Page Text
________________
નવચાંદરી
૧૨૫૮
નવ-નિધ નવ-તત્ત્વ ન., અ. વ. [સં.] શબ્દ સ્પર્શે રૂપ ૨સ ગંધ એ પાંચ તન્માત્રા અને ચાર અંતઃકરણ મળી નવ તત્ત્વ, (સાંખ્યુ.) ન-તમ વિ. [સં.] તદ્દન નવું, નૌતમ
નવતમ યુગ પું. [સં.] ‘પ્લીસ્ટાસીન એઇજ' (હ.ગં.શા.) નવ-તર વિ. [ર્સ,], હું વિ. [+ ગુ. ** સ્વાર્થે ત. પ્ર.] તરતનું નવું. (૨) (લા) નવાઈ ઉપજાવે તેવું, વિચિત્ર. (૩) અજાણ્યું, અજ્ઞાન નવતર-યુગ પું, [સં.] ઇંગ્લિયેાસીન એઇજ' (હ,ગં.શા.) નવ-તા સ્ત્રી. [સં] નવીત-તા, તાજું હાવાપણું. (ર) (લા.) નવાઈ, ‘નેવેટી’
વિ. બીજના ચંદ્ર જેવા આકારનું, અર્ધવર્તુળાકાર નવ-ચાંદરી વિ., સ્ત્રી. [જુએ, નવ '+ચાંદર’+ગુ. ‘ઈ' !પ્રત્યય.]શરીર ઉપર નવ કે વિશેષ ચાંદાંવાળી -તલકાંવાળી (ભેંસ) નતચેતન-જંતું વિ. સં. નવચેતન + વતુ->પ્રા. °öã + ગુ. ‘*' ત. પ્ર.] નવા ચેતનવાળું, પ્રફુલ્લ નવ-છકડી સ્ત્રી, જિએ ‘નવું' + છકડી.'] (લા.) દાવપેય, છળકપટ, કાવતરું
નવછઠ્ઠું (છન્દુ) વિ.સં. નવ‰ ્ + ગુ.ઉં'' ત. પ્ર.] પેાતાના હેતુ સાધવા નવાં નવાં ઉકાંઠે કરનાર. (૨) (લા.) પાવરયું, કેશિયાર ચુવક, નવયુવક
નવ-જ(-જ)વાન યુ. [જુએ નવ' + ‘જ(-૪)વાન.’] ખીલતા નવ-જ(-જુ)વાની સ્ત્રી, જુઓ નવ' + ‘(-g)વાની.]
નવ-તેર વિ. જુએ, ‘નવૐ' + તેર.'] બાવીસની સંખ્યાનું નવતેરું વિ[સં. નવ-તર દ્વારા] જુએ ‘નવતર.' [-રી નગરી (૩.પ્ર.) નવે-સર-થી વસાવાયેલી નગરી ન-વત્યું વિ. [સં. ન-વત્ત + ગુ. ‘”’ ત.પ્ર.] વાછડા વિનાનું. (ર) ઘરમાં બાળક વિનાનું, વાંઝિયું ન-દંડ, ૦૩(દણ્ડ,ક) પું. [સં.] એક પ્રકારનું રાજત્ર નવદંપતી (-દમ્પતી) ન., અ. વ. [સં., પું., .િ વ.] નવું પરણેલું વર-વધૂનું જોડું, નવ-જૂગલ નવ-દાણી વિ., સ્ત્રી. [જુએ ‘નવ’+‘દાણેા' + ગુ. ‘'' ત. પ્ર. + ઈ” સ્રીપ્રત્યય.] નવ દાણાવાળી કાર (જરીની) નાગિર વિ. [જુએ `‘નવ’+ 'ટિંગર.'] આલતુ-ફાલતુ,
ખીલતી જવાની, વિકસતી યુવાવસ્થા નવ-જાત વિ. [ર્સ,] નવું તાજું જન્મેલું, ‘નૅસ' (અ. ત્રિ ) નવ-જીવ-પશું. [સં.] જીવ-સૃષ્ટિ પ્રથમ વાર જન્મી તે કાલ, કોઇનેોઇક એરા' (હ.ગં શા.)
નજીવન ન. [સં.] નવું જીવન. નવું ચેતન. (૨) ગયેલા જીવન-ચેતનના ફરી વિકાસ
જમાના
ન-જગ પું. [સં. નવ-યુ”, અર્વા, તદ્ભવ] નવા યુગ, નવે [ોડું, નવ-દંપતી નવ-જુગલ ન. [સં. નવ-યુા, અર્યાં. તદ્ભવ] નવું પરણેલું નવ-જુવાન જુએ ‘નવજવાન.' નવ-જુવાની જુએ ‘નવ-જવાની.’ નવ-શ્વેત શ્રી. [સં. નવ-કથોતિર્ ન.] પારસી ખાળકાને ધર્મની દીક્ષા આપવાની ક્રિયા, કસ્તી(નાઈ) પહેરવાની ક્રિયા નવ-એબન ન. [સં. નવ-થોવન, અર્વાં. તદ્ ભવ] નવી જવાની ફૂટતી આવતી યુવાવસ્થા, ખીલતું યૌવન, નવ-યૌવન નવ-જોબન સ્ત્રી. [સં. નવ-પૌવના, આર્યાં. તદ્દ્ભવ] નવ-યૌવના,
ખીલતી આવતી યુવાવસ્થાવાળી સ્ત્રી નવ-ટાંક હું. [જુએ નનૈ' + ‘ટાંક,'] નવ ટકા (જૂના પૈસા)નું વજન. (૨) વિ. નવટાંક વજનનું, પાંચ રૂપિયા ભારના વજનનું નવ-ટાંકિયું ન. [ + શુ, ‘ઇક્યું' ત. પ્ર.], નવટાંકી સ્રી.[ + ગુ.
‘ઈ ’ત. પ્ર.] નવટાંક વજનનું કાટલું, પાંચ રૂપિયા-ભારનું તેલું નવઢદાતાર વિ. [ સં. નવના વિકાસ + જુએ ‘દાતાર.' ]
નવનવીન વિ. [સં., એકાથી બે શબ્દોના ાિઁવ] નવું નવું, અવનવું. (ર) ભાતભાતનું, ભિન્ન ભિન્ન નવનવું વિ. [જએ નવ’+ ‘નવું;' એકાÉતા દ્વિભાવ.] જુએ ‘નવ-નવીન.’
દરરોજ નવું નવું દાન આપનાર નવડા(-રા)વવું (નઃવ-) જુએ ‘નાહવું’ માં. નવડી શ્રી. જુિએ ‘નવૐ' દ્વારા,] નવરાત્રમાં કુંવારી કન્યાએ માટીની બનાવેલી પૂનની એક દેવી નવઙૂજ ન. એક જાતનું ફૂલછહ અને એનું ફૂલ નવ-ડે(-દે)રી (-ડે:(-દેડ)રી) . [નવ ડેરાંના કે ડેરીએના સમૂહ] નવ ડરાંવાળી એંગલી કે જગ્યા નવા પું. [સં, નવ (૯) +- ગુ. ‘ૐ।' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નવા અંક કે ચિહ્ન {ન્ડે મોડે નેવું (•વું) (રૂ.પ્ર ) દુનિયાના સ્વાર્થી નવણું (નઃવણ) ન. [જુએ ‘નાહવું’+ગુ. ‘અણ' રૃ.પ્ર.] નાહીને કાઈ તે ન અડવાની સ્થિતિ, નરેંદ્ર, અબેટ, સેાળું, અપરસ. (૨) નાહવાનું સાધન (તેલ વગેરે), (૩) નાહવાનું સ્થાન,-બાય-રૂમ' [પ્રસાદી પાણીન-નિષ (-ધ્યે) શ્રી. [સં. નવ-નિધિ, પું], ધિ છું., બ. નવષ્ણુ-જલ(-ળ) (નઃવણ-) ન. [સં.] ઇદેવને નવડાવ્યાનું ૧. [સં.] પૈરાણિક માન્યતા પ્રમાણે મહાપદ્મ પદ્મશંખ
નવ-નાગ પું., ખ. વ. [સં.] પૈારાણિક માન્યતા પ્રમાણે અનંત વાસુકિ શેષ પદ્મનાભ કંબલ શંખમાલ ધૃતરાષ્ટ્રે તક્ષક અને કાલિય એ નવ કુળના સર્પ, નવકુલ નાગ નવ-નાગ(-ગે)લિયા પું., નવ-નાગ(-ગે)લી સ્ત્રી,, નવ-નાધેરિયા હું, એ નામની એક દેશી રમત
નવ-નાડી સ્ક્રી., ખ, વ. [સં.] ઇડા પિંગલા સુષુમ્ણા ગાંધારી ગજ-જિહવા મા પ્રસાદ શનિ અને શંખિની એ નામથી જાણીતી શરીરમાંની મુખ્ય નવ મેટી નસ
Jain Education International_2010_04
www.jainelibrary.org
ભળતું-સળતું
નવ-દીક્ષિત વિ. [સ.] તાજી નવી દીક્ષા પામેલું નવ-દુર્ગા સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘નવ-ચંડિકા.’
નવ-દ્રવ્ય ન., ખ ૧. [સં.] પૃથ્વી પાણી તેજ વાયુ આકાશ કાલ દિશા આત્મા અને મન એ નવ પદાર્થ. (તર્ક.) નવ-દ્વાર ન., ખ.વ. [સં.] એ કાન-બે આંખ-બે નસકારાં મેહું-રિશ્ર્વ-ગુદા એ શરીરનાં નવ દ્ર નવધાઁ વિ. સં. હું.] નવા ધર્મ સ્વીકારનારું, ધર્મમાં પહેલી વાર આવેલું, નિયે ફાઇટ' (મેા. હ.) નવધા ક્ર. વિ. [×.] નવ પ્રકારે, નવ રીતે નવધાભક્તિ સ્રી. [સં] શ્રવણ કીર્તન સ્મરણ પાદસેવન અર્ચન વંદન દાસ્ય સભ્ય આત્મનિવેદન એ નવ પ્રકારની સાધનભક્તિ
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |