Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 810

માતન
ચેતન ન. [જુએ મેાતી'નું વ્રજ. મ..] મેાતી (ના..) મોતન-માળ . [+ જુએ માળ.''] ખેતીની માળા મેતન-હાર પું. [+ સં.] મેાતીના હાર, ખેતીની માળા માતબર વિ. [અર. સુઅત્ઝર્] વિશ્વાસ કરાય તેવું, ભરાસાપાત્ર. (ર) આધાર રાખી શકાય તેવું. (૩) ખરું, સાચું
માતખરી સ્રી. [+ ગુ. ‘ઈ’ ત.પ્ર.] વિશ્વાસ, ભરેસે મેત-બિંદુ (-બિન્દુ) ન. [જુએ ‘ખેતી' + સં.,પું.] આંખમાંના માતિથા
માતરણું જુઓ ‘માં-તરણું.’ માતરી પું. ઢરના પગને એક માત-વારી (માત-) સ્ત્રી,
ઉપજાવે તેવા સમય
૧૮૪૫
માળ
(૨) પું. મેતીના કા. (૩) ચાખાની એક ઝીણી ને ઊંચી જાત. (૪) જુએ ‘મેતિયા.વૈ’ [લાડુના લા મેાતી-ચૂરમું ન. [જએ ‘માતી’ + ‘ચૂમું.’] ખાંડી મંદીના મેાતી-જ(-ઝ)રા પું. [ સં. મોવિજ્ઞ--> પ્રા. મોત્તિષગદ્ય-], માતી-જવર પું. [જુએ મેતી'' + સં.] શરીરમાં નાની કેલીએ થઈ તે થતા મુતિયા તાવ, ‘ફાઇફ્રાઇડ’ મેાતી-હું ન, [ એ મેાતી’+ ગુ. ‘હું” સ્વાર્થે ત મ ] મેાતી. (પદ્મમાં.)
રાગ
જુએ ‘મેત’ + ‘વારી.’] મૃત્યુ
ત... ]
મેાતાળ (માતાળ) [ જ ‘મે' + ગુ. ‘આળ’ જેને માથે માત ભમી રહ્યું હોય તેવું, નશ્વર માતાળા પું. ગામનું નામ ‘મેતા’+સં. °વા-> પ્રા. મxn-] દક્ષિણ ગુજરાતના માતા ગામના મૂળ બ્રાહ્મણાની એક જ્ઞાતિ અને એના પુરુષ. (સંજ્ઞા.) મેતિયા પું. [સં. મૌવિતા-> મોત્તમભ•> પ્રા. મોત્તિયારમ-] માત્તી વગેરે વસ્તુઓ વેચનાર વેપારી
કે કેરિયા
મોતીડા છું. કાયલના જેવું એક પક્ષી-ચાતક મેલી-દામ પું, [સં. મૌવિજ્ઞાન, જએ મેતી’+ વામન્ ન.] એ નામના ખાર અક્ષરને એક અક્ષરમેળગણમેળ છંદ. (પિં.) મેતી-પરીયા હું [જ મેતી ' + પરાવવું’+ ગુ. એ' કૃ.પ્ર.] મોતી પરાવવાના ધંધા કરનાર માણસ મોતી-પાક યું. [જુએ મેતિયા॰' + સં.] જુઆ મેતિયા.૨’ મોતી-પૂર શ્રી. જુએ ‘મેતી ’+ પૂરવું.’] ખાંડની એક
જોત
મેાતી-માળા સ્ત્રી. [જુએ ખેતી” સ. માળ] માતીના હાર મોતી-સર શ્રી. [જુએ માતી + સર.⟨'] મેાતી પરાયેલા દારા મતી-હાર પું. [જુએ ‘મેતી ' + સં.] જુઆ મેતો -માળા.' મેતેબર વિ. [પારસી,] જએ ‘માતબર.’ માતૈયા જએ મેતિયા, ૨
માતાલે પું. ઘેાડાની ખાતાં વધેલી એગઢ મેષ સ્ત્રી, [સં. મુસ્તા>પ્રા. મુત્યા, મોલ્યા] એક પ્રકારનું સુગંધી ધાસ અને એની ગાંઠ. [॰ પાકવી (રૂ.પ્ર.) ઘેટાં બકરાં વગેરેના પગ ચેામાસાના પાણીને લઈ પાકવા. ૦ મારવી (રૂ.પ્ર.) જાણે કે ભારે. પરાક્રમ કરવું] મેથડી સ્ત્રી. [+ ગુ. ‘ડી' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘મેથ.' (પદ્મમાં.)
મોતિયું ન. [જ મેાતી દૈ’+ ગુ. ‘યું' ત.પ્ર.] (લા.) નેવાંની કાર નીચે ટકતું શાભાવાળું પાટિયું, મેાતિયા, કારનિસ, બાર્જ-ખેડૂ’ મેતિયા પું. એ મેતિયું.'] જએ મેાતિયું.’(૨) આંખની કીકી ઉપર ખાજા એક પ્રકારના રસ, (૩) મેગરાના ફૂલ-છેડના એક પ્રકાર. (૪) પાણીને ઝાકળ વગેરેના કણ. (૫) (લા.) હાંસ, હિંમત. -યા છૂટવા (રૂ.પ્ર.) અંતકાલે પરસેવે નળવા, શીત વાં. -ચા(-યાં) મરી જવા(-વાં) (કે લેવાવા,-વાં) (રૂ. પ્ર.) થાકી જવું, (૨) નાહિંમત થવું, ૦ આવે (૩.પ્ર.) આંખની કીકી પર પડ જામવું. • ઉતરાવવા (રૂ.પ્ર.) મેકૃતિયાનું આપરેશન કરાવવું. ॰ ઉતારવે, ૦ કાઢવા (રૂ.પ્ર.) મોતિયાનું આપરેશન કરવું] માતિ-તૈ)યાન પું. ખાંડી બંદીના લાડુ માતી' ન. [સં. મૌતિ> પ્રા. મોત્તિમ-] દરિયાઈ ખાસ જાતની છીપમાંથી નીકળતું કિંમતી નાનું સફેદ ચળકતું દાણા જેવું નંગ. [ એ (કે ના) ચેાક પૂરવા (-ચોક-) (૩.પ્ર.) ઇચ્છા પૂરી કરવી. (ર) મેટા મનેરથ ઘડવા, એ વધાવવું (રૂ.પ્ર.) ઉમળકાથી આવકાર આપવા. • છેદવું, વીંધવું (રૂ.પ્ર.) સ્ત્રીની આબરૂ લેવી. ના દાણા જેવા (રૂ.પ્ર) ગેાળ મરેાડદાર (અક્ષર). ૦ના મેહુ
O
વરસવા (-મૅ:-) (રૂ.પ્ર.) આનંદની છેળેા રેલાવા. નાંમોદ-ર્ષક વિ. [સં.] આનંદની વૃદ્ધિ કરનાર
પાણી ઉતારવાં (રૂ.પ્ર.) સામાને માનભંગ કરવું. ૦ પરાવવા (રૂ.પ્ર.) આંસુ પાડવાં. (ર) સુંદર વાતા કરવી] મોતીર છું, માટીથી ચણતર કરનાર કડિયા. (ર) કંસારાનું એ નામનું એક એાર મેતી-ચર વિ. [જુએ ‘મેાતી’ દ્વારા.] ચકચકિત આંખવાળું.
Jain Education International_2010_04
માણ્ણા પું. એ નામનું એક વૃક્ષ મેથરા પું, ઘેાડાના પગના સાંધાના એક રાગ મેથરા પું. પાટા-પીંડીમાં વપરાતું ખપાટિયું કે ખાપિયું મેથિયું વિ. [જએ મેાથ’+ ગુ. યું' ત,પ્ર. ] મેથને લગતું, મેાથનું
માથુ ન. મુખ્ય મૂળિયું
મેદ પું, [સ.] આનંદ, ખુશાલી, પ્રસન્નતા માદર (-૬) સ્રી, ગાડામાં અનાજ ભરતાં પહેલાં પાથરવાનું જાડા વણાટનું કાપડ
માદક હું. [સં.] લાડુ
મેદ-કારી વિ. [સં.,પું.] આનંદ આપનાર, પ્રસન્ન કરનાર માદર ન., ા પું. એ નામનું એક વૃક્ષ
મેદનીય વિ. [સં.] આનંદ આપે તેવું, આનંદ કરાવે તેનું
મોદ-વર્ષન† ન. [સં.] આનંદ વધવા એ, મેદવૃદ્ધિ મોઢ-વર્ધન વિ. [સં.] જુએ મેદવર્ધક,’ મોજું અગ્નિ. [સં. મુર્ -મોર્, તત્સમ] આનંદ પામવું (આ
ક્રિચાપ બહુ વપરાતું નથી.),
મોળ ન, એ નામનું પૈડાં વગેરે કરવામાં વપરાતું એક