરાવું તે (૨) લાગણીને ઉછાળો. (૨) ઊંચકાવું (૩) પ્રયાણ કરવું; નીકળવું; ચાલવા માંડવું; જવું [-આવ, –ચ = ઊભરાવું (વસ્તુ કે લાગણી માટે). (૪) એકાએક શરૂ થવું (દુ:ખ, રોગ ઇત્યાદિનું) (૫) ચરાવું; -કાઢ, –ઠાલવ = મનની લાગણીને બહાર કાઢવી; મનમાં ઉપાડાવું (૬) નાણાં ઉપાડવાં; ઉપાડ થવો (૭) ખપવું; વેચાવું ઊભરાતી લાગણીને બહાર કહેવી. -બેસ-શમ = ઊભ(જેમકે, “હમણાં ખાદી ખૂબ ઊપડે છે.”(૮)(એકાએક ઓચિંતું) રાતું અટકવું (૨) મનને ઊભરો ઠંડે પડવો.] શરૂ થવું, ચાલવું (જેમ કે, હમણાં ફાળાનાં કામ ઘણાં ઊડયાં | ઊભવું અ૦ ક્રિ. [૪, કર્વ, પ્ર. ૭મે = ઊંચું – ઊભું કરવું] ઊભા છે.) (૯) એકદમ તત્પર થવું, ઘસવું; કુદી પડવું (ઉદા. તે એને રહેવું – થવું; ખડું થવું; પગ ઉપર ઊઠવું (૨) થંભવું (૩) ટકવું; મારવા ઊપડો). [ઊપડતીને એણે ગાળ દીધી; ઊપડતાંને સામે ઊભા રહેવું – ટક્કર ઝીલવી થપ્પડ મારી = ઓચિંતી, એકદમ. પઠતા ઘાટ = ઊપસેલે, | ઊભળવું, ઊભળાવું અ૦ કિ. જુઓ ‘ઊબળવું'માં ઉઠેલો ઘાટ)
ઊભાઊભ સ્ત્રીઊભા ને ઊભા રહેવું તે (૨) અ૦ બેઠા વિના; ઊપવું સત્ર ક્રિ. [. ઉત્, પ્રા. ] (અનાજને) પવન | નિરાંત વિના; ઊભાં ઊભાં (૩) ઝપાટામાં
નાખી ચાખું કરવું. ઊ૫ણાવું અ૦ કિ. ‘પણવું’નું કર્મણિ ઊભાબેડી સ્ત્રી, ઊભા જ રહેવું પડે એવી બેડી; એક જેલશિક્ષા ઊપણી સ્ત્રી, –ણું ન ઊપણવું છે કે તેનું કામ
ઊભું વિ૦ [. કણ્વ, ગા. ૩મ] ઊભેલું (૨)થંભેલું; થોભેલું; ચાલતું ઊપણું(-ળું) ન ખાટલાના માથા અથવા પાંગથ આગળનું લાકડું બંધ થયેલું (જેમ કે, ગાડી ઊભી છે) (૩) ટટાર; સીધું (૪)સીધા ઊપનવું અ૦ ક્રિ. [સં. ઉત્પન્ન, પ્રા. ૩qUUT પરથી ?] ઉત્પન્ન થવું – એકદમ બહુ ઢાળના ચડાણવાળું (જેમ કે, ઊભી ભેખડ) (૫) (૨) જન્મવું (પ.). ઊપનાવું અક્રિ. (ભાવ)
અપૂર્ણ; ચાલુ; આગળ ચાલવાની કે પૂરું થવાની વાટ જોતું કે પૂરું ઊપસ(-સા)વું અક્રિ. [મ. ૩પળે, ૩પ? સં. સૂપ, પ્રા. કરવાનું બાકી (જેમ કે, આ કામ તે હજી ઊભું છે; ઊભો પાક હસ્સU ?] બહાર નીકળવું ઊંચું થવું (૨) ફુલવું (૩) સને = લણવાને બાકી – ખેતરમાં ઊભેલે પાક) (૬) સીધું; આખું આવ; સૂજવું
એક લાંબા પટમાં પડેલું (ઊભો રસ્તે; ઊભે બરડે બે લગાવવી ઊપળું ન જુએ ઊપણું
જોઈએ.) (૭) હયાત; જાદ (ઊભે ધણી) (૮)સપાટીને લંબ ઊફણવું અ ક્રિ. [મ. ૩ , . ૩cq ? કે રે૩y,001?] દિશાએ આવેલું (જેમ કે, ઊભી લીટી; ઊલટું - આડી લીટી). (ઝાડ, છોડ ઈ૦) ફૂલવું; વધવું (૨) મનમાં ફૂલવું. ઊફણાવું [ઊભાં હાડકાંનું = કામમાં હાડકાં ન વળે એવું; કામનું કાયર. અ૦ કિકફણવાની ક્રિયા થવી (ભાવ)
ઊભી આબરૂએ = આબરૂભેર; આબરૂ જોખમાયા વિના ઊભી લફરું વિ૦ જુઓ ઉપ(-)૪
પંછડીએ નાસવું = જેરથી (બીકના માર્યા) ભાગવું; જીવ લઈને ઊબ સ્ત્રી. [જુઓ ઉબાવુંફૂગ; ઉબાટ [થવાને ઉછાળો નાસવું. (શરીરમાં) ઊભી વાટ પડવી = મેઢેથી ગુદા સુધી પ્રાણઊબક સ્ત્રી, કે ૫૦ [મ. ૩૧, હિં. હવવાન] બકારી; ઊલટી સંચાર માટે આખું શરીર એક સીધો રસ્તો બન; - મરણની
બટ(–$) વિ[મ. ૩] ઉબાઈ–બગડી ગયેલું (૨) ખેરું દશામાં આવવું. ઊભું કરવું = ખડું કરવું તેયાર કરવું; બનાવવું; બઢ સંક્રાંત વળી જવી = બગડી જવું; ખરાબ કે પાયમાલ થવું ઘડવું; ઉપજાવવું; વગેરે (પ્રાયઃ ન હોય ને તેમાંથી કરવાને ભાવ ઊબડું વિ. [4. ૩યુ] અકડું; અધ્ધર બેઠેલું; ઉભડક (૨) (સુ) બતાવે છે. જૂઠી કે કૃત્રિમ બનાવટને ભાવ પણ બતાવે.) (૨) ઊંધું. [-રહીને = વાંકું વળીને જખ મારીને પોતાની મેળે જ ચૂંટણીમાં ટાવા માટે તત્પર કરવું. ઊભું થવું = ઊભું કરાવું(૨) ઠેકાણે આવીને –સમજીને; ગરજે.]
માંદગીમાંથી ઊઠવું (૩) ચૂંટણીમાં ચૂંટાવા દાખલ થવું. ઊભું થઈ