Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 94

લાલીનું ઘણું
[॰ ખાવી (રૂ.પ્ર.) દલાલનું મહેનતાણું મેળવવું] દલાલીનું ડાઘતું ન. [ + જએ ડૉઘલું'] (લા.) એ નામની એક રમત [ગીરી, મારફત, દલાલી, ‘કમિશન' દહાણું ન. [જુએ ‘દલાલ’+ગુ. ‘*' ત.પ્ર.] દલાલની કામદલાંટી શ્રી. [જુએ ‘દળવું' દ્વારા.] ધંટી (દાણા પીસવાની) દલિત વિ. [સં.] કચડાયેલું, દળાયેલું, પીડિત, ‘ડિપ્રેસ્ડ' દલિતાદ્વાર પું. [ + સં. ૩૪૬] કચડાયેલી આદિમ જાતિવનવાસી તેમજ હારેજન વગેરેને ઊંચે લાવવાની ક્રિયા, પતિતેને સુખી કરવાનું કાર્ય
દલીલ સ્ત્રી. [અર.] કાઈ પણ બાબતની મુદ્દાસર ઉઠાવેલી તકરારની રજૂઆત, વિષાદના મુદ્દાની રજૂઆત, વાદના મુદ્દાના સબબ, લી'
દલીલ-ખાર, દલીલ-ખાજ વિ. [ + ફા. પ્રત્યય.] દલીલ કર્યા કરનાર, દલીલે કરવાની ટેવવાળું
દલીલબાજી સ્ત્રી. [ + ગુ. ઈ ' ત.પ્ર.] દૃલીલા કરવાની ક્રિયા. (૨) સામસામી દલીલે' કરવાની ક્રિયા
દલેલું ન., -લિયું ન. [અસ્પષ્ટ + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] તેલીબિયાંના બદલામાં અપાતું–લેવાતું તેલ દલેાદલી સ્ત્રી, એ નામની એક રમત (છે।કરીએ।ની) દલ પું. થાપણ, મડી, પંજી, રોકડ મિલકત, ‘કૅપિટલ’ દવ પુ. [સં.] પહાડા જંગલેા વગેરેમાં ઉનાળામાં લાગતી આગ, દાવ, દાવાગ્નિ, દાવાનળ, (ર) (લા.) સંતાપ. [. ઊડવા, ॰ બળવા, લાગવા (રૂ.પ્ર.) જંગલ વગેરે સળગી ઊઠવાં. ખાળવા, ॰ લગાઢા (રૂ.પ્ર.) તકરાર કરવી અને કરાવવી] [(૨) કિરમાણી અજમા દણા પુ. [સં. રૂમન-> પ્રા. મળત્ર-] જએ દમણેા.' દ-૬૪ વિ. [સં.] દાવાનળમાં બળી ગયેલું દેવરામણુ ન. [જુએ ‘દાનું' + ગુ. ‘અરામણ' કૃ.પ્ર.] દવ” રાવવાનું મહેનતાણું, પશુ-માદાને પશુ-નરને સંયોગ કરાવી આપવાનું મહેનતાણું
છું
દવરાવવું જુએ ‘દાવું’માં.
દક્ષુ વિ. અળખામણું, અણગમતું, અણમાનીતું દા, ૰ઈ શ્રી. [અર. દા] એસડ, ભેજય, ‘મેડિસિન,’ [॰ કરવી (રૂ.પ્ર.) એસડના ઉપચાર કરવા. ૰ લાગુ પદ્મવી (રૂ.પ્ર.) દવાની અસર જણાવી] દવા-ખાનું ન. [જુએ ‘દવા’ + ખાનું.’] ડૅાકટર વૈદ્ય કે હકીમ જયાં બેસી દર્દીને તપાસી દવા આપે છે તે સ્થાન, ઔષધાલય, હકીમખાનું, ‘ડિસ્પેન્સરી’ [દાવાગ્નિ દાગ્નિ પું. [સં. વૅ + મTMિ] દવને અગ્નિ, દાવાનળ, દવા-ચિલ્ડ્ડી(-ઠ્ઠી) સ્ત્રી. [જએ ‘દવા’ + ‘ચિઠ્ઠી.’] ડૅાકટર વૈદ્ય કે હકીમ દર્દીને માટે દવાઓની યાદી કરી આપે તે ચિઠ્ઠી, ‘પ્રિસ્ક્રિપ્શન' [જુએ ‘ધ્રુવ.’ દવાડ(-3) પું. [સં. 7 + ગુ. ‘આ’ આડે’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] દવાડિયું વિ. [જુએ ‘હવાડે' + ગુ. ઇ યું' ત.પ્ર.] જેને હવ લાગ્યા છે તેવું. (૨) (લા.) અડધું પડધું ખળેલું દવાડા જુએ ‘દવાડ,’
દાત સ્ત્રી. [અર.] સાહીનેા ખરિયા કે બેટા, ‘ઇ-ક-પાટ' દલાતી હું. [+ ગુ. ઈં' ત...] દવાતના ઉપયોગ કરનાર
Jain Education International2010_04
૧૧૨૯
દશ(-સ)-ઝલું
માણસ, કારકુન, ‘કલાક’ દવાદવી છું. મજૂર
દવા-દારૂ ન., બ.વ. [જુએ ‘દવા’+‘દારૂ.’] (‘એલેાપથી’ વગેરેના ઉપચારમાં દારૂ ‘બ્રાન્ડી' વગેરે અપાતાં તેથી) હરેક પ્રકારનું એસડ-વેસડ
દવા-પાણી ન., ખાવ. [જુએ દવા'+ પાણી.'] દવા તેમ પાણી વગેરે આપવાન! ઉપચાર [‘મેફિસિન-બૉક્સ' દા-પેટી સ્રી. [જુએ ‘દવા' + 'પેટી.’] દવા રાખવાની પેટી, દવા-પાથી સ્ત્રી. [જુએ ‘હવા' + પેìથી.'] દવાઓનાં નામ અને ઉપયેાગના ખ્યાલ આપતું પુસ્તક, ‘ફાર્મા કાપિયા’ દવા-બાર શ્રી., ન. [જુએ દવા' + ‘ખાર.'] જ્યાં દરેક
પ્રકારની દવા દેશી વિદેશી હકીમની મળતી હોય તેવું બોર દવારા પું. [સં. ઢા> પ્રા. ટુવર્ + ગુ. 'એ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (લા.) ધર્મશાળા. (૨) ઠાકર-મંદિર [ઉપર મકવાની) દવાલે પું. પેટી સેાનેરી રંગની કાર-કિનાર (સાડી સાડલા દવા-વાળા હું. [જુએ ‘હવા' + વાળું' ત.પ્ર.] હરેક પ્રકારની દવા વેચનાર વેપારી [સુકાવું દવાવું જએ ‘દાવું’માં. (ર) ચીમળાનું, ફિક્કું પડવું. (૩) દવા-શાળા શ્રી. જિએ ‘દવા’+ ર્સ, રોહિĪ] દવાએ તૈયાર કરવાનું સ્થાન કે કારખાનું, ફાર્મસી,' ફાર્માસ્યુટિકલ વર્કશોપ’
દવા-શાસ્ત્ર ન. [જુએ ‘દવા’ + સં.] દવાઓ બનાવવાનું શાસ્ત્ર દવા-શાસ્રી પું. [+સં.] દવા બતાવવાની વિદ્યાનેા જ્ઞાતા, ફાર્માસિસ્ટ’
દવિષ્ટ વિ. [સં.] ઘણે દૂરનું, બહુ ક્રેટાનું દવે પું. સં. ધ્રુવિય, ધ્રુિવવ> પ્રા. તુવેમ-; સર૰ હિં. ‘દુખે,’] મેટે ભાગે ઋગ્વેદી બ્રાહ્મણ(કયાંક ‘ચજવેંદ્રી' પણ) ની એક અવટંક અને એ બ્રાહ્મણ. (સંજ્ઞા.)
દવે-હર પું, રેતીમાંથી મેળવવામાં આવતા એક ઍસિડ, ‘સિલિસિક ઍસિડ' [સંખ્યાનું દેશ(-સ)વિ. [સં. રૂા>પ્રા. સ] નવ વત્તા એકની દશ (-સ ́) (-ય,~સ્ય) સ્ત્રી. [સં. ઉદ્દેશા>જૂ.ગુ. ‘દિસિ’] દિશા. (૨) (લા.) ઉપાય, માર્ગ, ઇલાજ. [॰ સૂઝવી (રૂ.પ્ર.) ખ્યાલ આવવે] દશ(-સ)-ઊડણુ ન. [જુએ ‘દશ,‘-સ' + ‘ઊઠવું' + ગુ. ‘અણ' કૃ. પ્ર.] સ્ત્રીને છેાકરું જન્મ્યા પછી દસમે દિવસે અદ્ધિ કાઢવી એ
દશક હું. [સં., ન.] દસનેા જથ્થા, દસકા. (૨) સંખ્યાલેખનમાં જમણેથી છેલ્લાની ઉપરની સંખ્યા. (ગ.) દશ-કંઠ (-૩૪), દશ-કંધર (-કન્ધર) પું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે દસ માથાં ધરાવતા કહેવાયેલા એક રાક્ષસરાવણ (લંકાપતિ), (સંજ્ઞા.)
દશ(-સ) પું. [સં. વરાળ + ગુ. એ' ત.પ્ર., ગુ.ને કારણે ‘સ'] દસમા સમૂહ. (૨) દાયકા દશ(-સ)-ખાટું (દશ્ય-,-સ્ય-) વિ. જુિએ દશ,ૐ'સરૈ' + ખાટું.'] અજાણી દિશામાં જવા તૈયાર નહિ તેવું, દસ-ઝકું દશ-ચીવ સું. [સં.] જુએ ‘દશ-કંઠ.’ (સંજ્ઞા.) દેશ(-સ)-ઝણું (દશ્ય-, -સ્ય-) વિ. [જુએ દશ,-સર +