Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 548

દાલ
છંદ-હાલ (બન્હ) સ્ત્રી, [કા. + ‘ઢાલ.'] નહેરને માટે પાણી મેળવવા જલારાયને આડે બંધ બાંધી રાખી લેવાની ક્રિયા અંદણી હી. સં. નિી>પ્રા. ચંāિળી] બંદીજનની સ્ત્રી, સ્તુતિગાન ગાનારી સ્ત્રી, ચારણ સ્ત્રી
અંધન
બંદૂ-ધૂ )કેન્ડી (બન્દૂ-‰)કડી) સ્ત્રી. [ + ગુ. ‘ડી’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નાની બંદૂક
બંદૂ( )* ધારી (બન્દુ (૬ )ક-) વિ. [ + સં., પું.] અંકવાળું, હાથમાં બંદૂક રાખનારું બંદૂ(-ધૂ )કનીતિ (બ ્⟨~~ )ક-) સ્ત્રી, [ + સં.] (લા.) જુલમથી રાજ્ય કે સત્તા ભોગવવાં એ કંકુબંદૂ-ધૂ )±-બાજ (બન્દુ⟨-‰)ક-) વિ. [ફ્રા. પ્રત્યય] બંદૂક કડવામાં નિષ્ણાત
૧૫૮૩
[(સંગીત ) છંદ-તાન (ખન્દ-) ન. [ા. + સં.) મગજમાંથી લેવાતું તાન, અંદ-તાલ (બન્હ) જુએ ‘છંદ-ઢાલ.’ અંદની (અન્તની) સ્ત્રી. [હિં) એ ભ્રમાં વચ્ચે કરાતી
વગેરેની રેખા કે આડ
અંદ-કાંતા (અન્હ) પું. ગામઢાંના ખર્ચના વરાડના હિસાબ છંદ-ખઢાઈ (બન્ડ-) . [હિં] ષણા ઉપરના કરના દરેક હિતાના ભાગના હિસાબ છંદ-ખરદાસી (બન્દ-) પું. [ફા.] દરેક ખેડૂતે ભરવાના
ભાગના હિસાબ
કપર
બંદર (બન્દર) ન. [ા.] સમુદ્રકિનારે યા મેટી નદીમ કિનારે આવેલું વેપારી નગર, પૅર્ટ.' (૨) સમુદ્ર-કિનારે કે નદી-કિનારે વહાણા વગેરેને ઊભાં રહેવાની સગવડવાળ બાંધેલા ફુરજો. [॰ રહ્યું (૩. પ્ર.) બંદર પાસે આવી વહાણે કે આગમેટ વગેરેએ લંગર નાખી રોકાવું.] અંદર-શાહ (બ-દર-) સ્ક્રી. [ફા.] જુએ ‘બંદર(૨).’ અંદરી (બદરી) વિ [જુએ ‘બંદર' + ગુ. ઈ ' ત. પ્ર.] અંદરને લગતું. (ર) વિ., સ્ત્રી, એક જાતનું મુઠ્ઠીવાળું ઝીણું [‘બના’ અંદલા હું. [જુએ ખનેા' + ગુ. લ' સ્વાર્થે ત. ..] જ અંદા હું. જિઓ ‘મંદિ' દ્વારા] ી, જેલનિવાસી અંદા(-દે)નવાજ (બન્ના-, બન્દે) પું. (ફ્રા. ખન્હહ્નવા, ] મુરબ્બી, વડીલ (બંદા હૈ અંદિ-જન (બન્ધિ-) પું, ત. સં. વૅન્જિન +નન] જએ અંદિની (ન્દિની) સ્ત્રી. [સં.] ચારણિયાણી. (૨) કેદી આ અંદી (બન્દી) પું. [સં.] ભાટ ચારણેાની ગણાતી એક જૂની જ્ઞાતિ અને એના પુરુષ. (૨) કેંદી અંદી (બન્દી) પું. [ફ્રા.] મનાઈ, બંધી.' અંદી-ખાનું ન. [જ ‘બંદી'' + ‘ખાનું.’] કેદખાનું, જેલખાનું, ‘જેઇલ’
અંદે-નવાજ (બă-) જુએ ‘અંદા-નવાજ.’ બંદેરી (બન્ડેરી) . ઘરના છાપરાને મેલ અંદા (ખતે) પું. [ફ. બન્હહ] બંધનવાળા માણુસ, ગુલામ, (૨) નાકર, સેવક, દાસ. (૩) (લા.) હું પેતે (અભિમાનપૂર્વેક)
અંદોબસ્ત (બનેો-) પું. [ફ.] વ્યવસ્થા, ગેાઠવણ, તજવીજ, પ્રબંધ, (૨) તેžાન વગેરે ન થાય એની તકેદારી. (૩) (લા.) જાતા
અંધ' (અન્ય) પું. [સં.] બાંધવાની ક્રિયા. (ર) ખાંધવાનું કારડું વગેરે સાધન. (૩) પાળ, સેતુ, પુસ્ત, અંધારે, બૅરેઇજ,' હૅમ,' ‘એમ્બેન્કમેન્ટ. (૪) અટકાવ, ચુકાવટ. (૫) સંસારમાં જકડાઈ રહેવું એ, (વેદાંત.) અંધ (અન્ય) વિ. [ફા. ‘અન્દ્’નું સંસ્કૃતાભાસી રૂપ] વાસેલું, ઉધાડું નહિ તેવું. (ર) ગતિ થંભી જાય તેવું. (૩) અનુકૂળ થઈ રહેલું, [॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) વાસી દેવું. (૨) થંભી જવું. • બારણે (૨. પ્ર.) ખાનગીમાં, કાઈ ન જાણે એમ, ‘ઇન કૅમેરા.' ૰બેસતું (-બૅસતું) (રૂ. પ્ર.) ખરેખર ગાઠવાઈ ગયું હોય એમ. ॰ એસવું (-ભેંસવું) રૂ. ૫.) અનુકૂળ આવવું. (૨) કામમાં આવવું. એસાઢવું(-બૅસાડવું) (રૂ. પ્ર.) ઠેકાણે પાડવું. (૨) ગેાઠવી દેવું]
(વહાણ.)
અં‡(-ધૂ )* (બન્દૂ (ન્યું ક) સી. [અર. ‘બન્દુક] ગણના ગાળા. (ર) દારૂ ભરી કે કાતુ સારી કેાડવાની ઘાતક નળી, ‘રાઇલ,’ [॰ ખાવી (૩. પ્ર.) આપઘાત કરવા. • ઢવી (રૂ. પ્ર.) બંદૂકના ધડાકા કરવા. ૭ ભરવી (૨. પ્ર.) ખબ ઉશ્કેરાવું. ॰ મારવી, ૦ લગાવવી (૩. પ્ર.) બંદૂકથી ગાળી છે.ડી મારવી] બંદૂ(-૧ )*-ચી (બ ્(.)ક) પું. [+ . પ્રત્યય] બંદૂક બંધન (બન્ધન) ન. [.] બાંધવું કે બંધાવું એ. (૨) અંધકેડનાર સૈનિક, ખરકંદાજ વાનું ઢારડું વગેરે સાધન. (૩) પ્રતિબંધ, રુચક્રાવટ. (૪)
-બંધ (અન્ય) વિ.કા. અન્દુ'નું સંસ્કૃતાભાસી રૂપ] સાથે સહિતવાળું વગેરે અર્થ આપતા અનુગઃ ચાક બંધ ઝપાટા-બંધ' ધોધબંધ' ‘હથિયાર-બંધ' વગેરે બંધક (અધક) વિ. [સં.] બંધનકારક, (ર) બાધક અંધ-તા (બ-પકતા) સી., ત્વ ન. [સં.] બંધનકારક હાવાપણું [બંધક.' અંધ-કર્તા (ખધ) વિ. [સં. પણ્ તાઁ, પું.] જુએ અંધકી (બધકી) સ્ત્રી. [સં.] વેશ્યા, ગણિકા, કુલટા અંધ-કાશ(-૧) (બન્ધ-) પું, [સં.] કબજિયાત, મળાવરાધ, બાદી બંધથી શ્રી, જિએ ‘બાંધેલું’+ગુ. ‘અણી' રૃ.મ.], ખત ન. [+ જુએ ‘ખત.'] વચનથી બંધાવાના કરાર, બૅન્ડ'
મંદીમીરી (બન્દી-) . [કા.] કેદ કરવું એ અંદી-ગાન (બન્દી-) પું. જિએ‘બંદી ’+ સં. વાર્ (નિરર્થક)] જુએ ‘બંદી,
અંદી-વાસ (બન્દી-) પું. [જુએ બી’ + સં.] જેલ
નિવાસ, (ર) જેલખાનું, કેદ-ખાનું
Jain Education International_2010_04
અંદ્લ (અન્હ) સી. વહાણમાં ફૂટતા પાણીને ભેગું થવા માટે રાખેલી નીચાણવાળી વચલી જગ્યા કે કંડી, ‘પમ્પ-વેલ.’
બંદૂ(ન્યૂ ⟩*બાજી (બન્દુ(-)*) [ા.] સ્ત્રી. બંદૂક કેહવામાં નિષ્ણાત હોવાપણું. (૨) બંદુક કાઢવાની ક્રિયા બંદૂ(-ધૂ )ક્રિયું (બ ્(ન્યૂ) (ચિયું) વિ. [ + ગુ, ‘યુ’ ત. પ્ર.] બંદૂકના આકારનું. (ર) બંદૂકધારી બંદૂક્ ક્રિયા (બન્દ(ન્યૂકિયા પું.જિએ બંદૂ(-)કિયું.] બંદૂકધારી સિપાઈ કે સૈનિક, (૨) એક પ્રકારના કટાકડા, ગલા