Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 595

એસરણ
એસરણુ (ઍસરણ) ન. [જુએ બેસણું' દ્વારા.] બેસવાની ક્રિયા. (ર) બેસવાનું ભાડું. (૩) બેઠેલી કિંમત, (૪) બદલામાં ગાંઠનું આપવું પડકું એ. (૫) કડિયા તથા સુતારને સાથે મળી બેસવાની જગ્યા પ્રેસરથી વિ., શ્રી. [જુએ બેસર' + ગુ. વી' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘બેસર’-ખાસર.’
પ્રેસરણું (ઍસરણું) ન. [જુએ ‘બેસવું’ દ્વારા.] બેસીને કામ કરવાનું સ્થાન, નાનું કારખાનું એસરામણ,-ણી (બૅસ-) જએ ‘બેસડામણ,-ણી. એસરાવવું (ઍસ-) જુએ ‘એસડાવવું.’ એ-સરું (ખ-) વિ. [જુએ બૅ' + ‘સર પ્ર.] બે સર કે ફ્રાંટવાળું (માળા વગેરે) મેસરા (ભેંસરા) પું. [જએ ‘બૅસનું’ દ્વારા.] બેસવાનું
'' + ગુ. 'ત.
૧૬૩૦
એ-હાથી
પથ્થર
એસારું (ઍસારું) વિ., ન. [જુએ ‘બેસણું' દ્વારા.] વાહનમાં બેસનાર માણસ, ચડિયું, ઉતારુ, મુસાફર બેસાલ્ટ હું. [અં.] રંગમાં ઘેરા ભૂરા રંગના એક પ્રકારના એસાવું (બૅસાનું) જએ ‘બેસવું'માં. [ઘણું, બેશુમાર એ-સિતમ (*-) વિ. [કા.] ણુ જમી. (ર) અત્યંત, એ-સુમાર (બે) જએ બેશુમાર.’ એ-સૂર,-રું (બૅ-) વિ. કા. ‘બે' + જુએ ‘સૂર' + ગુ. ‘F*' ત.પ્ર.] ગાવામાં સ્વરની વ્યવસ્થા ન હોય તેવું, બગડી ગયેલા ઘાંટાવાળુ [બગડી ગયેલા સ્વાદવાળું એ-સ્વાદ (બૅ-) વિ. [ા. ‘એ' + સં.] સ્વાદ વિનાનું. (૨) એ-હુક(*) ક્રિ.વિ. [ફા. એ' + જ ‘હક(-).'] & વિના, નાહક. (ર) ખાલી મિથ્યા, અમસ્તું. [બેહકે પહેલું (કે બેસવું) (-બૅસવું,) (રૂ.પ્ર.) પૂંછલીને બેસી પડવું] એ-હત્થ(-થુ) વિ. [જુએ ‘બે' + સં. ધૃત-> પ્રા. હ્રથમ-] બે હાથમાં જેની સત્તા હેાય તેવું, એ માણસની સત્તા નીચેનું એ-હદ (અ-) ક્રિ.વિ. [ફ઼ા, ‘બે' + અર.] જેની હદ ન રહી હાય તેવું, ઘણું જ, પુષ્કળ, અસૌમ, બેશુમાર એ-હયા (બ-) વિ. [કા, ‘એ' + અર.] બેશરમ, નિર્લજ એ-હયાઈ (બૅ-) સ્ત્રી, [ફા. ‘બે' + અર.] બેશરમ હેાવાપણું એહ(-Ì)સ્ત જુએ બેહિત.’ એ-હ(-હે)સ્ત-નશીન જુએ બેહિત-નશીન,’ એહ("હે)સ્તી જએ ‘એહિતી.’
એ-હાલ (i-) વિ. [l, ‘એ' + અર.] ખૂરી હાલતવાળું, દુર્દશામાં મુકાઈ ગયેલું. (ર) બીમાર
સ્થાન, આશ્રય-સ્થાન
એસવર્ડ વિ. કુશળ, હારિશયાર
એસવું (બૅસવું) અ.ક્રિ.સિં. ઉપ-વિ-> પ્રા,વસ-] શરીરને નીચેના ભાગ જમીનને અડી રહે એવી સ્થિતિમાં ચીપકાવું. (૨) ચપચપ ગાઢવાનું. (૩) સપાટીથી નીચે તરફ જવું. (૪) ભારથી ભાંગી પડવું. (૫) (ફળ ફૂલ વગેરેના) જન્મ થવે. (૧) જામનું. (૭) ગાઢવાઈ જવું. (૮) કિંમત પડવી, ભાવ થવા. (૧) કિંમત એછી થવી. (૧૦) શક્તિ ઓછી થવી. (૧૧) આરંભ થવા. (૧૨) ચૂંટણું, પાસ લાગવા, (૧૩) અર્થ સમઝાવે।. (૧૪) પ્રભુત્વ થવું. (૧૫) નબળુ પડવું. (૧૬) પત્ની તરીકે ઘર માંડવું, [બેઠા થવું (પૅઢા-) (રૂ.પ્ર.) ઊભા થયું. એસ એસ (બૅસ્ય,બૅસ્ય) (રૂ.પ્ર.) ખેલવું બંધ કર. એસવા જવું (ઍસવા-) (રૂ.પ્ર.) મરણ પાછળના બેસણામાં જવું. બેસવાની ઢાળ (ખેંસવાની ઢાળ્ય) (રૂ.પ્ર.) આશ્રયનું સ્થાન. બેસી જવું (ઍસૌ-) (રૂ.પ્ર.) ધંધામાં ખાટ અનુભવવી. (૨) દેવાળું =કવું. (૩) વાસ આવી બગડી જવું. એસી પડવું (મેસી-) (રૂ.પ્ર.) ધંધામાં ખેાટ આવવી, એસી રહેવું (બૅસી રૅડવું) (રૂ.પ્ર.) કાંઈ કામ-ધંધા ન કરવા. ખૂણે બેસવું (-બૅસવું) (રૂ.પ્ર.) મરણ પામેલા પતિને સેગ પાળવા. ગાદીએ બેસવું (બૅસવું) (રૂ.પ્ર.) રાજ-અમલ શરૂ કરવા. ઘર બેસવું (ઍસવું) (રૂ.પ્ર,) નિર્દેશ જવા. ઘેર બેસવું (પૅરથ બૅસવું) (રૂ. પ્ર.) નાકરી--ધંધા તૂટી જવાં, અેટે મેસવું, દૂર બેસવું (-બૅસનું) (રૂ. પ્ર.) ને અચાલે આવવા. નિશાળે એસવું (.બેસવું) (રૂ.પ્ર.) ભણવાનું શરૂ કરવું. બારણે બેસવું (ઍસનું) (રૂ.પ્ર.) ઉધરાણીના તકાદો કરવા, રેજે એસવું (-બેસવું) (રૂ.પ્ર.) રાજની મજૂરીથી કામ શરૂ કરવું] એસાવું (ભેંસાવું) ભાવે., ક્રિ. એસા(-૨)વું (બેસા-) પ્રે., સક્રિ એસાđ(-ર)વું (ઍસા-) જએ ‘એસનું’માં. એસામણ (બૅસામણ) ન., -હ્યુી સ્ત્રી. [જએ બેસવું’+ ગુ. ‘આમણ’–‘આમણી' કૃ.પ્ર.] બેસાવાની ક્રિયા, (૨) કિંમત પડવી એ, મલ એસનું એ એસામણું (ઍસામણું) ન. [જુએ ‘એસનું' + ગુ. ‘આમણું’ કૃ.પ્ર.] જએ ‘એસામણ,’(૨) જ એ ‘બેસણું,’ એસાર(-૮)વું (બસા~) જઆ બેસવું'માં
Jain Education International_2010_04
એહાલી (ખ-) શ્રી. [ફા. ‘ઈ ! પ્રત્યય] ભૂરી હાલત, દુર્દશા. (૨) બીમારી અહિ(-,-હું)શ્ત વિ. [ા. બિહિર્શી સ્વર્ગ મહિ(-હ,-હે)શ્ત-નશીન વિ. [કા. બિહિસ્ત-નીન્ ] સ્વર્ગવાસી. (૨) (લા.) મરણ પામેલું અહિ(-હ,-હું)શ્તી વિ. [કા, બિહતી] સ્વર્ગને લગતું એલી . ખેડૂતની નવી પરણેલોડીને ગામના કુંભારે
આપેલાં માટીનાં વાસણ
»હુ વિ. [સ. ઢૌ વહુ≥ પ્રા. તે વઘુ દ્વારા જ. •ગુ. ‘બિહુ’એહુ.' જએ બેઉ,’
એ-હુરમત (ભ-) . [જ આ એ' + અર.] માનભંગ થયેલું, અપમાનિત. (૨) કલંકિત એ-હુરમતી (ખ-) . [+ ફાઈ' પ્રત્યય] અપમાનિત થયું એ. (ર) કલંકિત થવા–હાવાપણું બેહૂદુ (બૅ-) વિ. [ફ્રા, બેહ્હ્] નકામું, નિરુપયેાગી. (૨) બેવફી ભરેલું. (૩) સ્વતંત્રતાપૂર્વક કરેલું. (૪) અવિવેકી એહે(-૧)સ્ત જુએ ‘બેહિત,’ બેહે(-હ)સ્ત-નશીન જુએ ‘બેહિતની.' એહે(-હ)સ્તી જુએ ‘બેહિતી,’
એ-હેશ (ઍ-) વિ. [ા.] હેાશ વિનાનું, ભાન વિનાનું, એલાન, બેશુદ્ધ, (૨) (લા.) ગાયેલ, મૂર્ખ એહેાશી (બૅ-) સી. ફા.] હાશ વિનાની સ્થિતિ, મૂર્છા. (૨) (લા.) મુર્ખતા