Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 945

લીંપણ
૧૯૮૦
લીલાવતી
તેવું ઈસ.નું વર્ષ (સેંકડામાં ચારથી ભંગાય તેવું અને લીલરી સી. કરચલો, કરચેલી
[ભીનું સેકાઓમાં ચારસોથી ભંગાય તેવું વર્ષ)
લીલરું વિ. [જુઓ “લીલું' દ્વારા.] લીલા રંગનું, (૨) આદ્ર, લીપણ એ “લીંપણ.'
લીલવણ ગણી જુએ “લિલવણ,ણી.” લીપણુ-ગ્રંપણુ એ “લીંપણ-ગપણ.'
લીલા વય સ્ત્રી. [ઓ “લીલું' + એ “વય.”] (લા) લીપણું જુઓ “લીંપણું.”
કાચી ઉંમર, નાનપણ, બચપણ લીપવું જ લીપવું. લિપાવું કર્મણિ, કિં. લિપાવવું લીલવવું સક્રિ. [જ એ “લીલું, -ના.ધા.] લોલું કરવું. પ્રે.સ.જિ. [ ગૂંપવું (રૂ.પ્ર.) લીંપવું]
(૨) લીંપવું. લીલવાવું કર્મણિ, કિં. લિલવાવનું છે. સ.જિ. લીપવું-પોતવું જ “લીંપવું-પાતવું.”
લીલ-વાયું વિ. [જુએ “લીલ' દ્વારા.] સેવાળવાળું લીમ- છવુ છું. [સં., લિવ-> પ્રા. હિંસ + જ લીલવાયું જુઓ “લીલવવું'માં.
આવ.'] ચૈત્ર સુદિ એકમને દિવસે લીબડાનાં પાનનો લીલવી મું. જિઓ “લીલમ.'] ઓ નીલમ.” રસ તેમજ પાનની લુગદી લેવાને ઉત્સવ, (સંજ્ઞા.) લીલણ (-શ્ય) જુએ “લિલણ.' લીમડી . [જ એ “લીમડે' + ગુ. ‘ઈ' અરીપ્રત્યય.] જ લીલ છે. [જ એ “લીલું' દ્વારા.] કોઈ પણ કઠોળ વગેરેને લીંબડી.'
સુકાયે ન હોય તેવો દાણે લીમડા ખું. [જ એ “લબડે.'] જ “લીંબડે.”
લીલશ વિ. [જુએ “લીલું' દ્વારા.] લીલા રંગનું લીમર ન. વાંદરાની જાતનું એક પ્રાણી
લીલહરિયું વિ. જિઓ “લીલું' + “હરિયું.' સમાનાર્થીને લીછવ છું. જિઓ “લીમ-ઓછા સંધિથી], લીમ- દ્વિભવ.] લીલા રંગની ઝાંયવાળું (ખાસ કરીને)
સવ પું, [+સે, સંધિથી] જુએ “લીમ-એઇવ.” - લીલ-હરે વિ. [જુઓ “લીલું'+ “હરે'] (લા.) સારું લીર (-૧૫) . લુગડાને નાને ચીરો, નાને લીરો ખાવાની વૃત્તિવાળ, (૨) બીજે જઈ ખાવાનું પસંદ કરતું લીરા . [ટાલી.) ઈટાલી દેશનું મુખ્ય ચલણી નાણું લીલા શ્રી. [સં.] ક્રીડા, રમત, ખેલ. (૨) અદભુત લીરેલીરા !., બ.વ. જિઓ લીરે,'-દ્વિભવ.] કપડાના કરામત. (૩) ઈશ્વરાવતારનું કાર્ય. [૦ કરવી, ૦ રમવી, અનેક ચીરા
વિસ્તારવી (ઉ.પ્ર.) રંગ-રાગ કરવા. (૨) મોટા લીરે ધું. લુગડાને જીર્ણ થયેલ લાંબે ચારે
પુરુષ-આચાર્યો વગેરેનું મરણ પામવું. ૦પ્રવેશ, ૦માં લીલ' છું. [સં. ની] નીલોઢા કે નીલ પરણાવ એ. (૨) પધારવું (ઉ.પ્ર.) મોટા પુરુષ-આચાર્ય વગેરેનું મરણ
એ વિધિમાં પરણાવવા માટેના વાછડે, ઊનાધિશ્રાદ્ધ પામવું, નિત્યલીલાના વાસી થવું] [કમળનું લ માટે વાછડે. [૦ પરણવી (રૂ.પ્ર.) પહેલી પત્ની મારી લીલા કમલ(ળ) ન. [૪] હાથમાં રાખેલું રમત માટેનું ગયે વર્ષ પૂરું ન થયું હોય તે પહેલાં બીજી સ્ત્રી પરણવી. લીલા-કાર વિ. [સં.] લીલા કરનારું. રમત ગમત કરનારું ૦ પરણાવ (રૂ.પ્ર.) નીલેદ્દાહ વિધિ કરો]
(ઈશ્વર)
[મેળાવડે. (પુષ્ટિ) લીલ પું, સી. [જ “લીલું.'] સેવાળ, નીલ. (૨) કી લીલા-ખેલ છું. [સં] ભગવાનની લૌલાનાં ગુણગાન દાંત ઉપર બાઝતી પેરી. (૩) જીભ ઉપર મિલ, ઊલ. લીલા-ગતિ , [સ 1 ધીરી અને મનોહર ચાલ [૦ ઉતારવી (રૂ.પ્ર.) જીભની ઊલ ઊલિયાથી દૂર કરવી] લીલાગર (-૨), -ની સ્ત્રી. સિ. ઝોકા દ્વારા] ભાંગ લીલા અ.જિ. [જ “લીલું-“ના.ધા.] લીલો રંગ લીલાગાર ન. [+ સં. મrd], લીલા-ગૃહ ન. [૪ મું ન] છવાયેલો દેખા, લીલા જેવું દેખાવું (ભાવકતૃક ધાતુ કીડા-ગૃહ, મેજ-શેખ કરવાનું મકાન બને છે).
લીલા જુઓ લિલાડે.' લીલ-છયું વિ, જિઓ “લીલું' + “છોયું.] લીલી છાલનું, લીલાણ જ “લિલાણ.' ઉપરથી લીલાશ પડતું (અંદરથી પાકી ગયેલું)
લીલાધર વિ. (સં.) ક્રીડા કરવા દેહ ધારણ કરનાર (પ્રભુ) લીલ-ઝામું ન. [જ એ “લીલું' +છે.મા. શામ + ગુ. “ઉલીલા ધાણા પું, બ.વ. જિઓ લીલું' + “ધાણા.'] ધાણા સ્વાર્થે ત.પ્ર.] દાઝવાથી પડેલું ચામડી ઉપરનું ચકામું, લિલામું ભાઇ, કોથમીર
[પરમ પુરુષ-શ્રીકૃષ્ણ લીલ-નખેતરું વિ. [જ એ “લીલું' + સં નક્ષત્ર અર્વા, તદુ- લીલા-પુરુષોત્તમ પું. સિં] જગતમાં કૌડા કરવા આવેલા ભવ + ગુ. “ઉ” ત.પ્ર.] (લા.) ભાગ્યશાળી પગલાંવાળું, લીલા-મધ્યપાત છું. [સ.] ભગવાનની અલોકિક લીલામાં શુકનિયાળ પગલાંવાળું (આવેલું).
જઈ રહેવાનું, લીલામાં દાખલ થવું એ લીલા (પ્ય) સી. [ઓ “લીલું'+ ગુ. “પ”ત પ્ર.] લીલા લીલામું જુઓ ‘લિલામું.” રંગની ચમક. (૨) ભીનાશ. (૩) લીલોતરી
લીલા-લહેર (લે:૨૫) સી. [સં. છor + જુઓ ‘લહેર.] લીલ-૫ગલી વિ, સ્ત્રી. [જ “લીલ-પણું' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રી- ધન ધાન્ય સંપત્તિ વગેરેની છોળ, આબાદી. (૨) સારા પ્રત્યય.] જુઓ “લીલ-નખેતરું' એવી ચી.
વરસાદને લીધે થતું આનંદની પરિસ્થિતિ લીલ-૫નું વિ. [ઇએ “લીલું + “પગ + ગુ. “ઉ” ત.ક.] લીલાવતાર છું. સિં. શ્રી + અd-a] ક્રીડા કરવા માટે જુઓ “લીલ-નખેતરું.'
પરમાત્માનો થતો અવતાર લીલમ . જિઓ નીલમ.” “ન'>“લ”] જઓ “નીલમ.' લીલાવતી વિ., સી. સિં.] એ નામને એક છંદ. (પિં) લીલમહું જ એ “લિલમડું.'
(૨) એક રાગિણી, (સંગીત) ૭) સુપ્રસિદ્ધ જોતિષ