Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 159

૧૧૪
[ઉપસ્થિત
ઉપ–કોરું રે [૩, ૩પરિ, પ્રા. ઉધ્વરિ] પાસાભેર (૨) ઊભું (જેમ આયુર્વેદ, ધનુર્વેદ, ગાંધર્વવેદ અને સ્થાપત્ય શાસ્ત્ર કે, ખાટલો ઉફર કરો)
ઉપવેશન ન [.] બેસવું તે; બેઠક ઉપરૂપક ન. [૪] નાટકને એક પ્રકાર
[ઉપરનું | ઉપશમ ડું, ન નાં .] શાંત પડવું – વિરામ લે તે; શમવું ઉપરે(~ર્યું)ત વિ. સં. ૩૫૨+૩] ઉપર કહેલું – જણાવેલું; તે (૨) શાંતિ; નિવૃત્તિ (૩) સાંત્વન ઉપરાધ ! [સં.] રોકાણ પ્રતિબંધ; વિધ્ર (૨) ઘેરવું તે (૩) પીડા; ઉપશમવું અ૦િ કિં.રૂપરામ શાંત-નિવૃત્ત થવું; અટકવું દુખ. ૦૩, ૦ધી વિ૦ ઉપરધવાળું કે કરે એવું
ઉપરાય ડું [] અમુક દવા કે ખોરાકની અસર પરથી કરાતું ઉપર્યુક્ત વિ. [4.] ઉપરક્ત; ઉપર કહેલું -- જણાવેલું
નિદાનકે ઉપચાર ઉપલ પું[i] પથ્થર; શિલા; ખડક (૨) રત્ન
ઉપશાખા સ્ત્રી [સં.] મુખ્ય શાખાને ફાંટો ઉપલક વિ૦ ઉપર ઉપરનું; ઉપરચેટિયું (૨) ફાલતુ; વધારાનું (૩) | ઉપશાસ્ત્ર ન [સં.] મુખ્ય શાસ્ત્ર ઉપરથી બનેલું ગૌણ શાસ્ત્ર
પડામાં (કેઈ ખાસ ખાતે) નહિ નોંધેલું એવું. [-માંડવું, | ઉપશાંત વિ. સં.] શાંત. –તિ શ્રી શાંતિ; (કામક્રોધાદિનું) શાંત -રાખવું = ખાસ કઈ ખાતે નાંખ્યા કે પાંડા વગર ચેપડામાં | પડવું તે રકમ લખવી કે ટપકાવી રાખવું.]. -કિયું વિ૦ ઉપર ઉપરનું; | ઉપશિક્ષક [i] મદદનીશ શિક્ષક ઉપરચોટિયું; અસંપૂર્ણ
ઉપકૃતિ સ્ત્રી [સં.] સાંભળવું – કાન માંડવા તે (૨) જ્યાં સુધી ઉપલક્ષણ ન. [] ચિન; વિશેષ લક્ષણ (૨) ઇશારત; સૂચન સંભળાય તે અંતર(૩) એક અલોકિક વાણી - વનદેવતાની ભવિષ્ય(૩) [કા. શા. એક અર્થાલંકાર, જેમાં વસ્તુના એક ભાગ વડે સૂચક વાણી (૪) વચન; સ્વીકારનું વચન આખી વસ્તુને બંધ કરાવાય છે
ઉપસમિતિ સ્ત્રીસિં] પેટા સમિતિ ઉપલક્ષિત વૈિ૦ [સં.] ઉપલક્ષણથી સૂચવાયેલું
ઉપસર્ગ કું. [સં.) રેગ; માંદગી(૨) આફત; ઈજા (૩) અપશુકન; ઉપલક્ષ્ય વિ૦ [i] ઉપલક્ષણ કે અનુમાનથી સમજાય એવું(૨) મરણચિન (૪) દેવ અને મનુષ્ય વગેરે તરફની કનડગત (જૈન) ન ટેકે; આશ્રયસ્થાન (૩) અનુમાન
(૫) [વ્યા.] ધાતુઓ કે ધાતુ ઉપરથી બનેલા નામની આગળ ઉપલબ્ધ વિ૦ [.] મળેલું; મેળવેલું (૨) જાણેલું. –બ્ધિ સ્ત્રી જોડાતે તથા તેમના મૂળ અર્થમાં વિશેષતા આણત શબ્દ કે પ્રા; લાભ (૨) બોધ; જ્ઞાન
અવ્યય. (મ, પરા, અપ, સમ્, અનુ, અવ, નિસ્ અથવા નિર, ઉપલભ્ય વિ૦ [i] મેળવી – જાણી શકાય એવું (૨) માનનીય; દુસ્ અથવા દુર, વિ, આ, નિ, અધિ, અપિ, અતિ, સુ, ઉર્દ, સ્તુતિપાત્ર. ૦માન વિ૦ મળતું; પ્રાપ્ત થતું
અભિ, પ્રતિ, પરિ, ઉપ) ઉપલસ(-સા)રી સ્ત્રી[સં. ૩૫૦ણા%િI]એકઔષધિ અનંતમૂલ | ઉપસંગ્રહ પૃ૦, ૦ણ નÉસં.] ખુશ રાખવું – અનુદાન આપવું તે ઉપલાણ વિ. ઉપરનું; ઉપરના ભાગનું; ઊંચેનું (૨) ન૦ ઉપલે ભાગ | (૨) માન આપવું તે (૩) લેવું - સ્વીકારવું – સંધરવું તે અથવા બાજી.–શું ન જુએ ઉપલાણ
ઉપસંપદ(દા) સ્ત્રી [.] બૌદ્ધ ભિક્ષુ થવાની દીક્ષા ઉપલિયું ન૦ એક રોગ, ઉટાંટિયું
ઉપસંપાદક ૫૦ [સં.] મદદનીશ કે નીચે (છાપાને) સંપાદક; ઉપલી સ્ત્રી [સં.૩૫૮ પરથી]જમીનમાં દાટેલી ખાંડણી; ખાંડણિયે | “સબ-એડિટર
[ આટોપી લેવું તે ઉપલું લું) વિ. સર હિં.૩૫૭] ઉપરનું (૨) આગળ આવેલું ઉપસંહાર ૫૦ [] એકત્ર કરવું તે (૨) સારાંશ (૩) ટકામાં કે જણાવેલું
ઉપસાગર ૫૦ [. પહોળા મુખને અખાત ઉપલેટ ન. એક વનસ્પતિ – ઔષધિ
ઉપસાટ ૫૦ જુઓ ઊપસવું]ઊપરાવું તે (૨) (૩) ફુલાવ ઉપલેપ પું, ન ન [i] લેપ કરવો તે (૨) લીંપણ ઉપસાવવું સક્રિ. “ઊપસવું’નું પ્રેરક [ સિદ્ધાંત; “
કેલરી’ ઉપવન ન [સં] બગીચે; વાડી
ઉપસિદ્ધાંત ૫૦ [] મુખ્ય સિદ્ધાંતમાંથી સીધી રીતે ફલિત થત ઉપવસ્તુ ન૦(૨) સ્ત્રી.] ગૌણ કે પિટા વસ્તુ -બાબત કે વિષય | ઉપસ્કર . [સં] સામગ્રી, સાહિત્ય (૨) ઘરખટલો (૩) સંભાર; ઉપવસ્ત્ર ન- સં.] અંગવસ્ત્ર; ખેસ (૨) [લા.; સર૦ મ.] રખાત | મશાલો (૪) શણગાર; ઘરેણું (૫) ઠપકે (૬) મારવું – ઈજા કરવી ઉપવાત j૦ [૩] પવન; વાયુ
તે. ૦ણ ન ભૂષણ -શણગાર સજવા તે (૨) મારવું – કરવી ઉપવાસ j[ā]ત્રત કે નિયમ તરીકે ન ખાવું - ઇદ્રિના ભોગ | તે (૩) સંગ્રહ (૪) વિકાર; ફેરફાર (૫) અધ્યાહાર (૬) ઠપકો
ત્યાગ કરવો તે (૨) ન ખાવું તે; અનશન–સી વિ૦ઉપવાસ કરનાર | ઉપસ્કાર ૫૦ કિં.] પૂર્તિ, પુરવણી (૨) ઘરેણું (૩) જુઓ ઉપઉપવિદ્યા સ્ત્રી [] ચૌદ મોટી વિદ્યાઓથી ગૌણ વિદ્યા
કરણ અથે ૧, ૩, ૫ ઉપવિધ ૫૦ [i] બે નિર્દેશના અમુક અંશ વચ્ચેનો વિરોધ | ઉપસ્તિ ૫૦ [8.] અનુચર; સેવક
સબ-કંન્ટ્રી ઑ પિઝિશન. ઉદા ૦ “કેટલાંક માણસ ડાહ્યાં છે, | ઉપાસ્ત્રી શ્રી. [.] રખાત કેટલાંક માણસે ડાહ્યાં નથી' (ન્યા.).
[એસડ | ઉપસ્થ ન [સં.] પુરુષ અથવા સ્ત્રીની ગુલેન્દ્રય. ૦પાયુ ૫૦ ગુદા. ઉપવિષ ન [.] ઓછી અસરવાળું કે બનાવટી ઝેર (૨) ઘેનનું | -ઘેન્દ્રિય સ્ત્રી) [+ ઇદ્રિય] જુઓ ઉપસ્થ ઉપવીત નવ; સ્ત્રી [સં.] જનોઈ [-આ૫વું, દેવું = જનોઈ ઉપસ્થાન ન. [૪] દેવની સન્મુખ પૂજા માટે મંત્ર કે સ્તુતિ બોલતા પહેરાવવી; તેને વિધિ ઉત્સવ કર. - પહેરવું = જનોઈ ધારણ | ઊભા રહેવું તે; ઉપાસના; સેવા (૨) અભિનંદન; નમસ્કાર (૩) કરવી, તેને સંસ્કાર થ કે ગ્રહણ કરો]
રહેઠાણ ઉપવેદ પું. [૪] વેદોમાંથી નીકળેલી ગૌણ વિદ્યાઓ જેવી કે, | ઉપસ્થિત વિ૦ [.] નજીક ઊભેલું; હાજર; રજા (૨) આવી