Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 475

પ્રાગભગ
૧૫૧૦
પ્રાણ-લેષ
પ્રકારને. (તર્ક)
આ લે ' (આ. બા.) પ્રાગય ન. [..] જ “પ્રગભ-તા.”
પ્રાચીનાભિમાની વિ. [+ સં. મમિમારી, .]. પ્રાચીન પ્રાગ-૧૮ પં. જિઓ “પ્રાગ' + “વી.] જુએ “પ્રયાગ-વડ.' રીતરિવાજ તેમજ પોતાના દેશના પ્રાચીન પદાર્થો વગેરેનું પ્રાઝિતિહાસ છું. [સં. વાવ +તહાસ, સંધિથી] ઈતિહાસ- ગૌરવ ધરાવનાર, “ ડેકસ' કાલની પૂર્વ પ્રાચીન ઇતિહાસ
પ્રાચુર્ય ન. [સં.] જુએ “પ્રચુરતા.” પ્રાગૈતિહાસિક ૩િ. [સં. કાકા + ofતહાલિકા, સંધિથી] પ્રચેતસ . [] દક્ષ પ્રજાપતિ. (સંજ્ઞા.) ઇતિહાસ-કાલની પૂર્વના અતિ પ્રાચીન સમયને લગતું, પ્રાય વિ. [સ.] પૂર્વ દિશા કે દેશને લગતું પ્રી-હિસ્ટોરિક' (નાકે.), “પ્રી-હિસ્ટોરિકલ'
પ્રાચ્ય-ભાષા-વિશારદ વિ. [] પૂર્વના દેશની ભાષાઓનું પ્રાયોતિષ, પુર ન. [સં.માં આ સ્વીકારાય છે, જ્ઞાન ધરાવનાર નિષ્ણાત, “ઓરિયન્ટલિસ્ટ' પરંતુ મૂળમાં એ આયેતર શબ્દ છે, જેમાં પૂર્વનું પ્રાગ્ય-વિઘા સ્ત્રી [સં.] પૂર્વના દેશની વિદ્યા, “ઓરિયેન્ટલ એવો શબ્દ નથી.] કૌરવ પાંડવોના સમયમાં સૌરાષ્ટ્રના સ્ટડીમ' (આ બા.) [વિદ્યાઓમાં નિષ્ણાત પશ્ચિમ સમુદ્રકાંઠાના કેઈ સ્થળનું નરકાસુર કિવા ભીમાસુરનું પ્રાચ્યવિદ્યા-કેવિદ 9િ. સં.] પૂર્વના દેશની (ભારતીય) રાજધાનીનું નગર. આજનું સંભવિત ઘુમલી. (સંજ્ઞા.) (૨) પ્રાચ્યવિદ્યા-પરિષદ કી. [૪ ] પૂર્વના દેશની વિદ્યાઓની પછીથી આસામના ગૌહત્તીને સ્થાને હતું તે પ્રાચીન નગર. ચર્ચા-વિચારણા કરતી સભા, “ઓરિયેન્ટલ કોન્ફરન્સ (સજ્ઞા.).
પ્રાચ્યવિદ્યા-વિશારદ વિ. સિ.] જ “પ્રાચ્યવિદ્યા-કોવિ.” પ્રાયુદ્ધ ક્રિ. વિ. સં. પ્રાર્ +યુદ્ધ, સાંધેથી] યુદ્ધની પૂર્વે પ્રાછત ન. સિં. પ્રાથશ્ચિત્ત, અર્વા. તદ્દભવ(ગ્રા.)] જ પ્રાશ્ચિમ 4િ. (સં. 4 + અગ્રિમ] સૌથી આગળનું. (૨) સૌથી “પ્રાયશ્ચિત્ત' આગળ આવી કામ કરનારું
[કથન.” પ્રજાપત્ય વિ. સિં] પ્રજાપતિને લગતું. (૨) પું. એ નામને પ્રાગ્વકતવ્ય ન. સિં. પ્રાથ+ વાત5, સંધિથી] જઓ પ્રાક. હિંદુઓના આઠ વિવાહોમાંને વર પાસેથી કશું ન લઈ પ્રા.વાટ કું. [સં.માં ભિન્નમાલના પૂર્વ પ્રદેશના વાસી કન્યા આપવાને એક વિવાહ તરીકે શબ્દ મધ્યકાલમાં ખડે થયો છે, જેમાંથી “પોરવાડ” માજ વિ [, કાકા->પ્રા. પૂનમ; કરી અને પ્રક્ષેપ કહ્યો છે. હકીકતે “પોરવાડ” પરથી સંસ્કૃતીકરણ લાગે છે.] ઘણું, પુકળ. (૨) ઊંચ, ભવ્ય. (૩) ન. આશરે દસ એકર પશ્ચિમ મારવા કેવા પ્રાચીન ગુર્જર પ્રદેશની મધ્યકાલની જમીનને પેટ એક વેશ્ય કામ અને એના પુરુષ, પિરવાડ, (આજે ગુજરાત- પ્રાજ્ઞ છું. [સં] જુઓ “પ્રજ્ઞ.” માં પણ દસ-વીસા આ વણિકની મેટી વસ્તી છે.) (સંજ્ઞા.) પ્રાજ્ઞ-તા સ્ત્રી. સિં.] જુઓ “પ્રજ્ઞ-તા.' પ્રાશ્વિદ વિ. સં. ગ્રાન્ +વિ૬, સંધિથી] પૂર્વની બાબત પ્રાચક્ષુ વિ. સં.જ “પ્રજ્ઞાચક્ષુ' કે વિગતનું જાણકાર
પ્રાજ્ઞ-દેહ છું. સિં] વિઘારૂપી માનવ-દેહ પ્રાળુ(ક), પ્રાદુણિક, પ્રાથૂર્ણ(ક), પ્રાઘણિક છું. પ્રાજ્ઞાનિક વિ. [સં.) પ્રજ્ઞાનને લગતું, ઉચ્ચ જ્ઞાનને લગતું,
સિ] પરણે, મહેમાન [પૂર્વે.] એ “પ્રાક- આધ્યાત્મિક જ્ઞાનને લગતું પ્રાહ વિ. સં. વાવાનું અનુનાસિક વ્યંજનથી શરૂ થતા શબ્દ પ્રાય ન. સિ.] ઉત્તમ પ્રકારનું ધી પ્ર મુખ વિ. [સ. પૂર્વ દિશા તરફ મોઢું રાખી રહેલું પ્રાણ પું. [સં. + અન] શ્વાસનો વાયુ, શ્વાસ. (૨) જીવનપ્રાચાર્ય પું. [સ, 2 + માચાર્ય, ન મરા. માં] મહાવિદ્યાલય શક્તિ. (૩) જીવ, આત્મા, [૦આવ (રૂ. પ્ર.) ભય કે કેલેજને વડે અધ્યાપક અધિકારી, “કેલેજ-પ્રિન્સિપાલ.” એ થા. ૦ ઊઠી જવા (રૂ. પ્ર.) ડરી જવું. (૨) બહુ (ગુ.માં પણ ચાલુ થયે છે)
ગભરાવું. ૦ ઊડી જવા, ૦ નીકળી જવા (રૂ. પ્ર.) મરણ પ્રાચી રહી. [સં. પૂર્વ દિશા, ઉગમણી દિશા. (૨) સૌરાષ્ટ્રમાં થવું. ૦ કાઢી ના(-નખિ (રૂ. પ્ર.) કુરબાની આપવી.(૨) ગીર પંથકમાં સરસ્વતી નદીના કાંઠે આવેલું એક પિતૃ- ઘણું જ આતુર રહેવું. ૦ ખરચવા-ખર્ચવા (રૂ. પ્ર.) જિંદગીને તીર્થ. (સંજ્ઞા.)
ભોગ આપવો. ૦ ખાવ (રૂ. પ્ર.) બહુ સતાવવું. ૦ ગળા પ્રાચીન વિ. [સં.] પૂર્વ દિશાનું. (૨) પૂર્વના દેશનું. (૩) સુધી આવવા (રૂ. પ્ર.) હેરાન પરેશાન થઈ જવું. ૦ઘૂંટ પુરાણ કાલનું, પુરાણું, ખૂબ જવું. (૪) ભાષાની દષ્ટિએ (રૂ. પ્ર.) મરણ થવું. ૦ ૫ડીકે બાંધવા (રૂ. પ્ર.) અમઝણથી પુરાણું, ‘આર્કંઈક (ન. જો )
હેરાન થવું. ૦ પાથરવા (૨. પ્ર.) પ્રેમથી આગતા-સ્વાગતા પ્રાચીનતમ વિ., [.] ઘણા જ જુના સમયનું
કરવી]. પ્રાચીન-તર વિ. [સં] સરખામણીએ વધુ પ્રાચીન પ્રાણ-કન્ટ, પ્રાણ-કુછ ન. [સં.] મરણ વખતની પીડા. પ્રાચીનતા સ્ત્રી. (સં.) ખબ પુરાણું હોવાપણું
(૨) મરણ વખતે પીડા થાય તેવી પીડા પ્રાચીન-૫થી (-૫થી) વિ. [ + જુએ “થી.'] જઓ પ્રાણુ-ગ્રંથિ (ગ્રન્થિ) સ્ત્રી, [સ., ] બરડાન કરેડ પ્રાચીનાભિમાની’-કૅર્વેટિવ' (ઉ. કે)
આગળની પ્રાણના આધારરૂપ એક ગાંઠ પ્રાચીન-વસ્તુશાસ્ત્રી વિ. [સં, .] પુરાતત્વવિદ, પ્રાણ-ઘાત ૫. સિં] વધ, મૃત્યુ આર્કિયોલેજિસ્ટ' (આ. બા.)
પ્રાણઘાતક વિ [i] મૃત્યુ કરનારું, જીવલેણ પ્રાચીન-વસ્તુ-શેષ છું. [સં.] પુરાણી વસ્તુઓની ખોજ, પ્રાણ-ઘાવ છું. [સં.] કાન રૂંધતાં સંભળાતે શરીરમાંના