Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 652

ભાંભર(-ળ)કું
વાના અવાજ
ભાંભર(-ળ)કું ન. ભર-ભાંખળું, મળસકું ભાંભરા પું. જિઆ ‘ભાંભરવું' +ગુ. ‘હું' .પ્ર.] ભાંભર[Àાળું, સાદા સીધા સ્વભાવનું ભાંભર-ભેળું વિ. [દે.પ્રા. મમ+જુએ ભેળું.'] તદ્દન ભાંભરવું અક્રિ. [રવા.] ગાય બળદ મેઢેથી અવાજ કરે છે એમ અવાજ કરવા. [ભાંભરીને ભેળા કરવું (રૂ.પ્ર.) અમ-બરાડા પાડી ભેળાં કરવાં] ભાંભરું(-ળું) વિ. નહિ મીઠું કે નહિ ખારું (પાણી) ભાંભ-વેરા પું. [જુએ ‘ભાંભ' + ‘વેરે.’] મરેલાં ઢાર ઉપર લેવાતા કર
૧૬૮૭
ર,
ભાંભયું વ. [રવા.] રાડો પાડવી એ ભાંભળ, -ળું જુએ ‘ભાંભર’—‘ભાલરું.’ ભાંભળકું જુએ ‘ભાંભરકું.’ ભાંભળું જએ ‘ભાંભળ.’ ભાંભી પું. [જ ‘ભાંભ' + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] મરેલાં ઢારનાં ચામડાંનું કામ કરનાર, ચમાર, ચાડિયા, (૨) માચી ભાંભેર (-૫) એ ‘ભાંભર. ભાંભેરે પું. શરીર ઉપરના થાડા સાજો, થાયર ભિખ્ખુ(-પ્રુ) પું. [ સં. મિક્ષુ > પાલી, મિત્યુ ] બૌદ્ધ બૌદ્ધ ધર્મની સાધ્વી ભિક્ષુ(-ખુ)ણી સ્ત્રી. [સં. મિક્ષ ળી> પાલી, મિથુળી] ભિક્ષા શ્રી. [સં.] ભીખ, યાચતા, માગનું એ. (ર) ભીખમાં લેવાના કે દેવાના દાણા વગેરે. (૩) ગોચરી. (જેન.) ભિક્ષા-કાલ(-ળ) પું. [સં] ભીખ માગવા જવાનેા સમય બ્રિક્ષા-ચરણ ન, [સં.], ભિક્ષા-ચર્યા . [સં.], ભીખ માગવા ફરવું એ, ભિક્ષાર્ટન ભિક્ષા-જીવી વિ. [સં.,પું.] ભીખ માગીને ગુજરાન ચલાવનાર ભિક્ષાટન(-ણ) ન. [સં. મિક્ષા + અટન (ગુજ. -ળ)] જુએ ‘ભિક્ષા-ચરણ.’
ધર્મના સાધુ
ભિક્ષાન્ત ન. [+સં. અન્ન] ભીખ માર્ગો મેળવેલું અનાજ ભિક્ષાપાત્ર નું, [સં] ભીખ માગવાનું વાસણ ભિક્ષાજિત વિ. [+સં. ત્નિ ત] ભીખ માગીને એકઠું કરેલું ભિક્ષાર્થે પું. [ + સં. મર્ય] ભીખ માગવાના આશય ભિક્ષાર્થી વિ. [સં., પું.] ભીખ માગવા ચાહતું ભિક્ષા-વૃત્તિ શ્રી. [સં,] ભીખ માગીને જીવન-નિર્વાહ કરવાના ભિક્ષા-વ્રત ન. [સં.] ભીખ માગીને જીવવા લીધેલેા નિયમ ભિક્ષાહાર હું [+Ä. આJ-āર] ભીખ માગીને મેળવેલા ખારાક, ભીખ માગીને લાવેલા દાણામાંથી તૈયાર કરેલું ખાઘ ભિક્ષાહારી વિ. સં.,પું.] ભિક્ષાહાર કરનાર ભિક્ષિત વિ. [ä.] ભીખીને લાવેલું
ભિક્ષુ પું. [સં.] [જએ ભિક્ષુક.' (૨) જએ ‘લિપ્પુ.' ભિક્ષુક વિ. [સં.] ભિક્ષા માગીને પેાતાના ગુજારે કરનાર, યાચક, જાચક, ભિખારી
Jain Education International_2010_04
ભિખાઢ(-૧)વું જએ ‘ભીખવું'માં.
ભિખાર-ચૂš વિ. [સં. મિક્ષાવાર > પ્રા. મિલારી + ‘ચાટવું’ દ્વારા] ભીખ માગીને ખાવાની ટેવવાળું ભિખાર-ચાટ વિ. [+ જુએ ‘ચેાટવું.'] વારંવાર આવી ભીખ માગનારું. (ર) ભિખારીની જેમ વળગી રહેનારું ભિખારી છું. [જુએ ‘ભિખારા’+ ગુ. ‘' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ભિખારી (તિરસ્કારમાં) ભિખાર(-રે)ણ (ણ્ય) સ્રી. [જુએ ભિખારી' + ગુ. એ(-એ)ણ' સ્ક્રીપ્રત્યય.],ભિખારણી સ્રી, [સ, મિક્ષચરિબિલા > પ્રા, મિયા િ1િ] શ્રી ભિખારી ભિખારવું વિજએ‘ ભિખારી’ + ગુ, ‘વું’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (તુચ્છકારમાં) જએ ‘ભિખારી,’ ભિખાર-વેઢા પું., અ. વ. [જઆ ‘ભિખારી’+ ‘વેડા.'] જુએ ‘ભિખારી-વેડા.’
ભિખારી વિ. [સં. મિક્ષાચારિò-> પ્રા. મિવારિખ-] ભીખ માગનારું, ભિક્ષુક, યાચક, જાચક્ર ભિખારી-વેઢા પું., અ.વ. [+જુએ ‘વેઢા.'] ભિખારીના જેવું માગ્યા કરનારું વર્તન કે આદત ભિખારું, -રું વિ. [સં. મિક્ષાર-> પ્રા, મિલ્લાથ-] (તુચ્છકારમાં) જુએ ‘ભિખારી.’ ભિખાવવું, ભિખાવું જુએ ‘ભીખવું’માં. ભિખ્ખુ જુએ ‘ભિક્ષુ' ભિખ્ખુણી જ ‘ભિક્ષુણી,’ ભગાણું જુએ ‘ભીંજાવું’ બિચઢાવવું જુએ ‘ભીચડવું’માં. [ધંધાભિચાવવું, ભિચાર્યું જુએ ‘ભાચવું'માં. ભિ(-ભીં)નવું જએ ‘ભી(-ભી)જનું’માં, ભિડ઼કાવવું સ.ક્રિ. [રવા.] અડડિયાળું બંધ કરવું ભડાઈ સી. [જુએ ‘ભીડવું’+ ૩, ‘આઈ ’કૃ.પ્ર.] લિડાનું એ, સખત ભસેા, (૨) (લા.) યુદ્ધ, લડાઈ ભિડાવવું, ભિડાવું જુએ ‘ભીડવું’માં. ભિ("ભીં)તરડી શ્રી. [જુએ ‘ભા(-ભી)તડી' + ગુ. ર' મધ્યગ.] જએ ‘ભીતડી.’
ભિતરિયું વિ. [જુએ ‘ભીતરી’ + ગુ. ‘યું’ત,પ.] અંદરની માજનું (વ્રજ. ‘ભિતરિયા') (૨) ન. હૈયું, અંતર ભિતરિયા પું. [વ્રજ.] મંદિરોમાં અંદરની રસેઈની સેવા આપનાર સેવક. (પુષ્ટિ), (૨) રાણીવાસમાં જવા આવવાની છૂટવાળા પુરુષ ભિત્તિ શ્રી. [સં.] ભીંત [ચીતરેલ ચિત્ર, મેસ્મા' ભિત્તિ-ચિત્ર ન. [.] ભીંત કે દીવાલની સપાટી ઉપર
ભિક્ષુક-ગૃહ ન. [સં., પું.] માગતા અટકાવવા ભિખારીએને સાચવવાનું સ્થળ, બેગર્સ હામ
ભિક્ષુી સ્ત્રી. [સ.] ભિખારણ. (ર) જુએ ‘ભિક્ષુણી.’ ભિક્ષુગતિક વિ. [સં.] ભિક્ષુએની સાથે રહી ભિક્ષુ જેવું આચરણ કરનાર (વિરક્ત ન થયું હોય તેવું)
બિત્તિ-ચિત્ર
ભિક્ષુ-ગૃહ ન. [સં.,પું., ન.] જુએ ‘ભિક્ષુક ગૃહ.' ભિક્ષુ-ચર્ચા શ્રી. [સં.] ભિક્ષુની વૃત્તિ કરવી એ, સાધુ
સમાચારી
ભિક્ષુણી શ્રી. [સં] ભિક્ષુકી. (ર) જએ ‘શિકખુણી,’ ભિક્ષુ-જ્ન્મ ન. [સં.] ભિક્ષુ થઈ રહેવાપણું ભિક્ષુ-સંઘ (સઙ્ગ) પું. [સં.] બૌદ્ધ ભિક્ષુએનું મંડળ ભિક્ષાપજીવી વિ. [સં. મિક્ષા+૩૫-નીયી, પું.] જએ ’ભિક્ષાન
જીવી.’