Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 231

નળિય(૨)
૧૨૬૬
નંદિત-દી)
નળિય(-૨)ર વિ. [જઓ “નળિયું' દ્વારા.] [નળિયાંથી છાયેલું વાસુદેવ શ્રીકૃષ્ણ. (સંજ્ઞા.) નળિયા-ખૂટ વિ. જિઓ “નળિયું' + “ખૂટવું.'] (લા.) અંદર નંદ-પ (નન્દ-) ૫. [સં.] જઓ “નંદ(૧).” કોઈ ન રહ્યું હોય તેવું
નંદ-જી (નન્દજી) પું, બ.વ. [સં. + જુઓ “જી.] જુઓ નળિયા-પાટ (-2) જી. [જઓ “નળિયું' + “પાટ."](લા.) “નંદ(૧' (માનાર્થે). એ નામની એક રમત, નળ-દડી
નંદન (નન્દન) પું. [.] પુત્ર, દીકરા. (૨) ન. પૌરાણિક નળિયારી સ્ત્રી, જિઓ “નળ' દ્વારા.] હાથ-કાપડ વણવાની માન્યતા પ્રમાણે એ નામનું સ્વર્ગનું એક ઉપવન કે ઉદ્યાન,
નળી ભરી મૂકવાનું વાસણ. (૨) પાતું પલાળવાનું વાસણ ઇદ્રનું એ નામનું વન. (સંજ્ઞા.) નળિયું ન. [સં. નળિR- > પ્રા. નવસ-] છાપરું ઢાંકવાનું નંદનવન (નન્દન) ન. [૪] જુઓ “નંદન(૨).' અર્ધવર્તુળાકાર ઘાટનું માટીનું પકવેલું કે કાચ યા ધાતુ કે નંદ-નંદન (નન્દ-નન્દન) . [સં.1 જ એ “નંદ-કિશોર.” પ્લાસ્ટિકનું બનાવેલું સાધન, કવલું, નાળ. (૨) વણવાની નંદના (નદના) સ્ત્રી. [સં.] પુત્રી, દીકરી સાળમાં જેની સાથે કાકડી વીંટાય તે ભાગ
નંદ-મહોત્સવ (નન્દ-) ૫. સિં] ભાગવત પુરાણ પ્રમાણે નળિયેર, -રી વિ. [જએ “ળિયર–અને વકીપક + ગુ.
શ્રાવણ વદિ નામની સવારે શ્રીકૃષ્ણનું યશદાથી પ્રાકટય ઈ' વાર્થે ત...]; જ “નાળિયેર.'
થયું છે એમ નંદરાયે કરેલો પુત્ર જન્મને ઓચ્છવ [ખાંચા નળિયેલ વિ. જિઓ “નળ” દ્વારા] જુઓ “નળિય.' નંદર-બારી (નન્દર- સ્ત્રી. હળમાં કોશ તથા ચવડાં વચ્ચેનો નળી સ્ત્રી. [સં. નIિ >પ્રા. નઢિમાં ] નળાકાર પાતળો નંદ-રાણુ (નન્દ- સ્રી. [સં. નન્દ્ર + જુએ “રાણું.'] નંદરાય પકવેલી માટી કાચ ધાતુ પ્લાસ્ટિક વગેરેનો આકાર, બંગાળી, અહીર-રાજની પત્ની-યશોદા
[“નંદ(૧). પાઇ૫. (૨) વણવા માટેનું એક સાધન. (૩) પિત્તળ નંદ-રાય (નન્દ- . [સં. નન્ + એ “રાય.’] જુઓ તાંબું વગેરે ધાતુની નાની નળાકાર જેઠી
નંદલાલ (૧૬) પં. સિં] જાઓ “નંદ-કિશેર.' નળે . [સં. ના-> પ્રા. નઝમ- પગનું તે તે નળાકાર નંદવવું (નન્દવ4) સક્રિ. [સં. નન્ તત્સમ + ગુ. પ્રે. “અવ” હાડકું. (૨) પિત્તળ તાંબું વગેરે ધાતુને પાણી માટે નવા- પ્ર. “આનંદ આપે એવો “તેડવું' ન કહેતાં માંગલિક કાર ઘાટ, પવાલું, પાલું, કાઠી. (૩) વાણાની કોકડી રાખ- શબ્દપ્રયોગ. સર૦ “ધર કે દુકાન વાસવાં.'] ભાંગવું, તોડવું, વાનું ઘણું
[લાંબે ઊંડે રસ્તે, લાંબું નેળિયું ખંડિત કરવું (કામની ચીજો અને માટીનાં વાસણ વગેરે) નોકડી સ્ત્રી. જિઓ “નળ” દ્વારા.] (લા) નેળ, સાંકડો નંદવાવું (નન્દવાવું) કર્મણિ, ક્રિ. નંદવાવવું (નન્દવાવવું) નંકાવવું નંકાવાવું (ના-) જુએ “નંકાવું' માં.
B., સ.કિં. કંકાવું (નવું) અ.ક્રિ. [૨વા. નંદવાવું, બટકવું. નંકાવાવું નંદવંશ (નન્દ-વંશ) . [સં.] જુએ “નંદ(૨).”
(નાવડા) ભાવે, કેિ. નંકાવવું (નાવવું) છે, સ. કેિ. નંદ-વાયુ (નદ-) ૫. [સં] માથાને એક જાતનો રોગ, નંખામણ (નમણ) જુએ “નખામણ.'
અનંત-વાયુ નંખાવવું, નંખાવું (ન) જુઓ “નાખવું’–‘નાંખવું”માં. નંદવાવવું, નંદવાવું (ના-) જુઓ “નંદવ'માં. નિંખાઈ જવું (નાઈ) (રૂ.પ્ર.) મન સાથે તબિયત ભાંગી નંદવું (નન્દનું) અ. ક્રિ. [સં. ન તત્સમ] આનંદ પામવું, પડવી.
રાજી થવું નંગ (ન) ન. [ફા. ન] વસ્તુની એક સંખ્યા. (૨) ઘરેણું, નંદવું (નન્દવું) સક્રિ. (સં. નિતત્સમ] જુઓ “નિદવું.” દાગીને. (૩) પહેલ પાડેલે હીરો. (૪) (લા.) વિ. લુચ્ચું નંદાવું (
નવું) કર્મણિ, ક્રિ. નંદાવવું (નન્દાવવું) પ્રેસ ક્રિ. અને ખંધું માણસ, બદમાશ, “નેટેરિયસ”
નંદ-સુત (નન્દ-) પું. [સં.] જુઓ “નંદનકર.” નંગ-દાર (18) વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] નંગ ધરાવનારું. (૨) નંદા (નન્દા) સ્ત્રી. સિં.] એક પ્રવેશદ્વાર અને ત્રણ કટ હેય (લા.) પાજી, બદમાશ
તેવી વાવ, (સ્થાપર્યા. (૨) ગાંધાર ગામની એક મઈના. સંગર (૧૨) જાઓ “નાંગર.”
(સંગીત.) (૩) હિંદુ મહિનાઓની એકમ છઠ ને અગિયારસ નંગરાવવું, નંગરાવું જ “નગરવું'માં.
એ પ્રત્યેક તિથિ નશિયં નહિં ) વિ. જિઓ “નંગ”+ ગુ. “છયું' ત.ક.] જેમાં નંદા-તિથિ (નન્દા-) સ્ત્રી. [સં] “નંદા(૩).” (સંજ્ઞા.) નંગ જડેલું છે તેવું, જડાઉ
નંદાત્મજ (નન્દાત્મજ) પં. [સં. નઃ + -], નંદાનંદ નંતથ (નાવ્ય) વિ. [સં.] જુઓ “નમ્ય-‘નમનીય.' (નન્દાનન્દુ) ૫. [સં. + મા-નન્ટ] એ “નંદ-કિશેર.' નંદ (નર્જ) પં. [] શ્રીકૃષ્ણનું બાળપણ વૃંદાવન વગેરેમાં નંદાલય (નન્દાલય) નં. [સ. નન્દ્ર + મા] શ્રીકૃષ્ણના પાલક જેને ત્યાં ગયું તે એ નામને એક અહીર રાજા, (સંજ્ઞા.) પિતા આભીર-રાજ નંદરાયનું મકાન (૨) મૌન પહેલાં ઈ. ૫ ૪ થી સદી આસપાસને નંદાવર્ત (નન્દાવર્ત) છું. [સં. નવા + મા-વર્સ ચાર લંબિ
એક રાજ-વંશ. (સંજ્ઞા). (૩) (લા.) કુશળ યુક્તિબીજ વાળો એક ગેખ. (સ્થાપત્ય) (૨) સાથિયે. (જૈન). માસ. [૦નું ગેકુળ (રૂ.પ્ર.) છોકરાં-છયા] [હિકમત (૩) સાથિયાના આકારે રચાયેલું નગર. (સ્થાપત્ય.) નંદ-કલા(-ળા) (નન્દ-) શ્રી. .] યુક્તિથી બીજાને છેતરવાની નંદાવવું, નંદાવું (નન્દા-) જુએ “નંદવું" માં. નંદકિશાર (નન્દ-), નંદકુમાર (નન્દ-) પું. [સ.], નંદકુંવર નંદિ-દી) (નદિ, દી) પૃ. [સં.] મહાદેવ-શિવનો એ નામનો નન્દ-) . [+જઓ “કુંવર.'] નંદરાયને પાલિત પુત્ર એક ગણ. (૨) મહાદેવજીને પિઠિ. (સંજ્ઞા.)