Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 928

જદુવંશી
જદુવંશી (-વંશી) વિ. [સં. જુવૈી, પું., માઁ. તદ્દ્ભવ] યદુકુળનું, યાદવ [વીર પુરુષ-શ્રીકૃષ્ણ જ ૬-વીર પું. [સં. થવુ, અાઁ. તદભવ + સં.] યાદવે માંના જ(-પ્રે)લ (જય્યલ) વિ. [જએ ‘જવું' + ગુ. ‘એલ' ટ્વિ. લૂ. ¥. (ગ્રા.)] (લા.) બેવકૂફ, મૂર્ખ જવું સ. ક્રિ. [ż।. ‘ઝદનૂ’=મારવું, ઠાકવું] (લા.) (અશ્લીલ) સંભોગ કરવા. (૨) હેરાન કરવું. જધાવું કર્મણિ, ક્રિ. જાવવું કે., સ. ક્રિ. [હેરાનગત જાણું ન. [જુએ ‘જધાવું’+ગુ. ‘અણું' . પ્ર. (લા.) જધામણુ ન., (ણ્ય) સ્ત્રી. [જએ ‘જધવું’+ ગુ‘આમણ’ ‡, પ્ર.] (લા.) ગામી, વૈતરું. (ર) હેરાનગત જધાવવું, જધવું જ ‘જવું’માં, જધેલ જુએ ‘જલ.’
જદ્વાર ન. એ નામની એક વનસ્પતિ
423
જન પું., ન. [સં., પું.] માણસ, વ્યક્તિ. (ર) જનસમૂહ, લેાક, જનતા. (૩) પું. પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણેના પાંચમે લેક (સાતમાંને). (સંજ્ઞ।.)
જનક હું. [સં.] પિતા, આપ. (૨) વૈદિક યુગના મિથિલાના એક રાજા કે રાજવંશ. (સંજ્ઞા.) [મૈથિલી જનક-તનયા સ્ત્રી. [સં.] રાજા જનકની પુત્રી-સીતા, વૈદેહી, જન-કથની સ્ત્રી. [સ. 7 + જુ‘કથની,'], જન-કથા શ્રી. [સં.] લેાકવાયકા, દંતકથા, અનુશ્રુતિ જનક-નંદિની (-તન્દિની), જનકપુત્રી, જનક-સુતા સ્ત્રી. [સં.] જએ ‘જનક-તનચા.’
જનકલ્યાણ-કારી વિ. [ર્સ,, હું.] લેકાનું ભલું કરનાર, ‘ફિલાન્થો મક’ (ન. ભેા.) [તનયા.' જનકાત્મા શ્રી. [સં, નનh + આત્મજ્ઞા] જુએ ‘જનકજન-ગણુના સ્રી, [સં.] વસ્તી-ગણતરી, સેન્સસ’ જન-ચર્ચા શ્રી. [સં.] લેાકામાં થતી વાત
જન-જ્જત ન. [સં.] સમગ્ર માણસ, માણસમાત્ર જન-તંત્ર (-તત્ર) ન. [સં.] જનતાના પ્રતિનિધિઓથી ચાલતું શાસન-તંત્ર, લેાક-તંત્ર, પ્રજાતંત્ર, ડૅમેાક્રસી' જન-તા સ્ત્રી. [સં.] માણસપણું. (૨) (નવા અર્થ) લેાકસમૂહ, પ્રા, માણસમાત્ર, ‘માસીઝ,’‘સે।સાયટી’ (આ. ખા.), ‘નૅશન' (વિ. ., આ.બ.). (૩) રાષ્ટ્રિયતા, ‘નેશનાલિટી’ (4. 2011., 241. 041.)
જનતા-દ્વેષ પું. [સં.] જએ જઢોય.' જનતા-દ્વેષી વિ. [સં., પું.] સમગ્ર સમાજના દ્વેષ કરનાર, પ્રજાનું શત્રુ, મિસનોપે' (ર.વા.)
જનતધર્મ પું. [સં.] લેાકેાની ફરજ (એકબીજા તરફ્ની), માનવસમાજ પ્રત્યે અાવવાની ફરજ જનતા-પ્રેમ યું. [સંપ્રેમા યું., પ્રેમ ન] લેાકાના પ્રેમ. (ર)
સેકા તરફના સ્નેહ, પ્રા તરફની લાગણી, ‘બ્રૂ મિનિટી’ જનતા-સેવક છું. [સં.] લેાક-સેવક, પ્રજા-સેવક જનતાસ્મિતા શ્રી. [સં. નનતા + અસ્મિતા અંતે શબ્દ નવા અર્થમાં] જનતા સાથેના એકાત્મભાવ, માનવ-બંધુતા, હ્યુમેનિટેર્રિયનિઝમ’~હ્યુ મેનિટી' (બ.ક.ઠા.) જન-દયા સ્ત્રી. [સં.] લેાકેા તરફ્ના કરુણાભાવ, ‘હ્યુ મેનિટી’
Jain Education International_2010_04
જનમવું
જન-દ્વેષ પું. ર.] લેકા તરફના શત્રુ-ભાવ, જનતા-દ્વેષ જનન ન. [સં.] જન્મવું એ, જન્મ, ઉત્પત્તિ, (ર) પ્રસવ, પ્રકૃત્તિ [પ્રસવ-કાલ જનન-કાલ(-ળ) પું. [સં.] જરૂમનેા સમય, પ્રસૂતિના સમય, જનન-નાળ (ન્ય) સ્રી. [સં. નનન + જ ‘નાળ.’] ગર્ભની ચૂંટી સાથે જોડાયેલી નાળ
જનન-વિરાધ પું. [સં] સંતાન થતાં અટકાવવાની ક્રિયા, સંતતિ-નિયમન, ગર્ભાધાન-નિરાધ
જનન~મરણ ન. [સં.] જન્મ-મરણ
જનનમર્યાદા સ્રી. [સં.] પતિ-પત્નીને અમુક સંખ્યાથી સંતાન વધુ ન જન્મે એવી હદ [ઉત્પત્તિના વિષયની વિદ્યા જનન-વિદ્યા સ્ત્રી. [સં], જનન-શાસ્ત્ર ન. [સં.] સંતાનેાની જનનશાચ ન. [સં. નનન + મારાંૌવ] હિંદુએમાં ભળક જન્મતાં પાળવામાં આવતું એક પ્રકારનું સતક, વૃદ્ધિસૂતક જનની સ્ત્રી. [સં.] (જન્મ આપનારી) માતા જન-નીતિ શ્રી, [સં.] લેાક-મર્યાદા
જનને દ્રિય (જનનેન્દ્રિય) સ્ત્રી. [સં. નનન + સ્ત્રિથ] સ્ત્રીપુરુષની પ્રજોત્પાદક ગુલૈં ઇંદ્રિય (પુરુષનું લિંગ અને સ્ત્રીની યુનિ)
જન-પતિ પું. [સં] લેાકેાના સ્વામી, રાજ જન-પદ પું., ન. [સ., પું.] નગર પુર વગેરે સિવાયના સમગ્ર ગ્રામ-પ્રદેશ, દેહાત, ‘રૂરલ એરિયા’ જનપદ-ધર્મ પું. [સં.] લોક-ધર્મ, લેાકેાની ફરજ જન-પ્રવાદ પું. [સં] લેકામાં ચાલતી વાત, ગામગપાટા, અફવા, રૂમર'
જન-પ્રવાહ પું. [સં] લેાકેાતે સમૂહ, લેાકમેદની. (ર) (લા.) લેાકાચાર, લેાક-રૂઢિ [લેક-પ્રિય જન-પ્રિય વિ. [સં.] લેાકામાં વાકું, લેાકાદર પામેલું, જન-બુદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] સામાન્ય માણસની અક્કલ જન-ભાષા શ્રી. [સં.] લેક-ભાષા, લેાક-બેલી, ‘ડાયાલેક્ટ’ જનમ પું. [સં. મેં ન, અર્વાં. તદ્ભવ] જએ જન્મ.’ જનમ-કુંડલી(-ળી) (-કુણ્ડલી,-ળી) સ્રી. [ + જુએ ‘કુંડલી,’ —ળી'] જએ ‘જન્મ-કુંડલી.’ જનમ-કેદ સ્રી. [ + જુએ 'ક'] જુએ ‘જન્મ-ફેદ,’ જનમકેદી વિ. વિ. [ + ગુ. ‘ઈ ' ત.પ્ર.] જુએ ‘જન્મકેદી,’ જનમ-ગાંઠ (-ય) સ્ત્રી. [ + જુએ ‘ગાંઠ.’] જુએ ‘જન્મ-ગાંઠ.’ જનમ-ચૂંટી શ્રી [ + જુએ ‘ઘૂંટણું' + ગુ, 'કૃ. પ્ર.] ચૂંટીને બાળકને પાવાની દવા, સેાગઠી જનમ-ટીપી. [ +જુએ ‘ટીપ’] જુએ ‘જન્મ-ટીપ,’ જન-મત પું. [સં., ન.], જન-મન ન. [ર્સ °મનસ્] લેકાના અભિપ્રાય, લેાક-મન, લેાક-વિચાર
જન-મનાર પું. વહાણના મેરા એની આગલી અણી. (વહાણ.) જનમ-નું વિ. જુઓ ‘જનમ’+ ગુ. ‘તું’ છે. વિ. ના અનુગ] (લા.) છેક જન્મથી ચાહ્યું આવતું
જનમ-ભેામ, ૦કા (-Àામ્ય,કા) સ્રી. [સં. નમનિ, ૦ા] જુએ ‘જન્મભૂમિ.’ [લાક-નીતિ, જન-નીતિ જન-મર્યાદા શ્રી. [સં.] લૌકિક રીત-રિવાજ, લેાકાચાર જનમવું અ.ક્રિ, [ર્સ, ન>અર્વા, તદભવ ‘જનમ,' ના,