Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 526

બટકણા
૧૫૧
બટ!,-હ્યું` વિ. [જુએ ‘અટકનું” + ગુ, ‘અણુ,શું’ Å, પ્ર.] ખટકી જવાના સ્વભાવનું, બટકી જાય તેવું, તૂટી જાય તેવું, અચડ [(૨) (લા.) કરડકણું અટકણુંૐ વિ. [જુએ 'અટક' દ્વારા.] બહુ ખેલ ખેલ કરનારું. ખટક્રમેલું વિ. [જુએ ‘ખટક'+બેલનું’ + ગુ• G*' કૃ.પ્ર.] શરમ વિના ખેાલનારું. (ર) માકખેર. (૩) અવિવેકી, તાડું. (૪) મેઢામેાઢ કહી દેનારું અટકરલડું વિ. [જ ‘બટક’દ્વારા.] જુએ ‘ખટક-ખેલું.’ અટકવું અ. ક્રિ. [રવા.] કાંઈક અથડાતાં તૂટી જવું. (૨) વાળવા જતાં ભાંગી પડવું. બટાકાવું ભાવે, ક્રિ. મટકાવવું` પ્રે., સ. ક્ર. બટકાવું સ. ફ્રિ કામે લગાડવું, કામે વળગાડવું. અટકાડાવું કર્મણિ. ક્રિ. ખટકાઢાવવું પ્રે., સ, ક્રિ. અટકાઢાવવું, ખટકાઢાવું જએ બટકાડવું'માં બટકાવડા(રા)વવું, જએ બટકાવવું’માં. અટકાવવું1 જુએ ‘અટકવું’માં. અટકાવવુંર સ. ક્રિ. [જુએ બટકુરૈ – તા. ધા.] નાના નાના ખટકા કરી ખાવું, પટકાવવું. બટકાવાવું કર્મણિ, ક્રિ. અટકાવડા(-રા)વવું પ્રે., સ. ક્રિ અઢક્રિયા પું., બ. વ. [જએ ‘ખટકું ' + ગુ, ‘ઇયું’ ત. પ્ર.] (લા.) ધઉં”ની ટુકડા દાણાની એક જાત અટકી એ અકી.'
બટકું જએ બકું.'
બટકું? ન. [જુએ ‘ખટક' + ગુ. ‘*’ ત. પ્ર.] ખટક અવાજ સાથે ટુકડા પાડષો હાય તે અટકું વિ. [જુએ ખટકુર' +ગુ, ‘ક' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] એકાદ ટુકડા (ખાવા માટેના) જેટલું બટકુંડું જુએ ‘બઢતું.'
ખટણુ ન. રેતીમાં માળે બાંધી રહેનાર એક પક્ષી, ‘પ્લવર’ ખટન ન. [અં.] (કપડામાંનું) બેરિયું, ડોરણું, બેરણું, ભુતાન. (ર) વીજળીની સ્વિચના પ્રકારની ખાવીને ઉપયોગમાં લેવાતી ફળ
બટલર પું. [અં.] ખ્રિસ્તી રસેાયે
અટથા પું. તમાકુ સેાપારી વગેરે રાખવાની નાની કાથળી ખટવેલ (ચ) શ્રી. પુલના છેડામાં જમીન ઉપર જતો ત્રાંસી
(૨) ન. એક જાતનું
[વાસ આવી જવી ખટાવું અ. ક્રિ. ઘણા વખત પડી રહેવાથી નરમ ખાદ્યમાં ખટાશિ(-સિ)યાં ન., બ. વ. દાણાનાં કેટમાં. [॰ ઊઢમાં (રૂ. પ્ર.) ધન ધાન્ય વગેરે નાશ પામી જવું, (૨) ઘરમાં ઘરવખરીના સાંસા હોવા] બાશિ(-સિ)યું ન. બગાસું
અટ-માગરે પું. [‘બટ’ના અર્થ સ્પષ્ટ નથી + જુઆ મેગરે..'] ઘણી પાંદડીવાળાં ભરાઉ ફૂલની મેગરાની એક જાત (આમાં અનેક ફૂલ એકમાં ત્રીજું સમાયેલું એ રીતનાં હોય છે.) અટર ન. [અં] માખણ અટર-મિલ્ક ન. [અં.] છાશ
ખટુ,કે પું. [સં.] બાળક, શકરા (આઠેક વર્ષની અંદરને). (૨) બ્રાહ્મણ બાળ (જનાઈ માટે તૈયાર થયેલે), ખડવે અટક-ભૈરવ પું. [સં.] મહાદેવનું એક રૌદ્ર સ્વરૂપ-બેઠા ઘાટનું બટુકાં-પટ્ટુકાં ન., અ. વ. [રવા.] ખુશામત
ખટલા પું. [જુએ ‘બ’ + ગુ. ‘લ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (વહાલપમાં) ખટૂકડું, “તું વિ. [સં. મg + ગુ. ‘ક' + ‘હું' – ‘હું’ સ્વાર્થે ત. બેટા, પુત્ર, દીકરા
પ્ર.] નાનું બેઠા ઘાટનું, ખડું, ખાંžયું, ઠીંગણું, વામન ટૂંકું ન. આકડાનું કૂંપળ
ટેટ ન. [અં. પટ] જ ટેડા પું. એ નામનું એક પહાડી વૃક્ષ
બટાકું.’
દીવાલ
અટ-હજારી શ્રી. એ નામનેા એક ફૂલ-છોડ અટા ન. એ નામનું એક પક્ષી. (ર) કલહંસ, ચક્રવાક બટાઈ સી. [હિં.; ગુ. માં ‘ભાગ-ખટાઈ ' એવા સમાસના પ્રયેાગ] ખેડૂત અને જમીનદાર વચ્ચે પાકની થતી વહેંચણી બટાઉ વિ., પું. [હિં.; ગુ. માં ‘છેલબટાઉ’ એવા સમાસ
Jain Education International_2010_04
બટ્ટો
પ્રયેાગ] છેલબટાઉ, ઈશ્કી, રંડીખાજ અટાણું વિ. અટક-એલું. (૨) મીઠા-ખેલું બટાકા(-ઢા)-પાં(વા) પું., અ. વ. [જુએ બટાકે(-2)’ + પાંઆ(વા).'] ખટાકા અને પૌઆના મિશ્રણની
ખાવાની એક વાની
બટાકા(-ટા)-વઢાં ન., અ. વ. [જુએ ‘બટાકા(ટા)'+વડું.'^] બટાકાને બાફી એમાં મસાલે ભરી વેસણની પૂરીમાં વીંટી અને તળીને કરવામાં આવતા ભજિયાના એક પ્રકાર અટાર્કે ક્રિ. વિ. રિવા] ‘બટાક' એવા અવાજથી અટાક્રિયું ન. [ + ગુ. ‘યું' ત. પ્ર.] (લા.) તરત તૂટી જાય તેવું પાતળા કાચનું મેતી
ટાક્રિયુંરે [જુએ બટકું'^+ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જએ બટ(-૪)કું.૧,
૧,
દ્વારા + સેં.]
ખટાકિયું” ન. [જ બટકુંÖ' + ગુ. યું' ત. પ્ર.]કેરીના ટુકડાઓનું કરેલું એક જાતનું અથાણું (૨) વિ. ટકું ભરી લે તેવું બટાકી-દાસ વિ., પું. [જએ બટ(-)કું (કટાક્ષમાં) ખડકું, ખાંડિયું, ટુચકી, ઠીંગણું બટાકું(હું) ન., -કા(-) પું. [અં. પોટેટો] વિદેશમાંથી આયાત થયેલું એક પૌષ્ટિક કંદ, આલુ, બટેટું બટાચૂર (૨૫) સી. ખાધાખાધ [ત્રમઝટ બટાઝટી સ્રી. [રવા, લાકડીએ કે તલવારાની તડાતડી, બટાટું, તે જુએ ‘બટાકું,ન્ફ્રા.’
બટાટી-કેળ (-૫) શ્રી. [અસ્પષ્ટ + જએ ‘કુળ,’] કુળની એક ખાસ જાત, ખાસર મૂળ અટાલિયન સી. [અં.] લશ્કરી ટુકડી ખટાવડું વિ. નાનું અને દેખાવડું. તેતર પક્ષી
અટેરવું ન. ભૂખરા રંગનું એ નામનું એક પક્ષી બટેરું ન. (માટીનું) શકેારું, શરાવડું, ચણિયું, રામ-પાતર બટેરા પું, મેટું શકારું
ખટે પું. [જુએ ‘બેટા.] (વહાલમાં) બેટા, દીકરા, ખટલા બટ્ટો છું. કલંક, લાંછન, બદનામી. (૨) વહામત, આળ, [જ લગાડવેલ (રૂ. પ્ર.) કલંક ચડાવવું. • લાગવા (રૂ. પ્ર.)