Page Text
________________
માટિયા
એટિયા પું. [જુએ ‘મેટું'. + ગુ. છ્યું'ત. પ્ર] પુરુષ વૈતરું, મેલિયા
માટીમા (મોટી·) સ્ત્રી, [જુએ ‘મેટું’ + ગુ. ‘ઈ' શ્રીપ્રત્યય + ‘મા. ’] પિતાની મોટી લાલી. (૨) દાદીમા મેટું (મઢું) વિ. સં. મદ્દત દ્વારા જ. ગુ. ‘મેહેતું.'. કદ વિસ્તાર ઊંચાઈ લખાઈ પહોળાઈ વય ગુણ વગેરેમાં જોયે તે કરતાં વધારે. (૨) સંખ્યામાં વધારે. (૩)(લા.) ઉદાર મનનું, સખી, (૪) ખાનદાન, આબરૂદાર, પ્રતિષ્ઠિત, (૫) મુખ્ય, અગત્યનું, પુખ્ત, ‘મૅજર.’ (1) પ્રતું, સૉ શિયલ.' [ન્હાલા કરવું (રૂ.પ્ર.) આગેવાન કરવું. “ટાભા થવું (રૂ.પ્ર.) આગેવાન બનવું (ફુલાઈને). -ટા લેપ્સ (રૂ.પ્ર.) સંભાવિત, પ્રતિષ્ઠિત માણસ. ટાં-જોટાં (રૂ.પ્ર.)મોટી "મરનાં.- -ટી ખાટને માં(-મા)૪(-ણું) (રૂ.પ્ર.) ગર્વિષ્ઠ, અભિમાની, ॰ કપાળ (૩.પ્ર.) ભાગ્યશાળી માણસ. ॰ કરવું (૩.પ્ર.) ઉછેરવું. • જનાવર (૩.પ્ર.) સર્પ. ૦ પાઢિયું (રૂ.પ્ર.) મળસકું. • પેટ (૩.પ્ર.) ક્ષમાશીલ. (૨) ખાનદાન. (૩) ખાનગી વાતા બહાર ન પાડનાર, (૪) લાલચુ, લાંચિયું. ૦ પેટ રાખવું (૧.પ્ર.) ઉદાર દિલ રાખવું. (ર) સહન કરવું. ॰ ભેજું (રૂ.પ્ર.) ખૂબ ત્રુદ્ધિશાળી. ૦ મન કરવું (કે રાખવું) (૩.પ્ર.) માર્કે કરવું, ૦ માથું (રૂ.પ્ર,) વડીલ માણસ. ૭ મીંઠું (૬.પ્ર.) મૂર્ખ, બેવક, માં (-માં:) (રૂ.પ્ર.) લાલચું, લાંચિયું. • મેઢું (-મૅઢું) (રૂ.પ્ર.) ઉપર ઉપરથી. -તેઉપાડે (રૂ.પ્ર.) ભારે ધાંધલ કરીને, (૨) મેટા આરંભથી. તે પાટલે બેસÎ (-બૅસવું) (રૂ.પ્ર.) ગર્વ કરવા. (૨) માન
O
O
.
માગવું. જે પાટલે ખેસાડવું (ઍસાડવું) (રૂ.પ્ર.) માન આપવું. (૨) ફુલાવવું. ટે। અવાજ (રૂ.પ્ર.) ઊંચા અવાજ. (ર) બહુમતી, જે હાથ (રૂ.પ્ર.) ઉદાર દિલ] મેઢેથી (માથી) ક્રિ.વિ. [જુએ ‘મેઢું' + ગુ. ‘એ' સા, વિ., પ્ર. +થી' પાં, વિ. ના અનુગ.] મેટા અવાજે, ઘાંટા પાડીને, મેાટી મ પાડીને મેટેરુ (મૅટરું) વિ. [જુએ‘મોઢું' + ગુ. ‘એરું'તુ.પ્ર.] વધારે મેટું, વચમાં વધારે, વડીલ
મૅટે પું. [અં.] મુદ્રાલેખ, મુદ્રા-સૂત્ર, સૂત્ર-વાકય માટે પંથ (પત્થ) પું. [જુએ ‘મોઢું' +‘પથ.’] રામદેપીરની અસરવાળા વામમાર્ગના એક અવશેષ, કાંચળિયા સંપ્રદાય. (સંજ્ઞા.) માટ્ટો પું. જાડા ભાખરા
મેઠી (માડી) સ્ક્રી. ભાજન. (૨) [સુ.]નિર્વાહ, ભરણપેાષણ, ગુજરાન. [॰ મારવી (૩.પ્ર.) ખાવું-પીવું] [માણસ માઠી-દાસ (માઠી-) પું. [+ સં.] (લા.) ખાનપાનના શેખીન મેઠી-પાણી (મૅઠી-) ન., અ.વ.[+ જ્ઞ ‘પાણી ’] ખાણી-પાણી
મેડ' (માડ) પું, [સં. મુટ> પ્રા. મગઢ] વરરાજાના માથાના શણગાર. (ર) લગ્ન વગેરે શુભ પ્રસંગે વરની માતાને માથે પહેરાતા એક માંગલિક ગૂંથણીના ટીપી જેવા ખુલ્લે આકાર. [॰ ઘાલવા (રૂ.પ્ર.) કામની જવાબદારી લેવી કે સેાંપવી. ॰ મૂકવા (૬.પ્ર.) જવાબદારી સેાંપવી. ॰હેવા નેતા-પદ સ્વીકારવું]
Jain Education International 2010_04
માઢા-આગલું
મેર પું. [જુએ મેડવું;'હિં. માના.] રસ્તાના વળાંક, (ર) મરાડ, ખેલવાની ઢબ. (૩) (લા.) મરડાટ, અભિમાન, ગર્વ
મેહછી(ડી) સ્ત્રી. ઊલટી-જાડાના રાગ, સરછી, ‘કૅલેિરા' મેણુ ન. [જુએ મેાડવું' + ગુ. ‘અણુ' ક્રિયાવાચક ફૅ,પ્ર.] તેાડવું એ, ભાંગવું એ મેણુ વિ. જિઆ ભેડવું' + ગુ. ‘અણ' ક વાચક કૃ.
પ્ર,] તાડનાર, ઉતારનાર, ભાંગનાર મોઢ-બંધી (માડ-બધી) વિ., સી. [જ
મેહબૂંકું' + ગુ, ‘ઈ' ’ શ્રીપ્રત્યય,]માથા ઉપર મેડ બાંધ્યા હેચ તેવી સ્ત્રી મેઢ-બંધું (માડ-બન્યું) વિ. [જ એ ‘મોડ' + 'બાંધવું' + ગુ. ‘ઉં' રૃ.પ્ર.] જેના માથા ઉપર મેડ આંધેલે હોય તેવું માહ-અંધા (માડ-બન્ધા) વિ.,પું [જ એ માંડણંકું.'] માથે મેડ પહેર્યાં હોય તેવા પરણીને ઘર તરફ વિદાય લેતે। વરરાજા. (૨) (લા.) બહાદુર પુરુષ મેરેઇટ, મેરેટ વિ. [અં.] ધરાવનાર, વિનીત-મતવાદી મેરેટર વિ. [અં.] પરીક્ષામાં પરીક્ષકેએ વધુમ્બક્ટુ ગુણાંક આપ્યા હોય એ ખરેખર છે કે નહિ એ તપાસી વધ-ઘટ સરખી કરી આપનાર પરીક્ષક
સમધારણ કાર્ટિના વિચાર
૧૮૪૨
માટલું સ.ક્રિ. [દ. પ્રા. મોઢ, પ્રા. તત્સમ] મરડવું. આંબળવું, (૨) (લા,) દૂર કરવું, મેઢાવું કર્મણિ, ક્રિ. માઢાવવું, પ્રે., સ.ક્ર.
મે(-3)લ પું. [અં] નમૂના, આદર્શો, એઠું મેઢલા પું. રેંટિયાના એક ભાગ મેથી જએ મેડછી.'
માઢા-મેઢ ક્રિ.વિ. [જુએ મેડનું,’-દ્વિર્ભાવ] વરણાગીમાં મરડાઈ ને ચાલતું હોય એમ માઢાવવું, મેડાવું જુએ મેડવું'માં, જિઓ ભાડ,’ માઢિયા (માહિયે) પું. [જએ ભેંડ' + ગુ. ઇયું’ ત.પ્ર.] માડી' (માડી) હી. [સં, મુટિયા >> પ્રા. મŕઢમા]
લગ્ન વખતે કન્યાના માથા ઉપર પહેરાવાતા નાના ઘાટમા માડ [એક ગામઠી લિપિ. (સંજ્ઞા.) મેડીને ી. [જુએ મેડલું” દ્વારા.] મહારાષ્ટ્ર માં પ્રચલિત મારું (મઠું) વિ. વિલંબથી થયેલું કે આવેલું યા ગયેલું, સુક્ર૨૨ સમય પછીનું. (૨) ન. કાલક્ષેપ, વિલંબ, દ્વીલ. [-3 માટે (-મૅડે) (રૂ.પ્ર.) વિલંબ વટાવ્યા પછી, વધુ પછીના સમયે] મેડેલ જુઆ ‘મેડલ.'
મેઢ પું. [દે.પ્રા.] ઉત્તર ગુજરાતના મેઢા ગામના મૂળ વતની વાણિયા-બ્રાહ્મણની જ્ઞાતિ અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.) મા યું. સાંઠાવાળી ચારના ખેચાનું રાડું મેઢહું ન. [જએ ‘મેઢું’ + ગુ. ‘ડ’સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ ‘માઢું.’(પદ્યમાં,)
મેહવું ન.,-વા` પું. ઘાસની પૂળાએતા આવે. (૨) છાણાં ની થપ્પી કરી ફરતે લીંપણ કરી કરેલા સ્તૂપ જેવા આકાર મઢવા સ્ક્રી, માલીની એક જાત મેઢા-આગલું વિ. [જે ‘મૈદું' + ‘આગલું.’] આંખની તદ્ન સામેનું, માઢાનું, મેાઢાની સામેનું. (૨) (લા.) વડેલું
www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |