Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 907

છાયા-ચિત્ર
૮૬૨
છાલાં-કૂટું.
છાયા-ચિત્ર ન. સિં.1 કેમેરાથી લીધેલી છબી, “ટોગ્રાફ.” દીલ. (૩) આંખના ડોળા ઉપર બંધાતું ચીકણું પડ. (૪)
(૨) (સિનેમામાં બતાવાતું) ચલચિત્ર. (૩) છાયા-છબી ઊકળતા શેરડીના રસ ઉપર જામતો મેલ. (૫) સેંદ્રિય છાયા-છબી સ્ત્રી. [સં. + “છબી....] માત્ર ધાબાના રૂપમાં આકૃતિ વસ્તુઓ ફગાતાં જામતે મેલ. (૬) (દાંત ઉપરની) ખેરી. દોરી કરવામાં આવતું ચિત્ર [-શાસ્ત્રી.' (સંગીત.) [૦ વળવી (રૂ. પ્ર.) આંખની કીકી ઉપર પડ જામવું]
સ. + એ જેશી.જ “છાયા છારું (છાપરું). [૪. ક્ષાર-> પ્રા. છારમ-] જુઓ છાર.” છાયા-દેહ પં. સં.] લિંગ-શરીર
[(સંગીત) છારું ન. [સ. છાન] બકરું (સામાન્ય) છાયા-નટ કું. [૨] એ નામને નટ રાગને એક પ્રકાર. છારે (છા રે) મું. વાધરીના પ્રકારની મધ્યગુજરાતની એક છાયાનુવાદ . [સં. છાવા + મન-વાઢ] જુએ છાયા-કૃતિ.” ચાર સ્વભાવની જ્ઞાતિ અને એને પુરુષ. (સં જ્ઞા.) છાયા-પટ . [સં.) જેના ઉપર છાયા પડે તેવા પડદા, છાટિયા (છા રેડિયા) પું, બ,વ, જુઓ “છારા'-‘છારિયા.”
છાટિયાં (છારડિયા) ન., બ. વ. હિંદુઓમાં મરનારના છાયા-પુરુષ છું. [સં.] તડકામાં ઊભા રહી પિતાને પડછાયો તેરમા દિવસે ચકલે જઈ મુકાતા ત્રણ ઘડા
જોયા પછી આકાશ તરફ જતાં દેખાતી પિતાની પ્રતિકૃતિ છરેડિયું (છા રેડિયું) ૧. ઓ “છારડિયા.” છાયા-મગરી સ્ત્રી, જિઓ સં. + “ભગરી.'] એક કાલ્પનિક છારોડી (છારોડી, સ્ત્રી, [સ. ક્ષાર-પુff> પ્રા. છ + માછલી કે જેની છાયામાં આવનાર એને શિકાર બને. (દયા) હિમ] છારી. (૨) રાખ, રાખેડી છાયા-મૂર્તિ સ્ત્રી. [સં.] પડછાયો
છાડું (છારોડુ) ન. [સં. ક્ષાર-કુટ-> પ્રા. શીર-૩યછાયાયંત્ર (-ચ-2) ન. સિ.] સૂર્યના ઓળા ઉપરથી સમય રાખ-મિશ્રિત • કચરો-કતર જાણવાનું યંત્ર. (૨) હોકાયંત્ર
[આછો રંગ છાલ (-૧૫) સ્ત્રી. દિ. પ્રા. છી] ત્વચા (ઝાડની અને ફળ છાયા-રંગ (-૨) પું. [સં.] મુખ્ય રંગની આસપાસ વગેરેની). [૦ ગેટલાં જુદાં થવાં (રૂ. પ્ર.) છિન્ન છિન્ન છાયાર્ક યું. [સ, છq+ મ] વિષુવવૃત્ત ઉપર આવતે વસંત- થઈ જવું, ચુંથાઈ જવું. ૦પાટવી (રૂ. પ્ર.) ઉપર ઉપર
સંપાત સમયને સુર્ય (અત્યારે માર્ચની ૨૧ મીએ). (જ.) છોલવું. (૨) ઠપકે આપ] છાયા-લગ વિ. સિ. + જ એ “લાગવું.”] રાગને મને હર બનાવવા છાલર છું. કેડે, પંઠ, પીઠ, પીછે. [૦ છો (રૂ. પ્ર)
બીજા રાગના સ્વરની છાયા અપાઈ હોય તેવું. (સંગીત.) પાછળ જવાનું બંધ કરવું] છાયા-લન ન. [સં.શુક્ર શનિ અને રોમવારના દિવસે છાલક (-કથ) જી. [જ છલકાવું.'] છલકાઈ બહાર ઊંડવું પિતાના શરીરની છાયા ભરતાં સાડા આઠ પગલાં થાય તે એક ઝલક. [મારવી (રૂ. પ્ર.) વધુ પડતો ઉત્સાહ બતાવ. સમયનું મુહૂર્ત (જ.)
કે મારવી (છાલકો -) (રૂ. પ્ર.) ખૂબ ઉદાર થઈ જવું છાયાલેખન ન. [સં. છથા + A-દેવન) જુએ “છાયા-ચિત્ર.' છાલક-બાજી (છાલક- સ્ત્રી. જિઓ “છાલક' + “બાજી.']. છાયા-શાસ્ત્રી . [૪] માણસની છાયા માપીને એના ઉપરથી પાણીમાં રમાતી છાલક ઉડાડવાની એક રમત કુંડળી કરી ફલાદેશ આપનાર જોશી, છાયા-જોશી છાલકાઈ સ્ત્રી. [જુએ “છાલકું' + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર] છાયા-સ્વરૂપ વિ. સિં.] છાયાની જેમ પાછળ પાછળ ચાલનારું છાલકાપણું, લોછડાઈ છાયેલ જ “છાયલ.'
છાલ ૬ વિ. [જુએ “છલકવું.'] (લા.) છલકાઈ જાય તેવું, છા પું. [સં. છાયા સ્ત્રી.] છાયા, છાંયડે, એળે. (૨) જીરવી ન શકે તેવું. (૨) એછી બુદ્ધિવાળું. (૩) (લા.) ભૂત વગેરેને મનાતે વળગાડ.
આછકલું [કા પાણીમાં ફરવું (રૂ. પ્ર.) પતરાજી કરવી] છાપજીવી વિ. [સ, ઇથા + ૩૫નવી .] બીજાની કૃતિને છાલ ન. ગધેડા ઉપર નાખવાની બે પાસિયાંવાળી ખુલ્લી
ઘોડે ઝાઝા ભાગ પિતાની કૃતિમાં ઉતારી લેનાર (લેખક) ગુણ કે લાકડાની માંડણી. (૨) (લા.) ચાર મણનું વજન છાર (૨) પું, (૨૫) સ્ત્રી. સિ. ક્ષાર પ્રા. શR S. (છાલકામાં નાખવાનું). (૩) ત્રાજવાનું પ્રત્યેક પલ્લું. [ક ઈટવાડાને ઘસાઈને પડેલે ભકે
એિક ચાલ પાણીમાં ફરવું (રૂ. પ્ર.) ખેાટે ડોળ કરો]. છારકત (ચં), છારતક (-કચ) સ્ત્રી, વેડાની એ નામની છાલગેટલું (હાલ્ય) ન. જુઓ “કાલ' + ગોઠલું.'' (લા.) છારવવું (ારવવું) સ. ક્રિ. નાના બાળકનું મેલું ઊંચું નીચું પાયમાલી કરી આડી અવળી જીભ ફેરવાવી મમરાવવું. (૨) વાસીદું છાલ-છેતરું (કાચ-) ન.) [જ એ “છાલ' + “છેતરું.'](લા.) કાઢવું
નકામે પદાર્થ. (૨) વિ. નજીવું, તુ છારવું (ારવું) સ. ક્રિ. જિઓ “છાર, -ના. ધા.] બાળને છાલપું નસેપારી ખાખ કરવું. (૨) ઈટવાડાનો ભૂકો દબાવવો. (૩) (લા.) છાલ-મેગ . [અસ્પષ્ટ + જ એ “મેગરે.] એ નામને માંડી વાળવું, છાવરવું. ઇરાવું કર્મણિ, કિ. છાવવું એક તૈલી છોડ પ્રે.. સ. કિ.
[ખાટા ઘચરકા છાલાં ન, બ. વ. જિઓ “છાલું,’ – બ. વ.] કી છાલનાં છાર(છા:રા), છારિયા (છારિયા) પું, બ. વ. અપચાના પડ. (૨) પાતળી છાલનાં છોડાં, (૩) ચામડી ઉપરનાં બરછટ છારિયું (છારિયું) ૧. સાંકડાં માંનાં વાસણ માંજવાને કચડો ભાંગડાં. [૦ પઢવાં (રૂ. પ્ર.) કેડલા થવા. ૦ વીણવાં છારી (છાપી) સ્ત્રી. [સ. ક્ષાKિI> પ્રા. છifમાં] પરસેવે (રૂ. પ્ર.) ફાંફાં મારવા] સકાઈ જતાં શરીર પર દેખાતે સફેદ ખાર. (૨) જીભની છાલાંનુઢ વિ. જિએ “છાલું’નું બ. વ. + “કૂટ + ગુ.